Wielki Piątek w Cerkwi prawosławnej poświęcony jest męce Jezusa Chrystusa. Jego głęboką treść i znaczenie przybliżają teksty nabożeństw, które w głównej mierze przytaczają wydarzenia opisane w Piśmie Świętym zarówno Nowego, jak i Starego Testamentu. Tego dnia wspominamy sąd nad Chrystusem przed Poncjuszem Piłatem, poniżanie i drwiny rzymskich żołnierzy, ukrzyżowanie, śmierć na krzyżu, a także pogrzeb Zbawiciela.
W praktyce cerkiewnej Wielki Piątek rozpoczyna się wieczorem dnia poprzedzającego, kiedy w czasie jutrzni czytanych jest dwanaście fragmentów Ewangelii o męce Pańskiej. W czwartkowe popołudnie w warszawskiej katedrze metropolitalnej św. Marii Magdaleny, pod przewodnictwem Jego Eminencji metropolity Sawy, w asyście biskupa hajnowskiego Pawła i duchowieństwa katedry odprawiono jutrznię Wielkiego Piątku.
W Wielki Piątek ze względu na ofiarę krzyżową Zbawiciela św. Liturgia nie jest sprawowana. Służone są wielkie godziny kanoniczne, których autorem jest św. Cyryl Aleksandryjski. Podczas pierwszej godziny kanonicznej wspomina się głównie wydarzenia, które miały miejsce nocą w Getsemani. Trzecia godzina kanoniczna zawiera między innymi potępienie niewdzięczności ludu Izraela, wspomnienie postępku ap. Piotra i jego pokajania się, a także zadziwienie mocy niebiańskich widokiem purpury poniżenia i cierniowego wieńca Zbawiciela. Treści szóstej godziny kanonicznej są przepojone obrazami ogromu cierpień przybitego do Krzyża Zbawiciela. Psalmy dziewiątej godziny kanonicznej wspominają o proroczych słowach „dali mi jako pokarm żółć, a gdy byłem spragniony, napoili mnie octem” (Psalm 68,22), a także zawierają przedśmiertną modlitwę Zbawiciela (Psalm 69).
W Wielki Piątek o godz. 13.00 w katedrze św. Marii Magdaleny w Warszawie odprawiono wielką wieczernię, której przewodniczył Jego Eminencja metropolita Sawa. Nabożeństwo to wspomina wydarzenia, jakie miały miejsce po śmierci Zbawiciela na Krzyżu. Wtedy dwaj potajemni uczniowie, Józef z Arymatei i Nikodem, poprosili Piłata o zgodę na zdjęcie przeczystego Ciała swego nauczyciela z Krzyża, aby Je pogrzebać. Pod koniec wieczerni następuje wyniesienie całunu – św. Płaszczanicy z ołtarza na środek świątyni w celu oddania przez wiernych pokłonu i pocałunku wyobrażonemu na niej Zbawicielowi.
W czasie nabożeństwa małej komplety, sprawowanej zwykle bezpośrednio po wieczerni, śpiewany jest kanon o ukrzyżowaniu Pana i płaczu Przenajświętszej Bogurodzicy, którego autorem jest św. Symeon Logoteta. Wyraża on głęboki smutek Cerkwi z powodu śmierci Zbawiciela oraz matczyny ból Bogurodzicy, której już wcześniej zapowiedziano, iż „Twoją duszę miecz przeniknie” (Łk 2, 35).
opr. Jerzy Betlejko
zdjęcia: protodiakon Igor Kutovyi
