Castel Gandolfo – letnia rezydencja papieży z bogatą historią

Castel Gandolfo to nie tylko letnia rezydencja papieży – to miejsce, w którym historia spotyka duchowość, a starożytne rzymskie fundamenty przenikają się z tradycją Kościoła katolickiego. Poznaj dzieje papieskiego wypoczynku – od cesarza Domicjana po Leona XIV.

Więcej artykułów o Kościele znajdziesz na stronie głównej: ewtn.pl

Źródło: Vatican News/EWTN Polska
Photo credit: Vatican Media
Tekst został przetłumaczony i opracowany na podstawie oryginalnych materiałów źródłowych przez EWTN Polska.
Jeśli chcesz być na bieżąco zapraszamy do zapisania się do newslettera.

Papieskie wakacje od czterech wieków

Castel Gandolfo, malowniczo położone nad jeziorem Albano w regionie Lacjum, od niemal czterech stuleci pełni funkcję letniej rezydencji papieży. To właśnie tutaj, z dala od rzymskiego zgiełku, kolejni następcy św. Piotra znajdowali wytchnienie w upalne miesiące.

W 2025 roku papież Leon XIV stał się szesnastym papieżem, który wybrał Castel Gandolfo na miejsce swojego letniego odpoczynku, dołączając do długiej i bogatej tradycji papieskich pobytów w tym miejscu.

Początek tradycji: Urban VIII i przebudowa willi

Letnia historia papieży w Castel Gandolfo rozpoczęła się 10 maja 1626 roku, gdy Urban VIII (Maffeo Barberini) jako pierwszy papież zatrzymał się tu na dłużej. Wówczas dawna twierdza została przekształcona w pałac letni. Nad jego przebudową czuwał znakomity architekt Carlo Maderno, a dekoracje malarskie wykonał Simone Lagi.

Przez kolejne stulecia papieże systematycznie rozbudowywali rezydencję: Aleksander VII z pomocą Berniniego, Klemens XIV poprzez zakup sąsiedniej willi Cybo, a Paweł V – odnawiając system akweduktów.

Antyczne korzenie rezydencji

Wille papieskie wzniesiono na ruinach monumentalnej rzymskiej rezydencji cesarza Domicjana (Albanum Domitiani), która obejmowała aż 14 km² i sięgała jeziora Albano. W średniowieczu powstał tu zamek należący do rodziny Gandolfich, a później Savellich.

W 1604 roku dobra te – po przejęciu przez Kamerę Apostolską – zostały włączone do posiadłości Stolicy Apostolskiej, torując drogę do powstania papieskiej rezydencji.

Od zapomnienia do odbudowy

Po upadku Państwa Kościelnego w 1870 roku willa popadła w zapomnienie. Przez około 60 lat rezydencja była opuszczona.

Dopiero zawarcie Traktatów Laterańskich w 1929 roku przywróciło Castel Gandolfo dawną funkcję. Przeprowadzono gruntowne prace restauracyjne, a trzy główne ogrody – Giardino del Moro (Ogród Maura), willa Cybo i willa Barberini – zostały połączone w harmonijną całość.

Watykańskie Obserwatorium i nowa funkcja ogrodów

W 1934 roku przeniesiono do Castel Gandolfo Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne, powierzając je jezuitom. Decyzja ta wynikała z coraz większego zanieczyszczenia świetlnego w Rzymie, które uniemożliwiało obserwacje nieba.

Papieże odzyskali dla siebie miejsce kontemplacji, badań i odpoczynku.

Castel Gandolfo w czasie II wojny światowej

W czasie II wojny światowej Castel Gandolfo odegrało niezwykle istotną rolę humanitarną. Dzięki eksterytorialnemu statusowi rezydencji i decyzji papieża Piusa XII, miejsce to stało się schronieniem dla ponad 12 000 osób uciekających przed bombardowaniami.

W papieskim łóżku przyszło na świat około 40 dzieci – pierwsze bliźnięta nazwano Eugenio Pio i Pio Eugenio, ku czci Ojca Świętego.

Otwarcie dla zwiedzających

W 2016 roku papież Franciszek – choć sam nigdy nie nocował w rezydencji – otworzył jej przestrzenie dla turystów. Powstała część muzealna, która dziś obejmuje m.in. galerię portretów papieży, apartamenty papieskie, kaplicę, bibliotekę, Salę Tronową czy Salę Gwardii Szwajcarskiej.

W 2024 roku otwarto również nowe wystawy czasowe, w tym ekspozycję upamiętniającą wydarzenia wojenne z 1944 roku.

Leon XIV i nowy rozdział w historii rezydencji

Leon XIV odwiedził Castel Gandolfo już dwukrotnie – 29 maja oraz 3 lipca 2025 roku. Podczas drugiej wizyty wizytował postępy prac w willi Barberini, która została przygotowana specjalnie na jego pobyt w dniach 6–20 lipca i 15–17 sierpnia.

Willa ta, zbudowana pierwotnie przez Scipione Viscontiego i rozbudowana przez Taddea Barberiniego, imponuje nie tylko architekturą, ale też otaczającą przyrodą – gajami oliwnymi, sadami i alejkami wyłożonymi wulkanicznym kamieniem.

Zwiedzanie mimo obecności papieża

Mimo pobytu Ojca Świętego, większość przestrzeni muzealnych pozostaje dostępna dla turystów. W niedziele – w czasie modlitwy Anioł Pański – oraz podczas publicznych wystąpień papieża mogą wystąpić ograniczenia.

Dostępne są również specjalne trasy zwiedzania ukazujące prywatne życie papieży – od kaplicy Urbana VIII po Salę Muzyczną. Zamknięte będą jedynie Antiquarium oraz Obserwatorium Astronomiczne.

Dziedzictwo otwarte dla świata

Dziś Castel Gandolfo to nie tylko rezydencja letnia, ale również żywe świadectwo papieskiej historii, sztuki i duchowości. Łączy przeszłość z teraźniejszością, tworząc przestrzeń otwartą dla wiernych, turystów i miłośników historii. Miejsce, gdzie duch Kościoła spotyka się z pięknem przyrody i dziedzictwem pokoleń.

Zapraszamy również do obejrzenia materiału poświęconego powrotowi Papieża Leona XIV do Castel Gandolfo przygotowanego przez Magdalenę Wolińską-Riedi

słowa kluczowe: Castel Gandolfo; papieska rezydencja letnia; historia papieży; Leon XIV Castel Gandolfo; Pałac Apostolski; willa Barberini; Watykańskie Obserwatorium; papież Urban VIII; letnia siedziba papieża; Traktaty Laterańskie