KARTKA Z KALENDARZA LITURGICZNEGO: 5 Sierpnia.

Znaczenie tej Bazyliki dla chrześcijańskiego świata jest trojakie:

1. Jest ona czcigodną pamiątką Soboru Efeskiego (r. 431), na którym ogłoszono uroczyście Maryę Bożą Rodzicielką. Następstwem tego orzeczenia był wielki wzrost kultu maryjnego.

2. Jest to świątynia przechowująca w Rzymie żłóbek betlejemski, zatem jest Betlejemem Rzymu i ulubionym kościołem stacyjnym, gdzie się też obchodzi uroczystość Bożego Narodzenia. I my corocznie udajemy się tam w duchu (1. niedziela Adwentu, środa Suchych dni, wigilia Bożego Narodzenia, pierwsza Msza w tę uroczystość i święto Św. Jana Ewangelisty). Liczne wizerunki przedstawiające Najświętszą Maryę Pannę z Boskim Dzieciątkiem wywodzą się z tej właśnie świątyni.

3. Wreszcie Bazylika ta jest pierwszym kościołem pielgrzymkowym chrześcijańskiego świata, zapoczątkowującym tyle innych maryjnych miejsc pielgrzymkowych. A więc i ta forma pobożności ludu, pielgrzymki, która tyle przyniosła i przynosi błogosławieństwa bierze swój początek z tej świątyni.

1. Poświęcenie kościoła Najświętszej Maryi Panny Większej.

Fundacja tego kościoła sięga czasów Konstantyna. Pierwotna nazwa: Sicininum albo Bazylika Sicinini. Pałac tego patrycjusza został zamieniony na kościół przez Papieża Liberiusza. U źródeł tego wydarzenia spotykamy się z legendą, która po raz pierwszy pojawiła się w wiekach średnich. Brewiarz opowiada to w sposób następujący: „Za Papieża Liberiusza (352-366) patrycjusz rzymski Jan ze swą szlachetną małżonką, nie mając potomstwa, postanowili uczynić Niepokalaną Dziewicę Maryę, Matkę Pana naszego, spadkobierczynią wielkiego swego majątku. Oboje małżonkowie prosili gorąco, by wola Najświętszej Maryi Panny co do dobrego zużytkowania ich posiadłości została im w jakiś sposób objawiona. Matka Boża wysłuchała ich prośbę i potwierdziła to następującym cudem. Dnia 5 sierpnia, a więc w czasie, kiedy w Rzymie bywają największe upały, część wzgórza eskwilińskiego w nocy pokryła się śniegiem. Tejże nocy objawiła we śnie Najświętsza Marya Panna obojgu pobożnym małżonkom, każdemu z osobna, życzenie, aby tam, gdzie znajdą śnieg na wzgórzu, ku Jej czci zbudowali kościół. W taki właśnie sposób chciała zostać ich spadkobierczynią. Patrycjusz Jan powiadomił o tym Papieża Liberiusza, który miał taki sam sen. Toteż udał się on rano, otoczony klerem i ludem, w uroczystej procesji na śniegiem pokryte wzgórze i tam oznaczył miejsce na budowę kościoła Panny Maryi”.

Za Papieża Sykstusa III (432-440) wzniesiono nową Bazylikę i poświęcono ją Najświętszej Maryi Pannie (r. 432) z okazji orzeczenia Soboru Efeskiego, stwierdzającego Jej prawdziwe Boskie Macierzyństwo. Absydę i ściany Bazyliki przyozdobiono mozaikami przedstawiającymi życie Chrystusa i Jego Matki; należą one do najdawniejszych, jakie posiadamy. Już w końcu IV wieku odtworzono w tej Bazylice betlejemską grotę Narodzenia Pańskiego i z tego właśnie powodu nazywano również tę świątynię „Sancta Maria ad praesepe” (Najświętsza Marya u żłobka). Dla rzymskich Chrześcijan kościół ten zastępował samo Betlejem. Bazylika ta była znana również pod nazwą Liberiańskiej przez pamięć dla jej fundatora, albo też Najświętszej Panny Maryi Większej (jest bowiem największym kościołem Matki Boskiej w Rzymie), wreszcie Matki Boskiej Śnieżnej (ze względu na legendę dotyczącą jej powstania).

2. Msza (Salve).

Normalnie używa Liturgia — czy to we Mszy Świętej, czy w Brewiarzu — specjalnych formularzy, przeznaczonych na obchód rocznicy poświęcenia kościoła. Dzisiaj jednak wybrał Kościół modlitwy brewiarzowe o Matce Boskiej, a także Mszę wspólną na Jej uroczystości. Jest to znana Msza „Salve, Sancta Parens” (Witaj, Święta Rodzicielko).

3. Pomnik Bogarodzicy („Theotokos”).

Jak już wspomniano, Papież Sykstus III poświęcił tę Bazylikę Maryi Bogarodzicy na pamiątkę uroczystego orzeczenia Soboru Efeskiego. Od czasu gdy w r. 1931 obchodziliśmy jubileusz tego wydarzenia (1500-lecia), zwróciliśmy znowu uwagę na znaczenie tego Soboru, zwłaszcza na tytuł „Bogarodzicy”. Możemy zauważyć, iż myśl o Jej Boskim Macierzyństwie wypełnia całą Liturgię Maryjną, wiążąc Ją ściśle z kultem Osoby Chrystusa. Podczas gdy nowoczesny kult Maryi wśród ludu, nieraz miękki i sentymentalny, budował sobie choćby swój własny przybytek, w którym stawiał Maryę na pierwszym miejscu, liturgiczna cześć Najświętszej Maryi Panny pozostała zawsze służbą Chrystusowi i Bogu. Przejrzyjmy tylko Jutrznię i wspólną Mszę do Matki Boskiej, a znajdziemy potwierdzenie powyższego zdania. Osoba Chrystusa wszędzie jest punktem ośrodkowym, Marya zaś Bogarodzicą. Przypatrzmy się pięciu zmiennym śpiewom dzisiejszej Mszy, a zobaczymy, iż wszystkie mówią o Bogarodzicy („Dei Genitrix”). W Introicie pozdrawiamy Matkę Króla całego świata słowami starochrześcijańskiego poety Seduliusza, który niewątpliwie pisał te wiersze pod wrażeniem wydarzenia w Efezie: „Witaj, Święta Rodzicielko, coś zrodziła Króla, Który Niebem oraz ziemią rządzi po wiek wieków”. W Graduale uwielbiamy Dziewicze Macierzyństwo Maryi: „Dziewico, Bogarodzico! Ten, Którego cały świat ogarnąć nie może, w Twoim zamieszkał Łonie, stawszy się Człowiekiem”. W śpiewie Alleluja: „Po porodzeniu pozostałaś dziewicą nienaruszoną; Bogarodzico, przyczyń się za nami!” W Ofertorium pozdrawiamy Maryę i Chrystusa słowami Anioła: „Ave” (Witaj — Zdrowaś). W antyfonie na Komunię Świętą wymawiamy pełne znaczenia słowa: „Błogosławione wnętrzności Maryi Dziewicy, które nosiły Syna Ojca Przedwiecznego”. Niechże i nasz kult Najświętszej Maryi Panny, przy zachowaniu całej głębi i serdeczności uczucia, będzie pogłębiony, zgodny z dogmatem i ześrodkowany w Osobie Chrystusa. I to będzie owocem żywej wiary w Bogarodzicę.

„Dwanaście lat miał Manasses, gdy począł królować, a pięćdziesiąt i pięć lat królował w Jeruzalem; imię matki jego Hafsiba. I czynił złe przed oczyma Pańskimi według bałwanów narodów, które wytracił Pan przed synami Izraelowymi. I obrócił się, i pobudował wyżyny, które był rozrzucił Ezechiasz, ociec jego, i wystawił ołtarze Baalowi, i naczynił gajów, jako był uczynił Achab, król Izraelski, i kłaniał się wszystkiemu wojsku niebieskiemu, i służył mu. I nabudował ołtarzów w domu Pańskim, o którym mówił Pan: W Jeruzalem położę imię moje. I nabudował ołtarzów wszystkiemu wojsku niebieskiemu we dwu sieniach kościoła Pańskiego. I przewiódł syna swego przez ogień; wieszczył też i przystrzegał wróżby, i naczynił pytonów, i namnożył wieszczków, aby czynił złość przed Panem i drażnił go. Postawił też bałwana gajowego, którego był uczynił, w kościele Pańskim, o którym mówił Pan do Dawida i do Salomona syna jego: W tym kościele i w Jeruzalem, którym wybrał ze wszystkich pokoleń Izraelowych, położę imię moje na wieki. A więcej nie dopuszczę ruszyć się nodze Izraela z ziemi, którąm dał ojcom ich: wszakże jeżeli będą skutkiem strzec wszystkiego, com im przykazał, i wszystkiego Zakonu, który im rozkazał Mojżesz, sługa Mój. Lecz oni nie słuchali, ale zwiedzeni są od Manassesa, aby czynili złość nad narody, które skruszył Pan od oblicza synów Izraelowych. I mówił Pan w ręce sług swoich proroków, rzekąc: Ponieważ czynił Manasses, król Judzki, obrzydłości te najgorsze nad wszystkie, które czynili przed nim Amorejczykowie, i przywiódł też lud Judzki ku grzeszeniu w plugastwach swoich, przetoż to mówi Pan Bóg Izraelów: Oto Ja przywiodę złe na Jeruzalem i na Judę: iż ktokolwiek usłyszy, zadzwonią obie uszy jego. I wyciągnę na Jeruzalem sznur Samaryjej i wagę domu Achab, i zmażę Jeruzalem, jako więc mażą tablice. A zmazawszy wywrócę i częściej powlokę gratkę przez twarz jego. A ostatek dziedzictwa mego opuszczę i dam w ręce nieprzyjaciół jego, i będą na spustoszenie i na łupiestwo wszystkim przeciwnikom swoim. Przeto iż czynili złe przede Mną i trwali drażniąc Mnie ode dnia, którego wyszli ojcowie ich z Egiptu, aż do dnia tego. Nadto i krwi niewinnej wylał Manasses bardzo wiele, aż napełnił Jeruzalem po usta: oprócz grzechów swoich, którymi ku grzeszeniu przywiódł Judę, aby czynił złe przed Panem. A ostatek mów Manasse i wszystko, co czynił, i grzech jego, którym grzeszył, czyż tego nie napisano w księgach mów dni królów Judzkich? I zasnął Manasses z ojcy swymi, i pogrzebion jest w ogrodzie domu swego, w ogrodzie Oza; i królował Amon, syn jego, miasto niego. Dwadzieścia i dwie lecie miał Amon, gdy począł królować, dwie lecie też królował w Jeruzalem; imię matki jego Messalemet, córka Harus z Jeteba. A czynił złe przed oczyma Pańskimi, jako był uczynił Manasses, ociec jego. I chodził po wszystkiej drodze, którą chodził ociec jego, i służył plugastwom, którym służył ociec jego, i kłaniał się im; i opuścił Pana Boga ojców swoich, a nie chodził drogą Pańską. I uczynili nań zasadzkę słudzy jego, i zabili króla w domu jego. A lud ziemie pobił wszystkie, którzy się byli sprzysięgli na króla Amona. I uczynili sobie królem Jozjasza, syna jego, miasto niego. A ostatek mów Amona, które czynił, czyż tego nie napisano w księgach mów dni królów Juda? I pogrzebali go w grobie jego na ogrodzie Oza, a Jozjasz, syn jego, królował miasto niego”.