Synodalność w praktyce: Papież Franciszek wdraża wizję Kościoła otwartego i misyjnego bezpośrednio po zakończeniu Synodu

Papież Franciszek po raz pierwszy wdraża ustalenia Synodu bezpośrednio, rezygnując z tradycyjnej adhortacji apostolskiej. Jakie zmiany czekają Kościół? Co oznacza większa rola kobiet i świeckich oraz nowe formy konsultacji i relacji? Przeczytaj nasze podsumowanie i dowiedz się, jak Kościół odpowiada na wyzwania współczesności.

Piotr M. Pietrus | EWTN Polska | źródło: Vatican News | 27 października 2024 | Tekst został przetłumaczony i opracowany na podstawie oryginalnych materiałów źródłowych przez EWTN Polska. Dziękujemy, iż czytasz ten artykuł. jeżeli chcesz być na bieżąco zapraszamy do zapisania się do newslettera.

W sobotę zakończyła się druga sesja XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, podczas której papież Franciszek przyjął dokument końcowy, rezygnując z tradycyjnej adhortacji apostolskiej na rzecz bezpośredniego wdrażania ustaleń synodalnych. To istotne posunięcie w kierunku większej przejrzystości i wdrożenia synodalnych metod w życie Kościoła.

Nowy dokument, liczący 52 strony, jest wynikiem dwuletniego procesu konsultacji, który rozpoczął się w 2021 roku, a jego celem jest odnowa duchowa oraz reforma strukturalna Kościoła. Jak zaznacza tekst, synodalność jest drogą odnowy duchowej i strukturalnej, która odwołuje się do inspiracji Soboru Watykańskiego II i odnawia jego proroczą siłę we współczesnym świecie.

Na konferencji prasowej podkreślono, iż ten ruch jest istotnym krokiem w kierunku praktycznego zastosowania synodalnych rozwiązań, co ma na celu uczynienie Kościoła bardziej otwartym, zaangażowanym i misyjnym. Synodalność, jak podkreślali uczestnicy spotkania, nie jest jedynie hasłem, ale „drogą odnowy duchowej i strukturalnej” dla całego Kościoła. Przypomniano również o znaczeniu Soboru Watykańskiego II, którego prorocze przesłanie ma być teraz realizowane w nowej formie poprzez synodalne działania.

Dokument końcowy

Dokument końcowy przedstawia pięć głównych obszarów zmian, w tym nawrócenie duchowe, relacyjne, proceduralne, instytucjonalne oraz misyjne. W tym kontekście pojawiają się także nowe propozycje, które dotyczą m.in. roli kobiet, większego zaangażowania świeckich oraz istotnych reform strukturalnych, w tym potrzeby lepszego zakorzenienia lokalnych wspólnot Kościoła. Podkreślono, iż synodalność ma na celu uczynienie Kościoła bardziej zaangażowanym i misyjnym.

Nowy dokument zaznacza również, iż synodalność ma być drogą „komunii, uczestnictwa i misji”, która wzmacnia „proroczą siłę” Soboru Watykańskiego II, odnowioną w kontekście współczesnych wyzwań (10). Oznacza to, iż Kościół ma przyjąć perspektywę bardziej otwartą na różnorodność i lokalne potrzeby, co ma szczególne znaczenie w czasach, gdy mobilność wiernych sprawia, iż rzadziej są oni związani z jednym tylko kręgiem kulturowym (112).

Strukturalne reformy i wdrażanie synodalności

Wśród najważniejszych zaleceń znalazła się potrzeba wzmocnienia rad duszpasterskich na poziomie parafialnym i diecezjalnym oraz regularne organizowanie zgromadzeń eklezjalnych, także na poziomie kontynentalnym. Dokument wprowadza pojęcie władzy synodalnej, jednocześnie uznając, iż w Kościele synodalnym autorytet biskupa, kolegium biskupiego oraz papieża pozostaje nienaruszalny. W tym kontekście dokument sugeruje konieczność rewizji prawa kanonicznego, aby lepiej zdefiniować relację między konsultacją a decyzją.

Dokument końcowy podkreśla także potrzebę konsultacji przed publikacją ważnych dokumentów normatywnych przez Dykasterie Kurii Rzymskiej (135). kooperacja z Konferencjami Episkopatów oraz innymi organami jest kluczowa dla budowania bardziej otwartego i inkluzywnego procesu podejmowania decyzji w Kościele. Wprowadzenie tej zasady ma na celu zwiększenie transparentności oraz wzmocnienie więzi między różnymi strukturami kościelnymi.

Rola kobiet w Kościele

Dokument końcowy otwiera drzwi do większego zaangażowania kobiet w Kościele, stwierdzając, iż „nie ma żadnego powodu ani przeszkody”, aby kobiety pełniły funkcje kierownicze w strukturach kościelnych. Zwrócono również uwagę na otwartość w kwestii diakonatu kobiet, choć podkreślono, iż potrzeba dalszego rozeznania w tej sprawie.

Tekst akcentuje także, iż konieczna jest refleksja nad różnorodnymi „charyzmatami, powołaniami i posługami dla misji” w Kościele, co obejmuje również zaangażowanie osób świeckich (57-67). W kontekście posługi kobiet i świeckich ważne jest budowanie relacji opartych na zaufaniu i wzajemnym szacunku, co jest fundamentem dla procesu rozeznania eklezjalnego.

Zaangażowanie świeckich

Dokument Synodu podkreśla znaczenie większego zaangażowania osób świeckich w życie Kościoła, zwłaszcza poprzez uczestnictwo w zgromadzeniach synodalnych oraz wszystkich etapach procesu decyzyjnego. Wprowadzone zmiany przewidują nowe procedury wyboru i oceny biskupów, jak również rozszerzenie roli świeckich w zarządzaniu diecezjalnym.

W nowym dokumencie synodalnym podkreślono także konieczność „nawrócenia w obszarze relacji” (49-77), co oznacza pielęgnowanie relacji z Bogiem, między ludźmi oraz w rodzinach i wspólnotach. Troska o te relacje jest nie tylko strategią organizacyjną, ale fundamentem duchowego odnowienia Kościoła, co jest szczególnie ważne w kontekście zaangażowania świeckich w życie Kościoła.

Wyzwania wdrożenia i przyszłość synodalności

Mimo zakończenia zgromadzenia synodalnego, najważniejszy pozostaje etap wdrożenia zaleceń synodu w życie Kościoła. Jak zaznaczył papież Franciszek, proces ten nie kończy się na dokumentach, ale wymaga dalszej codziennej pracy na rzecz kształtowania Kościoła synodalnego. Synod wskazuje, iż potrzebne są konkretne metody i formacje, które pomogą osiągnąć rzeczywiste nawrócenie synodalne w różnych kontekstach kościelnych.

Dokument końcowy wyraźnie podkreśla, iż proces synodalny jest jedynie początkiem drogi. Wdrożenie synodalności wymaga stałego zaangażowania wiernych i otwarcia na duchowe oraz strukturalne wyzwania. Niezbędna jest formacja wiernych do życia synodalnego, która powinna być integralna, ciągła i wspólna, oparta na wymianie darów między różnymi powołaniami (143).

Duchowość synodalna

Dokument końcowy przypomina, iż synodalność to nie tylko zmiany organizacyjne, ale przede wszystkim droga duchowego rozeznania, która wymaga głębokiego zaangażowania i pokory. Synod podkreśla, iż każda decyzja podejmowana w Kościele powinna opierać się na modlitwie i duchowym rozeznaniu.

Dokument ostrzega przed redukcją synodalności do kwestii czysto organizacyjnych, zaznaczając, iż „jeśli brakuje osobistej i wspólnotowej głębi duchowej, synodalność zostaje zredukowana do kwestii organizacyjnej” (44). Praktykowanie stylu synodalnego z pokorą może uczynić Kościół „proroczym głosem w dzisiejszym świecie” (47), co jest istotnym przesłaniem dla dalszej drogi Kościoła.

Zakończenie

Decyzja Papieża Franciszka, by nie wydawać adhortacji posynodalnej, sugeruje, iż dokument końcowy sam w sobie ma służyć jako narzędzie dalszego wdrażania synodalności w Kościele. Nie wprowadza on rewolucyjnych zmian, to jednak wyznacza kierunek, w którym Kościół ma podążać w duchu Soboru Watykańskiego II. Synodalność staje się nie tylko pojęciem teologicznym, ale i konkretną praktyką życia wspólnotowego, która ma przenikać codzienne funkcjonowanie Kościoła.

Dokument końcowy, wprawdzie nie zmienia nauczania katolickiego bezpośrednio, ale wprowadza istotne akcenty na relacyjność, wspólne rozeznawanie i większe zaangażowanie świeckich w życie Kościoła. Synodalność, jaką proponuje, ma na celu lepsze odpowiadanie na wyzwania współczesnego świata, jednocześnie pozostając wiernym tradycji i nauczaniu Kościoła. Nowością jest przede wszystkim praktyka dialogu i współodpowiedzialności, które mają prowadzić do odnowy misji Kościoła w jego różnych wymiarach.

Dokument jest więc zachętą do dalszego pogłębiania synodalności i kontynuacji procesu reform, który nie kończy się wraz z zakończeniem sesji synodu, ale trwa w codziennym życiu Kościoła. Przedstawione kierunki, choć nie mają charakteru normatywnego, wyznaczają drogę, na której Kościół ma stawać się coraz bardziej miejscem spotkania, dialogu i wspólnego poszukiwania Bożej woli.

Na zakończenie dokumentu uczestnicy Synodu zwracają się do Maryi, zawierzając jej owoce synodalnego procesu i prosząc o opiekę nad Kościołem w jego dalszym synodalnym podążaniu. To duchowe zawierzenie podkreśla rolę Maryi jako Matki Kościoła i strażniczki misji synodalnej.

Zawierzenie Maryi nie tylko zamyka synodalny proces, ale jest również wezwaniem do dalszego wzrostu duchowego i zaangażowania w synodalność jako formę wspólnotowego życia Kościoła. Jest to zaproszenie do kontynuowania misji na wzór uczniów-misjonarzy, żyjących Ewangelią w codziennym życiu (155).