KARTKA Z KALENDARZA LITURGICZNEGO: 22 Października.

„Dajcie dusze wasze za przymierze ojców waszych. I pomnijcie na czyny ojców, które spełnili w pokoleniach swoich, a otrzymacie sławę wielką i imię wieczne… Józef czasu ucisku swego zachował przykazanie i stał się panem Egiptu… Ananiasz i Azariasz i Mizael wierząc wybawieni zostali z płomieni. Daniel w swej prostocie wybawiony został z paszczęki lwów… A przeto wy, synowie, wzmocnijcie się” (1 Mach 2, 49-69). Nie tylko synowie Matatiasza, ale i inni spośród ludu pozostali mężni, a moc ich stała się zwycięstwem narodu. Do najmężniejszych zaliczał się Eleazar, którego szlachetność w życiu i w śmierci dodała jego braciom w wierze bodźca do wytrwania. Eleazar, jeden z najznamienitszych uczonych w Piśmie, liczył już 90 lat życia, gdy poganie postanowili go zmusić do zaparcia się wiary ojców. Starzec jednak stanowczo oparł się temu żądaniu. Ale nieprzyjaciele Wiary w Jedynego Boga byli chytrzy i przemyślni. Toteż jako widomego znaku odstępstwa nie zażądali od Eleazara, żeby się jawnie wyrzekł wiary ani też aby bluźnił Imieniu Bożemu; nie kazali mu oddać czci jowiszowi czy też innym bogom przez złożenie krwawej ofiary lub palenie kadzidła. Zażądali jedynie, żeby starzec przekroczył zakaz Mojżeszowy, mocą którego żydom nie wolno jeść wieprzowiny (por. 2 Ks. Mach. 6, 18-31). Według Bożego planu Odkupienia lud izraelski, wyznający religię objawioną, miał żyć w kraju otoczonym ze wszystkich stron ludami pogańskimi, ale w bezwarunkowym odosobnieniu od nich. Czystość bądź też nieczystość, czyli zdolność bądź też niezdolność do uczestnictwa w żydowskich obrzędach religijnych musiały być dla ludu pojęciami ściśle ustalonymi, w przeciwnym bowiem razie naród zostałby wchłonięty przez inne, znacznie silniejsze liczebnie ludy. Otóż między innymi przepisami obowiązywał również zakaz jedzenia mięsa „nieczystego”, do którego przede wszystkim zaliczano wieprzowinę. Gdyby więc Eleazar, znany jako wybitny uczony w Piśmie, choćby tylko pozornie ustąpił nieprzyjaciołom, spowodowałoby to wielkie zgorszenie, a przeniewierstwo jego otworzyłoby i innym szerokie pole do odstępstw. Poganie wszelkimi sposobami usiłowali przymusić starca: otwierano mu przemocą usta i wpychano w nie mięso, Eleazar jednak natychmiast je wypluwał. Toteż wściekłość prześladowców coraz bardziej się wzmagała: przyniesiono narzędzia, katowskie, żeby wziąć starca na męki i powykręcać mu kości ze stawów. Z drugiej zaś strony nie szczędzono mu najponętniejszych obietnic, byleby tylko ustąpił. Ale Eleazar nie zaniechał oporu. Wreszcie okrutnicy zrozumieli, iż surowością nic nie wskórają, bo i cóż mogło jeszcze łączyć starca z tym światem? Odwiódłszy go tedy na ubocze zaczęto go przekonywać: „Każ przynieść sobie potajemnie mięsa czystego, sam je sobie przyrządź, żeby się nie skalać nieczystością, a potem zjedz, aby przynajmniej życie ocalić. Tamci pomyślą, żeś usłuchał rozkazu królewskiego, my udamy, żeśmy spełnili obowiązek, a ty ujdziesz cało”. Podobnie postępowali później prześladowcy młodego Kościoła. Niejednego usiłowali skłonić do odstępstwa, doradzając mu, aby pozornie tylko złożył ofiarę bogom. Niejeden też poszedł na lep takiej namowy. A może i my powinniśmy byli w niejednej sytuacji życiowej powtórzyć za Eleazarem jego bohaterskie wyznanie, a nie uczyniliśmy tego… Świątobliwy bowiem starzec tak odpowiedział kusicielom: „W naszych latach nie przystoi udawać. żeby wielu młodzieńców nie mniemało, iż Eleazar mając dziewięćdziesiąt lat, przeniósł się do życia cudzoziemców, i żeby sami na skutek mojego udawania i dla odrobiny skazitelnego żywota nie byli w błąd wprowadzeni, a ja, żebym przez to zmazy i przekleństwa na starość moją nie ściągnął. Bo choćbym teraz uszedł mąk ludzkich, wszakże ręki Wszechmocnego ani żywy, ani umarły nie ujdę. A tak statecznie z życia schodząc, okażę się godnym starości, a młodzieńcom mężny przykład zostawię, jeżeli ochotnym sercem i mężnie za najważniejsze i najświętsze prawa chwalebną śmiercią umrę” (6, 24-28). Słowa te powinni sobie zapamiętać ci zwłaszcza, którzy piastują jakieś przodujące stanowisko. Godności bowiem nieodłączne są od obowiązków. I tak np. niegodziwy postępek kapłana więcej sieje zła i zgorszenia niż bezecny czyn człowieka świeckiego. Po wszystkie czasy potrzeba światu ludzi podobnych Eleazarowi, ludzi bohaterskich, którzy niezłomnie realizowane są przy swych przekonaniach, i którzy jawnie wyzna światem. Eleazar wzięty na męki „gdy od bicia umierał, westchnął i rzekł: Panie, Który masz Świętą Wiedzę, Ty wiesz jasno, iż ja mogąc być od śmierci wybawiony, ciężkie boleści na ciele znoszę; wszakże w duszy dla bojaźni twojej rad to cierpię” (6, 30). Wspaniały też pomnik wystawia mu Pismo Święte mówiąc: „I ten tym sposobem zakończył życie, nie tylko młodzieńcom, ale i wszystkiemu narodowi pamiątkę śmierci swej, na przykład cnoty i męstwa, zostawiając” (Tamże 6, 31).

Oby i nas również ożywiał duch Eleazara: biada bowiem tym, którzy dają zgorszenie; szczęśliwi natomiast, którzy Chrystusa Pana wyznają przed ludźmi.

„A tak, gdy w Mieście Świętym ze wszelkim pokojem mieszkano i praw jeszcze bardzo dobrze przestrzegano dla pobożności Oniasza arcykapłana i dla serc nienawidzących złego, bywało, iż i sami królowie i książęta miejsce wielkiej uczciwości godne być rozumieli i kościół barzo wielkimi upominki ozdabiali, tak iż Selewkus, król Azyjej, z dochodów swych dawał wszytek nakład, który należał ku posłudze ofiar.

Seleukus IV postanawia zagrabić skarb świątynny. Wysianie Heliodora

A Szymon, z pokolenia Beniamin, przełożonym kościelnym będąc postanowiony, usiłował, choć mu się książę kapłańskie zastawowało, aby co złego w mieście broił. Ale gdy nie mógł przewieść nad Oniaszem, przyszedł do Apolloniusa, syna Tarseasza, który na ten czas był starostą Celesyryjej i Fenicy jej, oznajmił mu, iż skarb w Jeruzalem pełen jest niezliczonych pieniędzy i pospolity skarb niezmierny, który nie należy do ofiar, a iż można rzec, iż wszystko wpadnie w ręce królewskie. A gdy Apollonius dał sprawę królowi o pieniądzach, o których było powiedziano, on przyzwawszy Heliodora, który był nad sprawami jego, wyprawił go z mandaty, aby przeniósł przerzeczone pieniądze. I natychmiast Heliodorus puścił się w drogę, rzekomo jakoby objeżdżać miał miasta w Celesyryjej i w Fenicyjej, ale po prawdzie, aby woli królewskiej do syć uczynił. ale gdy przyjechał do Jeruzalem a był wdzięcznie przyjęty w mieście od najwyższego kapłana, powiedział jako dano znać o pieniądzach i dla której rzeczy przyjechał, a pytał się, jeśliby to prawdziwie tak było. Tedy najwyższy kapłan okazał, iż to na schowanie dano i na pożywienie wdów i sierot, a iż też są niektóre Hirkana Tobiasza, człowieka bardzo zacnego między tymi, o których niezbożny Szymon powiadał, a iż wszystkiego jest czterysta talentów srebra, a dwieście złota. A żeby mieli być oszukani ci, którzy się zwierzyli miejscu i kościołowi, który po wszystkim świecie jest w uczciwości dla uczciwości i świętości jego, żadnym obyczajem być nie może”.