KARTKA Z KALENDARZA LITURGICZNEGO: 7 Października.

Należy dobrze zdać sobie sprawę z różnicy pomiędzy świętem a modlitwą różańcową. Różaniec jest modlitwą powstałą na tle kultu Matki Bożej w wiekach średnich. Nie potwierdzona historycznie legenda głosi, iż modlitwę tę wprowadził Św. Dominik, któremu Matka Boża ją poleciła jako broń w walce z albigensami. Papież Pius V jako dominikanin gorąco ją popierał; niebawem zaś stała się ona najulubieńszą modlitwą ludu w całym świecie. Kościół przywiązał do niej liczne odpusty i zaleca jej odmawianie. Mimo to jednak Różaniec nigdy nie wchodził w zakres modlitwy liturgicznej, choć można by go nazwać „brewiarzem ludu”.

2. Msza (Gaudeamus)

Sławi we wszystkich tekstach zmiennych wielkość Maryi (introit) i uczy nas odmawiać Różaniec jako modlitwę myślną. Klasyczna kolekta objaśnia znaczenie modlitwy różańcowej: prosimy w niej o Łaskę, „abyśmy naśladowali to, co Tajemnice Różańcowe zawierają, a osiągnęli, co obiecują”. W Lekcji Marya ukazuje się jako Mądrość, ustanowiona przez Boga przed wiekami; „kto Jej słucha i dróg Jej strzeże”, osiągnie mądrość i doskonałość. Ewangelia opisuje wzniosłą scenę zwiastowania anielskiego, podaną nam dzisiaj dlatego, iż Ave stanowi główną treść Różańca. Do Różańca nawiązuje również Antyfona na Komunię Świętą: „Wypuszczajcie kwiaty jako lilia i dajcie woń, i wypuszczajcie pełne wdzięku latorośle, a śpiewajcie pieśń chwały i błogosławcie Pana w dziełach jego”.

3. Różaniec a Liturgia.

Miłośnikom Liturgii zarzuca się niekiedy, iż nie doceniają Różańca. Czy jednak jest tak rzeczywiście? Powinniśmy przede wszystkim zdać sobie sprawę z pewnych zasadniczych różnic:

A) Brewiarz i Msza Święta wchodzą w skład Liturgii, czyli Kultu Bożego w Kościele, Różaniec natomiast jest modlitwą prywatną i ludową, choć niewątpliwie pochwalaną i zalecaną przez Kościół. Otóż modlitwę liturgiczną trzeba wyżej cenić niż prywatną. Są to dwie rzeczy różne. Nie należy jednak na tej podstawie umniejszać znaczenia Różańca i go nie doceniać.

B) Ponadto my, zwolennicy Liturgii, zwalczamy rozpowszechniony wśród ludu zwyczaj odmawiania Różańca podczas Mszy Świętej, dążymy bowiem do tego, aby wszyscy wierni brali jak najżywszy udział w Świętej Ofierze, tego zaś oczywiście nie można w pełni pogodzić z odmawianiem modlitwy o zupełnie innym charakterze. Msza Święta jest Ofiarą i akcją, podczas gdy Różaniec jest modlitwą połączoną z rozmyślaniem. Nie przeczymy oczywiście, iż Różaniec może być doskonałym przygotowaniem do Mszy Świętej i dziękczynieniem po niej. Główną bowiem jego treścią jest „Życie, Śmierć i Zmartwychwstanie” Pana Jezusa, a zatem Dzieło Odkupienia Chrystusowego, uobecnione we Mszy Świętej. To jest rzeczą zasadniczą. Z drugiej jednak strony istnieją punkty styczne pomiędzy Różańcem a Liturgią. Otóż przede wszystkim Różaniec zrodził się z liturgicznego sposobu myślenia w średniowieczu; toteż po dziś dzień jeszcze nazywa się go „Psałterzem Maryjnym”. Wielu Chrześcijanom 150 Ave różańcowych zastępuje poniekąd Brewiarz, jeżeli go z braku czasu, sposobności lub wreszcie odpowiedniego przygotowania nie mogą odmawiać. Tak wtedy obok zwyczajnego Oficjum Kościoła „Psałterz Maryjny” jest skróconą i uproszczoną formą Brewiarza. Czy można by jednak bardziej jeszcze zbliżyć do siebie te dwa rodzaje modlitwy? Otóż odmawiając Różaniec nie myślimy o każdym poszczególnym Ave i zawartych w nim wyrazach, ale odmawiamy je samymi tylko ustami, podczas gdy umysł zajęty jest głównymi myślami, obrazami i intencjami danej Tajemnicy; resztę puszczamy niejako mimo uszu. Podobnie postępujemy przy odmawianiu Psalmów i wszelkich w ogóle modlitw liturgicznych. Zamiast przykuwać myśl do każdego szczegółu zatrzymujemy ją na najważniejszych tylko punktach, a często choćby nie tyle na samym Psalmie, co na odpowiednim responsorium lub antyfonie. Dowodzi to jasno, iż Różaniec można odmawiać na sposób modlitwy liturgicznej, a choćby w duchu Liturgii, z tą tylko różnicą, iż teksty Brewiarza są o wiele bogatsze, bardziej urozmaicone, piękniejsze i głębsze. Tak właśnie odmawiają Różaniec ludzie obeznani z modlitwą liturgiczną, którzy przywykli łączyć choćby ustne modlitwy z rozmyślaniem. Uświadomiony liturgicznie człowiek świecki odmówi jedną lub drugą godzinę kanoniczną. zwłaszcza w niedzielę i święta; następnie odczyta urywek z Pisma Świętego, Ojców Kościoła lub Żywotów Świętych, łącząc je z odpowiednim rozmyślaniem. W dniach zaś, w których nie będzie mógł odmówić Brewiarza, zwłaszcza w czasie choroby, zastąpi mu go Różaniec. „Psałterz Maryjny” i Psałterz liturgiczny dają się znakomicie z sobą pogodzić, toteż nie należy ich uważać za skrajnie odrębne rodzaje modlitwy. Setki tysięcy wiernych, którzy na całej kuli ziemskiej odmawiają Różaniec, i setki tysięcy wiernych, którzy oddają się liturgicznej modlitwie brewiarzowej, łączą się w chóralnej modlitwie i śpiewie ku czci i Chwale Boga i Matki Najświętszej.

4. Św. Marka, Papieża i Wyznawcy.

Św. Marek sprawował rządy nad Kościołem zaledwie przez dziewięć miesięcy (od lutego do 7 października 336 r.) za cesarza Konstantyna, tzn. w czasie rozkwitu Kościoła po okresie prześladowań. Wybudował on dwa kościoły, z których jeden znajdował się na cmentarzu Balbiny, drugi pod jego wezwaniem, w którym spoczęły jego szczątki. W krótkim czasie swego panowania zdziałał wiele dobrego i pozostawił po sobie pamięć świątobliwego życia. Święto jego jest jedną z najstarszych uroczystości ku czci wyznawcy.

5. Święci Sergiusz i Bachus.

Dzieje obu tych Świętych osnute są licznymi legendami. Mieli pochodzić ze znakomitych rodów rzymskich i ponieść śmierć za wiarę pod panowaniem Maksymiana. Bachus, którego zachłostano na śmierć, skonał z Imieniem Jezus na ustach. Sergiuszowi zaś miano włożyć na nogi buty, gęsto wewnątrz nabijane gwoźdźmi; gdy zaś nie chciał odstąpić od Wiary, skazano go na ścięcie.

„I wstali przed zaraniem dwudziestego i piątego dnia miesiąca dziewiątego (to jest miesiąc Kasleu) roku setnego czterdziestego i ósmego, i ofiarowali ofiary według Zakonu na ołtarzu całopalenia nowym, który zbudowali. Wedle czasu i wedle dnia, w który go byli poganie splugawili, tegoż był odnowion z pieśniami, z cytrami, z lutniami, z cymbały. I padł lud wszytek na oblicze, i kłaniali się, i błogosławili do nieba tego, który im dał szczęście. I uczynili poświęcanie ołtarza przez osiem dni, i ofiarowali całopalenia z weselem i ofiarę wybawienia i chwały. A przodek kościoła ochędożyli koronami złotymi i tarczyczkami. I poświęcili bramy i domy kapłańskie, i przyprawili drzwi do nich. I stało się między ludem wesele bardzo wielkie, i odwrócone jest urąganie pogańskie. I postanowił Juda i bracia jego, i wszystko zebranie Izraelskie, żeby obchodzono dzień poświęcania ołtarza czasów swoich od roku do roku przez osiem dni od dwudziestego i piątego dnia miesiąca Kasleu, z weselem i z radością. I zbudowali onego czasu górę Syjon i mury wysokie, i wieże mocne wokoło: aby kiedy nie przyszli poganie i podeptali ją, jako pierwej byli uczynili. I osadził tam wojsko, aby jej strzegli. I opatrzył ją ku strzeżeniu Betsury, aby lud miał miejsce obronne przeciw Idumejej”.