14. Św. Dyonizy, Papież i Wyznawca.
Żył około 268 roku. Zakonnik-Karmelita, był wybrany na Papieża po św. Sykstusie II. w 257 r„ był greckiej narodowości. Napisał wiele dzieł teologicznych, a mianowicie o Trójcy Św. i bóstwie Jezusa Chrystusa przeciwko herezyi Sabelianów i aryańskiej. Biskupa Aleksandryjskiego Dyonizyusza obwinionego o herezyę, sam roztrząsał sprawę na synodzie prowincyonalnyrn Rzymskim, a po odwołaniu błędów — pokutującemu przebaczył. Zrobił podział dyecezyi, parafii i cmentarzy w mieście Rzymie. Za jego czasów było wielkie prześladowanie chrześcijan, t. j. IX. za cesarza Waleryana; a jeszcze gorsza rzecz, herezye Antytrynitarzy, którzy odrzucali niepojęte rozumem dla nich tajemnice wiary św., jakoteż Manichejczyków, którzy błędy gnostyków pomieszali z zasadami perskiego dualizmu, przyjmującego dla wytłómaczenia istoty grzechu i Odkupiciela podwójny pierwiastek czyli dobry i zły. Zwolennicy ich dzielili się na doskonałych, którzy prowadzili surowe życie i stanowili „hierarchię” i na „katechumenów”, którzy mieli wtajemniczać się w całą naukę niemoralnej sekty choćby przez rząd tępionej w państwie Rzymskiem.
Za pontyfikatu św. Dyonizego Papieża nawróciła się do wiary chrześcijańskiej z uniwersyteckiem i wszechstronnem wykształceniem córka Wielkorządcy Egiptu Eugenia, którą stawiano na równi z najznakomitszymi filozofami i profesorami słynnego ówczesnego Uniwersytetu w m. Aleksandryi i Egipcie. Owa św. Eugenia nawróciła do wiary św. męczenników Prota i Hijacynta, i jeszcze za życia słynęła darem czynienia cudów; poniosła razem z nimi śmierć męczeńską za wiarę św. przez biczowanie i ścięcie mieczem w r. 262, a w r. 258 umarł św. Cypryan, Biskup Afrykański uczony, który pochodził ze senatorskiej rodziny. Za św. Dyonizego był sobor prowincyonalny Biskupów Afrykańskich, na którym potępiono błędy Pawła Samosatskiego i dekret przedstawiono do zatwierdzenia Papieżowi. Wiele pracy i trudów poniósł dla dobra Kościoła, umarł za cesarza Aureliana, 268 roku, ciało pogrzebano na cmentarzu św. Kaliksta.
