1 miesiąc temu
W SKRÓCIE
Proboszcz to wyznaczony przez biskupa diecezjalnego ksiądz, który sprawuje władzę kościelną w powierzonej parafii. Istnienie urzędu proboszcza, oraz jego główne zadania wskazuje Kodeks Prawa Kanonicznego (kan.519):
Proboszcz jest własnym pasterzem zleconej mu parafii, który sprawuje opiekę duszpasterską nad powierzoną mu wspólnotą pod władzą biskupa diecezjalnego; jest powołany do uczestnictwa w jego Chrystusowej posłudze, aby wykonywać dla tej wspólnoty zadania nauczania, uświęcania i rządzenia we współpracy także z innymi prezbiterami lub diakonami oraz świadczącymi pomoc wiernymi świeckimi, zgodnie z przepisami prawa.
CZYM SIĘ ZAJMUJE
Prawa i obowiązki proboszcza szczegółowo opisuje Rozdział VI Kodeksu Prawa Kanonicznego. I tak w kan. 512 opisane są warunki, które musi spełnić kandydat na proboszcza:
☛ musi mieć święcenia prezbiteratu
☛ powinien odznaczać się nieskazitelną doktryną i moralną prawością, gorliwością duszpasterską
☛ posiadać kwalifikacje wymagane przez prawo powszechne do podjęcia troski za parafię
☛ zdać egzamin.
Proboszcz – co wprost wskazuje kan.522 KPK – mianowany jest na czas nieokreślony, powinien sprawować posługę tylko w jednej parafii (od tej zasady w wyjątkowych sytuacjach np. braku księży można odstąpić). Prawo Kanoniczne nakłada na proboszcza obowiązki. To między innymi:
☛ dbanie aby głoszone było autentyczne Słowo Boże
☛ pouczanie o prawdach wiary zwłaszcza w homilii w niedzielę i święta nakazane
☛ popieranie dzieł promujących ducha ewangelicznego
☛ troska o katolickie wychowanie dzieci i młodzieży
☛ troska o sprawowanie Eucharystii
☛ poznawanie wiernych powierzonych opiece.
Oprócz tego to na proboszczu jak wskazuje Prawo (kan. 530) spoczywa:
☛ udzielanie chrztu
☛ sakramentu bierzmowania osobom znajdującym się w niebezpieczeństwie śmierci
☛ udzielanie Wiatyku i namaszczenia chorych
☛ asystowanie przy zawieraniu małżeństw i błogosławienie małżeństw
☛ odprawianie pogrzebów
☛ błogosławienie wody chrzcielnej w okresie Wielkanocy, prowadzenie procesji poza kościołem oraz dokonywanie uroczystych błogosławieństw poza kościołem
☛ bardziej uroczyste sprawowanie Eucharystii w niedziele i święta nakazane.
Proboszcz, jak czytamy dalej w Prawie Kanonicznym powinien wspierać i umacniać rodziców w ich obowiązku katechezy rodzinnej, a oprócz tego jak wskazuje kan.777 ma w szczególny sposób troszczyć się:
☛ aby była prowadzona odpowiednia katecheza przed sprawowaniem sakramentów;
☛aby dzieci, dzięki nauczaniu katechetycznemu prowadzonemu przez odpowiedni czas, zostały adekwatnie przygotowane do pierwszego przyjęcia sakramentów pokuty i Najświętszej Eucharystii oraz do sakramentu bierzmowania;
☛aby dzieci, po przyjęciu Pierwszej Komunii Świętej, były w sposób bardziej szczegółowy i pogłębiony kształtowane przez formację katechetyczną;
☛ aby nauczaniem katechetycznym były objęte również osoby dotknięte ograniczeniami fizycznymi lub umysłowymi, w takim stopniu, na jaki ich stan pozwala;
☛ aby przez zastosowanie różnych form i inicjatyw umacniać, oświecać i rozwijać wiarę młodzieży i dorosłych.
Do obowiązków proboszcza należy także zarządzanie parafialnym cmentarzem (jeśli taki znajduje się przy parafii) oraz reprezentowanie parafii w każdej sytuacji.
HISTORIA
Można zaryzykować stwierdzenie, iż funkcja proboszcza jest tak stara jak Kościół. W pierwszych wiekach Chrześcijaństwa wspólnota dzieliła się na poszczególne gminy. Na ich czele najpierw stali apostołowie, później ich sukcesorzy – biskupi. De facto sprawowali oni funkcję proboszczów. Później, gdy około IV w. n.e. Chrześcijaństwo wyszło z podziemia, a wspólnota Chrześcijan rozrosła się przejęto rzymską formę podziału administracyjnego – dekanaty (z dziekanem na czele) czyli 10 gmin – dziś powiedzielibyśmy parafie – na czele których stał przewodniczący gminy – dziś proboszcz. Słowo proboszcz zostało pierwszy raz użyte
KTO GO WYBIERA?
Proboszcza – na czas nieokreślony – wybiera, nominuje i mianuje spośród księży biskup diecezjalny. Istnieje możliwość kadencyjności proboszcza, jednak wymaga to zgody Konferencji Episkopatu.
Biskup diecezjalny może przenieść lub odwołać proboszcza (z zachowaniem przepisów Prawa Kanonicznego kan. 1740 – 1752) . Z funkcji z ważnej przyczyny może zrezygnować także sam proboszcz. Rezygnację z urzędu ma obowiązek przedłożyć po ukończeniu 75 lat.
KOMU PODLEGA?
Biskupowi diecezjalnemu lub przełożonemu, którego jurysdykcja jest podobna (np. w wikariatach podległych bezpośrednio Stolicy Apostolskiej, gdzie funkcji wikariusza generalnego nie sprawuje biskup).
KTO w tej chwili PEŁNI TĘ FUNKCJĘ?
Obecnie w całej Polsce działają 10 352 parafie, należy założyć, iż liczba proboszczów jest zbliżona (uwzględniając sytuacje, w których jeden proboszcz zarządza dwiema parafiami np. jedną jako proboszcz, drugą jako administrator oraz parafie tzw. wakujące gdzie proboszcz np. zmarł).
CIEKAWOSTKI
Proboszcz musi w każdą niedzielę i święto nakazane odprawić Msze Świętą za powierzony sobie lud.
Kodeks Prawa Kanonicznego wyraźnie wskazuje miejsce zamieszkania, czy też rezydencji proboszcza „w domu parafialnym w pobliżu kościoła”. Wyznaczony jest także maksymalny czas przebywania poza parafią w czasie urlopu – miesiąc (liczony z przerwami).
Władzę proboszczowską biskup diecezjalny może powierzyć więcej niż jednemu księdzu poprzez tzw. solidarne sprawowanie opieki duszpasterskiej.
Proboszcz może udzielać dyspensy (np. od piątkowego postu) wyłącznie na terenie swojej parafii.
