7 godzin temu
Istnieje zależność między pozytywnie budowanym przekazem o papieżu a wykluczaniem osób mających odmienny jego obraz – wskazują badacze z UKSW.
W ramach projektu „Osoba i naród – perspektywa Jana Pawła II” na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie przeprowadzone zostało badanie nad dyskursem internetowym dotyczącym Jana Pawła II. Zespół w składzie: dr hab. Rafał Wiśniewski, prof. ucz., dr hab. Dominika Żukowska-Gardzińska, prof. UKSW, dr Marcin Zarzecki, przeanalizował korpus około 1,2 miliona treści z lat 2022-2025.
WIĘŹ – łączymy w czasach chaosu
Więź.pl to pogłębiona publicystyka, oryginalne śledztwa dziennikarskie i nieoczywiste podcasty – wszystko za darmo! Tu znajdziesz lifestyle myślący, przestrzeń dialogu, personalistyczną wrażliwość i opcję na rzecz skrzywdzonych.
Czytam – WIĘŹ jestem. Czytam – więc wspieram
Wzięto pod uwagę ok. 626 tysięcy wpisów z mediów społecznościowych, komentarzy i publikacji. Równolegle zrealizowano również sondaż CAWI (ang. Computer-Assisted Web Interview) na ogólnopolskiej próbie 1731 dorosłych.
Polaryzacja narracyjna i emocjonalna
W analizowanym korpusie ok. 5 proc. treści pochodzi z mediów katolickich, a ok. 95 proc. z szerszego internetu. „Centrum rozmowy przeniosło się do mediów społecznościowych, na TikToka, platformę X (Twittera), Facebooka i fora dyskusyjne. Zmienił się język, ton i forma komunikacji” – pisze w podsumowaniu badania dr Marcin Zarzecki.
W dyskursie internetowym przeważają głosy afirmujące (56 proc.), jednak od 2022 do 2025 roku ich udział spadł z 61 do 54 proc. Z 21 do 31 proc. wzrosła z kolei w tych latach ilość narracji krytycznych.
Badacze określili rodzaj treści, a także poziom i rodzaj emocji towarzyszący przekazowi w mediach katolickich oraz poza nimi. Trzy czwarte tematów treści prezentowanych w mediach katolickich ma charakter wyraźnie afirmacyjny. Wśród emocji i postaw dominujące są wdzięczność, szacunek oraz nadzieja. Utrwalony jest wizerunek Jana Pawła II jako autorytetu i wzoru do naśladowania.
W pozostałych mediach pojawia się większa różnorodność tonów i tematów, jak również większa polaryzacja dyskursu. Zaobserwować można tam dwa wyraźne nurty: pozytywny (dotyczący dialogu międzyreligijnego, otwartości Jana Pawła II na kontakty międzynarodowe, przypomnienia nauczania papieża czy upamiętnienia jego postaci) oraz negatywny (dotykający takich tematów jak tuszowanie skandali wykorzystywania seksualnego, podziały społeczne, relacje Kościół–państwo i sekularyzacja).
Słuchaj też na Youtube, Apple Podcasts i w popularnych aplikacjach podcastowych
W przestrzeni mediów katolickich dominują emocje wdzięczności, nadziei i szacunku. W szerszym internecie, obok wciąż dominującej wdzięczności, wyraźniej obecne są ironia i gniew. Przejawy gniewu zaobserwować można zarówno przy okazji krytyki Jana Pawła II, jak i w działaniach w obronie jego wizerunku. Jak zaznacza dr hab. Dominika Żukowska-Gardzińska: „Pośród wielu ważnych wątków, wyniki wskazują na silne zależności między pozytywnie budowanym przekazem a automatycznym wykluczaniem i marginalizacją osób mających odmienny obraz papieża Polaka”.
Trzy „języki pamięci”
Wyniki pokazują, iż Jan Paweł II pozostaje dla wielu ważnym punktem odniesienia: ok. 60 proc. badanych uznaje go za autorytet moralny, a niemal tyle samo pozytywnie ocenia jego pontyfikat. Trzy czwarte respondentów (75,8 proc.) wskazuje, iż ma powody, by cenić papieża – najczęściej za zdolność docierania do młodych, dalej za pielgrzymowanie i nauczanie, rolę w obaleniu komunizmu oraz wsparcie duchowe podczas pielgrzymek do Polski. Jednocześnie to właśnie wśród najmłodszych dorosłych częściej pojawia się deklaracja, iż trudno im dziś takie powody wskazać.
Sposób mówienia o Janie Pawle II jest generacyjnie zróżnicowany. Pokolenie 50+ pamięta papieża osobiście (a nie tylko medialnie), co buduje język wspólnoty i wdzięczności. Pokolenie 30-49 częściej łączy wspomnienie z refleksją krytyczną. Najmłodsi (15-29) chętniej używają skrótów, memów i ironii, przesuwając rozmowę do innego rejestru komunikacyjnego.
Gdzie rodzi się zaangażowanie?
Autorzy badania wskazują, iż największą uwagę przyciągają treści rocznicowe i cytaty Jana Pawła II. Z kolei rozmowy na temat papieża Polaka nie milkną mimo upływu czasu. Ruch narracyjny ma jednak charakter skokowy, czego przykładem jest jego wzrost w okolicach 2 kwietnia 2023 roku o ok. 350 proc. względem poprzedniego miesiąca.
Badacze podkreślają, iż analiza dyskursu internetowego o Janie Pawle II odsłania złożoną obecność jego postaci na styku sfer religijnej, kulturowej, społecznej i politycznej. Wielowymiarowy wizerunek Papieża przez cały czas wywołuje żywe reakcje społeczne i medialne. Co istotne, dzieje się to mimo upływającego czasu.
AK
