Premiera “Ogniem i piórem” ks. Staszka Adamiaka. Posłuchaj najnowszego podcastu Stacji7

Twórczość Sienkiewicza od początku wywoływała emocje. Oprócz zachwytów wzniecała głos krytyki, w tym Witolda Gombrowicza, który grzmiał: „ten magik, uwodziciel, wsadził nam w głowy Kmicica wraz z Wołodyjowskim oraz z panem hetmanem wielkim i zakorkował”.

W „Ogniem i piórem”, najnowszej produkcji portalu Stacja7, konsekwencje tego “miksu” bierze pod lupę i błyskotliwie komentuje ks. Stanisław Adamiak, na co dzień rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Toruniu, człowiek – encyklopedia, znawca literatury i historii, autor m.in. podcastu “Teologia Tolkiena” oraz książki o tym samym tytule.

Czym jest podcast “Ogniem i piórem”?

Cykl podcastów “Ogniem i piórem” obejmuje dziesięć odcinków: “Ojciec Niepodległości”, “Rzeczpospolita”, “Wierność i zdrada”, “Fascynacja złem”, “Dzielność”, “Miłość”, “Zemsta”, “Nawrócenie”, “Honor i humor” oraz “Historia”.

Każdy epizod to prowadzone przez ks. Adamiaka niespełna dwudziestominutowe, energizujące spotkanie z Sienkiewiczem: słyszymy fragmenty jego prozy w mistrzowskiej interpretacji Marcina Nowakowskiego, w punkt dobrane anegdoty, przywoływani są Stanisław Lem, Witold Gombrowicz, Jan Paweł II, Hanna Malewska – autorka powieści “Panowie Leszczyńscy”, będącej uzupełnieniem do “Trylogii”, pojawiają się odniesienia do analiz historyka literatury, prof. Ryszarda Władysława Koziołka, znawcy prozy Sienkiewicza.

Ojciec niepodległości

Rozpoczynające cykl podcastów sformułowanie “ojciec niepodległości” w pierwszym skojarzeniu prowadzi bardziej do Piłsudskiego, Dmowskiego, Paderewskiego czy Witosa niż do Henryka Sienkiewicza. A jednak, jak dowodzi w “Ogniem i piórem” ks. Stanisław Adamiak, to właśnie autor “Trylogii” pomógł awansować wszystkim Polakom do stanu szlacheckiego: Sienkiewicz dał spójność, uczynił z chłopów, z mieszczan, ze wszystkich – potomków szlachty, ludzi może nie idealnych, z wadami, ale i z cnotami, które mogą pociągać.

Dzięki Sienkiewiczowi szlachecka historia Polski stała się czymś, do czego zaczęli odwoływać się wszyscy Polacy i odwołują się nadal, choć w zauważalnie mniejszej skali, jakby bardziej z tradycji i przyzwyczajenia niż z przekonania.

Jeśli coś staje się zbyt tradycyjne, zbyt zachowawcze, w krótkim czasie może się okazać martwe. Dlatego najlepszym, zapobiegawczym gestem, jaki można wykonać wobec postaci Kmicica, Skrzetuskiego, Bohuna, Wołodyjowskiego, Zagłoby czy Janusza Radziwiłła jest odczytanie tych barwnych postaci na nowo. Na przykład, w kontekście dynamicznych przemian społecznych i geopolitycznych, bo przecież sytuacja dzisiejszej Polski, zwierającej szyki wobec zagrożenia ze Wschodu jest o wiele bliższa realiom, w których żyli bohaterowie Sienkiewicza – zauważa Andrzej Mitek, odpowiedzialny za produkcję podcastów w Stacji7.

Jego zdaniem, jeśliby pobawić się konwencją językową z dawnej epoki, to wysłuchanie podcastu “Ogniem i piórem” można określić mianem “Rachunku sumienia polskiego patrioty, w roku pańskim 2024 uczynionym”.

Wzór dla współczesnego Polaka – wybór nie jest taki oczywisty

Która z postaci stworzonych przez Sienkiewicza może być traktowana jako wzór dla współczesnego Polaka? Wcale niekoniecznie bohater najsilniejszy fizycznie, najodważniejszy czy też ścinający trzy głowy jednym precyzyjnym machnięciem miecza ma z góry zagwarantowane eksponowane miejsce na narodowym piedestale. A kto powiedział, iż na podium nie może stanąć … bohaterka? Czy heroizm ma płeć? Ks. Adamiak prowokuje do odświeżenia spojrzenia i myślenia, stawia mnóstwo pytań: co to znaczy być szlachetnym? Co w praktyce oznacza męstwo? Czy zemsta niesie ukojenie? O co chodzi z nawróceniem? Dzielny, czyli jaki? Co jest kluczem do szczęścia? Czy humor może być ważniejszy niż honor?

Autor podcastu zaprasza słuchaczy do “burzy mózgów”, przekonany, iż w nieoczywistości tkwi nadzieja na ponowne odczytanie istotnych dla polskiego DNA narodowych wartości, którymi przesiąknięta jest “Trylogia”, iż na nowo zdefiniowane i oczyszczone ze stereotypów – zostaną lepiej przyjęte przez poszukujących swoich korzeni młodych Polaków, urodzonych w Polsce dostatniej i sielankowo bezpiecznej, a o którą jednak być może trzeba będzie znowu walczyć.

Henryk Sienkiewicz może być wdzięczny księdzu Staszkowi Adamiakowi za organiczne pogłębianie interpretacji jego dzieł, za dokopywanie się do fundamentów polskiej duszy. Bo w “Ogniem i piórem” materializuje się już nie tylko ikoniczna i wzniosła szarża polskiej husarii i inne, kulturowe elementy opowiadane z wysokiego “C”, ale na przykład rozważania o ostatecznej bezsensowności zemsty. Trzeba się chwilę zatrzymać nad tym, iż Nowowiejskiemu choćby wbicie na pal znienawidzonego Azji Tuhajbejowicza spokoju duszy nie przyniosło – zauważa Andrzej Mitek, podkreślając, iż takie reinterpretacyjne figury to wielka siła tego słuchowiska.

ZOBACZ>>> Ks. Adamiak o twórczości C.S. Lewisa: To alegoria Ewangelii

Stereotypowy Polak

Pełne intelektualnej swobody i erudycji, a także zdrowego obiektywizmu komentarze księdza Adamiaka urealniają cały szereg narodowych stereotypów i mitów, na których wychowały się i przez cały czas się wychowują kolejne pokolenia młodych Polaków. Podcast “Ogniem i piórem” zachęca do głębszego “wgryzienia się” w wartości prezentowane przez postaci Sienkiewicza i spojrzenia na pewne prawdy w bardziej realnym, prawdziwym ujęciu, bez zadęcia i z otwartym umysłem. W “Ogniem i piórem” następuje poszerzenie perspektywy i demontaż stereotypów.

Warto razem z ks. Adamiakiem prześledzić raz jeszcze losy sienkiewiczowskich bohaterów z zupełnie innej perspektywy. To niesamowita lekcja wiary, patriotyzmu i szlachetności – podkreśla Aneta Liberacka, redaktor naczelna portalu Stacja7. – Mnie osobiście urzeka w powieściach Sienkiewicza wiara bohaterów. Myślę, iż potrzebne nam jest też dziś takie świadectwo prawdziwej prostej wiary, która polega na przywołaniu Pana Boga, byciu z Nim dosłownie w każdej sytuacji. Dla bohaterów Sienkiewicza modlitwa to coś bardzo naturalnego i w sumie tego możemy się od nich niezmiennie uczyć. Ksiądz Stanisław Adamiak w brawurowy sposób ukazuje chrześcijańską tożsamość Polaków, oraz fenomen samego autora Trylogii.

Chrześcijaństwo Sienkiewicza

Zdaniem twórcy podcastu, chrześcijaństwo Sienkiewicza przejawia się najbardziej w tym, iż pokazuje, iż w świecie przesiąkniętym okrucieństwem zemsta nie przynosi ukojenia, natomiast przebaczenie – choć nie daje pokoju automatycznie, to jednak może go dać. I na tym polega siła chrześcijaństwa. – Sienkiewicz nie zostawia nas tak po prostu z przekonaniem, iż polityka zemsty nie przynosi rezultatu. Idzie krok dalej. Wskazuje kilkakrotnie i to z wielką mocą na wartość nawrócenia i przebaczenia, pokazuje iż każdy może się nawrócić i iż każdemu można przebaczyć. Czy jakaś inna prawda jest bardziej w centrum chrześcijaństwa? – pyta ks. Adamiak.

Podcast “Ogniem i piórem” wciąga, pozwala poczuć, iż tekst Sienkiewicza żyje, iż może być dla nas powodem do wzruszeń, a czasem po prostu do śmiechu. U Sienkiewicza, który pisze o sprawach bardzo poważnych dużo jest humoru, poczucie humoru czasem jest ważniejsze niż honor. Ten humor jest bardzo chrześcijański, w tym, iż zakłada dystans postaci do siebie, do tematu. On czyni bohaterów bardziej ludzkimi, ale nie mniej bohaterskimi – zauważa ks. Adamiak.

Sienkiewicz rozsławił Polskę taką, jaką ją przedstawił w swoich powieściach – może nie zawsze najmądrzejszą i najroztropniejszą, ale chrześcijańską, wielkoduszną i bohaterską – konkluduje autor “Ogniem i piórem”. Zapraszamy do wysłuchania podcastu!

Źródło