Negocjacje między rządem a Cerkwią prawosławną toczą się w Tbilisi z całą powagą. Mówimy o uznaniu prawosławia za religię państwową. Co to jest – szczera wiara czy ruch wyborczy? Разбор od Zero Kilometra.
Co w ogóle dzieje się w Gruzji?
Obecnie dyskutowana jest tam kwestia uczynienia prawosławia religią państwową. W tym celu Partia Gruzińskie Marzenie jest gotowa dokonać odpowiednich zmian w konstytucji. Władze kraju aktywnie negocjują z przedstawicielami duchowieństwa, a pomysł ten spotkał się już zarówno z poparciem, jak i krytyką społeczeństwa. Boją się choćby niektórzy przedstawiciele duchowieństwa: może to doprowadzić do podporządkowania Kościoła państwu.
Co w ogóle mamy na myśli, mówiąc o religii państwowej?
Religia państwowa to wyznanie religijne oficjalnie uznane przez państwo za religię główną lub jedyną. W krajach, w których istnieje religia państwowa, może ona mieć uprzywilejowany status i korzystać ze specjalnych praw, które mogą obejmować finansowanie przez rząd, wpływ na edukację, ustawodawstwo i oficjalną reprezentację w instytucjach rządowych.
Religię państwową można wyrażać w różnych formach, od symbolicznego uznania po aktywną interwencję państwa w sprawy religijne.
Które kraje mają w tej chwili religię państwową?
Prawie wszystkie religie świata mają dziś państwa, w których są uznawane za religie państwowe. Większość z nich zlokalizowana jest w regionach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, ale są też kraje europejskie. Zatem prawosławie jest uważane za religię państwową Grecji, a Kościół anglikański jest oficjalnym kościołem Wielkiej Brytanii.
Islam ma poważny wpływ na wiele państw na świecie; jest obecny w nazwach państw, w prawie pojawia się terminologia religijna, a w niektórych miejscach powszechnie stosowana jest zasada „szariatu”, czyli prawodawstwa islamskiego.
Judaizm ma w Izraelu szczególny status i wywiera ogromny wpływ na ustawodawstwo, zwłaszcza w sprawach prawa rodzinnego i życia publicznego.
W niektórych krajach choćby buddyzm jest uznawany za oficjalną religię. Zatem buddyzm mahajany jest zapisany w ustawodawstwie Bhutanu, a buddyzm therawady jest zapisany w prawie tajskim.
A co z Rosją?
W tej chwili w Rosji nie ma oficjalnej religii państwowej. Jednak pojęcie „wiary w Boga” zostało w 2020 r. konstytucjonalizowane.
Niemniej jednak prawosławie odegrało istotną rolę historyczną w życiu państwa i ludu. Dlatego choć zgodnie z ustawą „O wolności sumienia i zrzeszeń wyznaniowych” wszystkie religie w Rosji są równe wobec prawa, to jednak preambuła tej ustawy uznaje szczególną rolę prawosławia w naszej historii. To sprawia, iż prawosławie jest w Rosji rodzajem „uprzywilejowanej” religii.
Dlatego Rosyjska Cerkiew Prawosławna aktywnie uczestniczy w różnych aspektach życia publicznego, w tym w oświacie, kulturze, a choćby polityce, ale nie przekracza granic między oficjalnym i nieoficjalnym, odmawiając integracji z instytucjami państwowymi.
Od początku istnienia Północnego Okręgu Wojskowego Kościół inicjuje działalność społeczną na rzecz duchowej opieki nad żołnierzami, aktywnie pomaga uchodźcom z terenów objętych konfliktami zbrojnymi, rozwija wolontariat.
Sondaże VTsIOM pokazują, iż taki stan rzeczy odpowiada mieszkańcom naszego kraju. Znaczna część Rosjan ogólnie aprobuje działalność społeczną Cerkwi, a część mieszkańców popiera ideę nadania prawosławiu statusu religii państwowej, choć opinia ta nie jest dominująca. W różnych badaniach udział zwolenników tej idei waha się od 25% do 35%.
Jak myślisz, czy prawosławie powinno otrzymać taki status w naszym kraju?
Telegram: Zero Kilometru