Kancelaria Prawosławnego Metropolity Warszawskiego i całej Polski podaje do wiadomości treść uchwałę Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 18 grudnia 2024 roku dotyczącą uczczenia 100-lecia autokefalii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Stanowisko
Sejmiku Województwa Lubelskiego
z dnia 19 grudnia 2024 r.
w sprawie uczczenia 100-lecia autokefalii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego
Historia chrześcijaństwa na ziemiach polskich ukazuje współistnienie dwóch tradycji religijno-kulturowych: wschodniej (bizantyjsko-ruskiej) i zachodniej (łacińskiej). Od końca IX w. wschodnie chrześcijaństwo było stałym elementem struktury wyznaniowej kraju, w części regionów choćby religią dominującą. Przez wieki w Polsce prawosławie nie było wyznaniem obcym, ale własnym, które miało decydujący wpływ na świadomość obywateli Rzeczypospolitej, kształtując na przestrzeni dziejów unikatową kulturę, tradycję liturgiczną, bogatą duchowość, intelektualną twórczość i męstwo przodków, którzy nie szczędzili życia w obronie Cerkwi i Ojczyzny.
Lubelszczyzna od ponad tysiąca lat nierozerwalnie związana jest z obecnością Kościoła prawosławnego, poczynając od sąsiedztwa z Rusią Kijowską, która oddziaływała na Grody Czerwieńskie, międzyrzecze Wisły i Bugu, Ziemię Chełmską i południowe Podlasie. Rola kulturowa Kościoła prawosławnego zwiększyła się po utworzeniu Księstwa Halicko-Włodzimierskiego obejmującego znaczną część Lubelszczyzny. Kościół prawosławny wpływał w istotny sposób na religijność i obyczaje mieszkańców całej Rzeczypospolitej. Sztuka cerkiewna wywarła duży wpływ na budownictwo sakralne w Polsce, o czym świadczy Kaplica św. Trójcy na Zamku Lubelskim, która z bizantyjskimi freskami stanowi syntezę kultur bizantyjsko-ruskiej i łacińskiej.
Po zawarciu Unii Lubelskiej w 1569 r. prawosławie było jedną z najważniejszych religii na wschodnich terenach kraju. Przez kolejne wieki prawosławie na Lubelszczyźnie przechodziło różne okresy, od podziału wynikającego z Unii Brzeskiej (1596 r.) po włączenie unitów z diecezji chełmskiej do prawosławia w 1875 r. Okres rozbiorów doprowadził do włączenia prawosławia w struktury Kościoła rosyjskiego. Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, rozpoczęły się prace na rzecz stworzenia porozumienia Kościoła prawosławnego z państwem, w celu unormowania wzajemnych relacji. Wspólne działania władz państwowych i kościelnej hierarchii zaowocowały podjęciem w dniu 13 listopada 1924 r. decyzji przez Święty Synod Kościoła w Konstantynopolu w sprawie nadania autokefalii Cerkwi w Polsce, co znacznie przyczyniło się do wzmocnienia związków prawosławnych obywateli z Rzecząpospolitą Polską.
Prawosławni obywatele II Rzeczypospolitej docenili wkład państwa polskiego na rzecz samodzielności państwa polskiego, kładąc danin krwi i życia we wrześniu 1939 r., w grobach katyńskich, na zboczach Monte Cassino czy też walcząc w Powstaniu Warszawskim.
Sejmik Województwa Lubelskiego, podejmując niniejsze stanowisko, pragnie upamiętnić historyczne wydarzenie, jakim była uzyskana w 1924 r. autokefalia Kościoła Prawosławnego w Polsce. Wydarzenie, które na stałe doprowadziło do uzyskania niezależności Cerkwi od struktur zagranicznych, co było przejawem integralności z państwem polskim.
Sejmik Województwa Lubelskiego, przypominając o wielowiekowej obecności Kościoła prawosławnego na terenie Lubelszczyzny, pragnie zwrócić uwagę na wkład Kościoła nie tylko w rozwój religijny, ale także społeczny i kulturowy naszego regionu. Sejmik Województwa Lubelskiego pragnie wyrazić wdzięczność społeczności prawosławnej za wkład w rozwój naszego województwa, wzajemną tolerancję religijną i integrację społeczną. Pamiętając o wspólnej przeszłości, chcemy wspólnie budować naszą przyszłość, dlatego też pragniemy w dalszym ciągu działać na rzecz upowszechniania wiedzy wśród naszych mieszkańców, zwłaszcza dzieci i młodzieży, na temat roli Kościoła prawosławnego w procesie kształtowania naszej kultury i tradycji.
Przewodniczący
Sejmiku Województwa Lubelskiego
Mieczysław Ryba
