BAZYLIKA ŚW. CECYLII – Przewodnik po Katolickim Rzymie

Zdjęcie: Widok dziedzińca i fasady

Przewodnik po Katolickim Rzymie

Najpiękniejszym kościołem we wschodniej części Zatybrza jest:

BAZYLIKA ŚW. CECYLII.

Od strony Tybru (Lungoterere Ripa) prowadzi do tej bazyliki prosta ulica dei Vascellari; idąc nato­miast z bazyliki Św. Chryzogona, należy skręcić na prawo, przejść na przeciwległą stronę Piazza Sidney Sonnino i kierować się potem na lewo ulicą dei Genovesi i ul. di S. Cecilia.

Bazylikę św. Cecylii kazał wybudować papież Paschalis I (824 rok.) na ruinach dawniejszego kościoła pod wezwaniem św. Cecylii, wznie­sionego w V wieku nad domem patrycjuszowskiej rodziny gens Coecilia.

Z rodziny tej, dzięki Św. Cecylii nawróconej na Chrześcijaństwo, pierwszymi męczennikami za Wiarę byli Walerian (mąż Świętej) i jego brat, Tyburcjusz; po nich przyszła kolej na Św. Cecylię. Skazana na śmierć przez uduszenie gorącą parą w łaźni własnego domu, Św. Ce­cylia przecierpiała trzy dni straszliwej tortury nie wyzionąwszy ducha.

Prefekt rzymski Almachius kazał wówczas wykonać wyrok przez ścięcie, ale także topór kata nie był w stanie przeciąć od razu nici tego wątłego życia. Zraniona trzema ciosami (czwarty nie mógł zostać wykonany, ponieważ byłby bezprawny)— przepisanymi przez ówczesne prawo — Święta Cecylia żyła z na wpół odciętą głową jeszcze trzy dni.

Ciało Świętej Męczennicy zostało złożone w kata­kumbach Św. Kaliksta, obok grobów Św. Waleriana i Św. Tyburcjusza. Działo się to w drugiej połowie II wieku Ery Chrześcijańskiej, za panowania Marka Aureliusza, cesarza filozofa.
W 600 z górą lat później relikwie świętej Patronki muzyki wróciły na miejsce jej heroicznego męczeństwa do bazyliki wzniesionej przez papieża Paschalisa I nad domem gens Coecilia.

Bazylika jest położona w głębi dużego czworobocznego dziedzińca, odgrodzonego od placu S. Cecilia trzyłukową barokową bramą. Po obu stronach dziedzińca ciągną się ponure mury klasztorów franciszkańskiego i benedyktyńskiego. Pośrodku, otoczona grządkami kwiatów, szemrze niska fontanna. Vasen fontanny służył w starożyt­ności do rytualnych ablucji przed modlitwą (canthar). Barokową fasadę bazyliki, postawioną w roku 1725 przez architekta Fugę sumptem kardynała Acquaviva, poprzedza głęboki portyk oparty na 4 jońskich kolumnach i 2 pilastrach. Mozaiki (IX w.) w medalionach na zewnętrznej stronie nadsłupia przedstawiają świętych Pańskich. Z prawej strony wznosi się, nieznacznie pochylona, romańska dzwonnica z IX wieku.

Wnętrze kościoła jest trzynawowe z nawą środkowa nieproporcjonalnie szerszą od bocznych. Przeróbki w stylu barokowym, dokonane w roku 1725 z polecenia tytulariusza kard. Acquaviva, zeszpeciły kościół, zacierając szlachetne linie pierwotnej budowli z czasów papieża Paschalisa I. Błędy architektoniczne starano się na próżno naprawić podczas ostatniej przeróbki w końcu XIX wieku, z inicjatywy ówczesnego tytulariusza kardynała Rampolla del Tindaro. Nawy są wytyczone pilastrami z wmurowanymi kolumnami. Dawne «matronei» (loggie preznaczone dla kobiet) zostały przek­ształcone na galerie dla chórów zakonnic. Wielki fresk na suficie, wyobrażający św. Cecylię w Chwale Nieba, malował Sebastian Conca (1724).

Przy wejściu, z lewej strony: przepiękny pomnik grobowcowy kardynała Nicola Forteguerri (+ 1473), arcydzieło rzeźbiarza Mino da Fiesole. Z prawej strony, duży grobowiec kardynała Adama de Hertford, biskupa Londynu i wybitnego teologa, zmarłego w roku 1398; na pomniku (rzeźba Giulia Romano):, angielski herb królewski Ryszarda II Plantageneta przecięty burbońskimi liliami. W prawej nawie, w pierwszej kaplicy: obraz malowany na desce (XIII w.), przedstawiający Ukrzyżowanie. W korytarzu obok kaplicy: freski ścienne pędzla Pawła Brilla i obraz Koronacja św. Cecylii i św. Waleriana, dzieło Domenichina.

Korytarz prowadzi do oratorium Założonego w IV wieku w dawnej łaźni domu Św. Cecylii, na miejscu męczeństwa tej świętej (rury dla doprowadzania gorącej pary zachowały się do dnia dzisiejszego w dolnej części ścian).

Obraz nad ołtarzem oratorium przedstawia Ścięcie Św. Cecylii (Giulio Romano); freski, wydarzenia Z życia św. Cecylii, malował Pomarancio (XVII w.). W zakrystii, po przeciwległej stronie korytarza, znajdują się następu­jące dzieła sztuki: fresk na suficie: Bóg Ojciec i Ewangeliści (szkoła Pinturicchia); na ścianie, ścięcie Św. Cecylii, pędzla Guido Reniego.

Posąg Św. Sebastiana, dzieło Benedykta da Maiano; Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus, płaskorzeźba Mina da Fiesole.

Zakrystia była dawniej kaplicą rodziny Ponziani; tutaj brała ślub św. Franciszka Ponziani (S. Francesca Romana); tutaj też są pochowane jej dzieci: Ewangelista i Agnieszka Ponziani.

Wróciwszy bocznym przejściem do prawej nawy, widzi się (na prawo) pomnik kardynała Rampolla del Tindaro (dzieło Enrica Quattriniego) i, w głębi, kaplicę św. Marii Magdaleny. Freski w kaplicy przedstawiają: złożenie ciała św. Cecylii do grobu i św. Cecylię ukazującą się we śnie papieżowi Paschalisowi.

Pośrodku prezbiterium, oparte na 4 kolumnach z białego i czarnego marmuru, wznosi się wspaniałe wielkie Tabernakulum, arcydzieło mistrza Arnolfo di Cambio (1293): po bokach łuków o trzech przykluczach, nad kolumnami, stoją misternie rzeźbione posążki św. Cecylii, św. Waleriana, św. Urbana papieża i św. Tyburcjusza. Znakomicie cyzelowane ozdoby, doskonałe rzeźby, wyobrażające Ewangelistów, proroków, biblijne postacie i rozmaite alegoryczne sceny — nadają temu dziełu wyjątkową wartość artystyczną stawiając je obok najcenniejszych klejnotów sztuki toskańskiej XIII wieku.

W nyży pod wielkim ołtarzem Stefan Maderno umieścił swą słynną rzeźbę, w której uwiecznił postać i rysy Św. Cecylii, tak, jak widział je w roku 1599 Przy otwarciu sarkofagu świętej dokonanym przez kardynała Sfondratiego. Obecny przy tej ceremonii kronikarz Bosio tak opisał tę scenę: . . . zdumionym naszym oczom ukazały się zupełnie nietknięte przez czas zwłoki tej niebiańskiej lilii (coeli lilia), jakby uśpionej w swej wiecznej młodości.

Mozaika w absydzie (IX w.) przedstawia Zbawiciela, błogosławiącego na sposób grecki; po prawej stronie; Św. Paweł i Św. Agata i Papież Paschalis I; po lewej, Św. Piotr, Św. Walerian i Św. Cecylia; obraz uzupełniają symboliczne znaki, owieczki i dwa święte miasta Betlejem i Jerozolima. Napis u dołu streszcza dzieje bazyliki wznie­sionej przez papieża Paschalisa I ku chwale Św. Cecylii.

W głębi prawej nawy znajduje się wejście do krypty wybudowanej przez architekta G. B. Giovenale w roku 1901; z krypty widać przez fenestella Confessionis sarkofagi; Św. Cecylii, Św. Waleriana, i Św. Tyburcjusza, Św. Maksymusa i nieco bliżej Św. Lucjusza Papieża i i Św. Urbana Papieża. Naprzeciwko, posąg Św. Cecylii, rzeźba C Aureliego.

W obszernie i dobrze oświetlonych podziemiach bazyliki (na życzenie oprowadza zakrystian) można obejrzeć resztki posadzki starorzymskiego domu, kolumnę, z epoki republikańskiej, posąg Minerwy i interesujące napisy na ścianach i na odłamkach marmuru.

Katakumby Św. Kaliksta

We framudze nad grobem św. Cecylii znajduje się fresk, pochodzący z VII-go wieku, przedstawiający świętą. Stoi przed nami, naiwnie sztywna i zarazem groźna. Złoty nimbus otacza młodą twarz o surowym wyrazie; ubrana jest w bogatą tunikę patrycjuszki, zdobną w kosztowne kamienie, ręce trzyma na wpół rozwarte i wzniesione do modlitwy, jak to było starochrześcijańskim zwyczajem. Oświecona słabym płomykiem świecy, gdy ostre zarysy, twarde fałdy i surowe barwy miękną i zlewają się w półcieniu, postać świętej przybiera wyraz dziwnej prostoty i niebiańskiego spokoju.

Film z Podziemia Bazyliki Św. Cecylii w Rzymie. Jej dom, kaplica oraz ołtarz

 Boże, który nas rozweselasz uroczystością świętej Cecylii, Dziewicy i Męczenniczki Twojej, spraw miłościwie, abyśmy oddając jej cześć należną, za jej przykładem żyli świętobliwie. Amen.

Żywot Świętej Cecylii

Nabożeństwo do Św. Cecylii, Dziewicy i Męczennicy.

© salveregina.pl 2023