KARTKA Z KALENDARZA LITURGICZNEGO: 1 grudnia.

Kościół wyróżnia go, zamieszczając dwukrotnie jego imię we Mszy (w kanonie i w modlitwie „Libera nos” po Pater noster) oraz w brewiarzu. Opis jego męczeństwa opiera się na apokryfie, nie mającym podstaw historycznych: Sędzia, poganin, wezwał Św. Andrzeja, żeby złożył ofiary bożkom. Święty odpowiedział: „Składam codziennie ofiarę Bogu Wszechmogącemu, Jedynemu i Prawdziwemu; nie mięso bydląt ani krew kozłów, ale Baranka bez zmazy. Następnie cała rzesza wiernych spożywa Ciało Baranka, On zaś pomimo to pozostaje nienaruszony i żywy”. Rozgniewany tymi słowami Egeasz kazał wtrącić Andrzeja do więzienia. Lud z łatwością mógł go stamtąd uwolnić, on jednak uspokajał tłum i błagał, żeby go nie powstrzymywano w dążeniu do tak gorąco upragnionej palmy męczeńskiej. Gdy go prowadzono na miejsce kaźni, Andrzej ujrzawszy z daleka krzyż zawołał: „O dobry Krzyżu, któryś z członków Chrystusowych wziął ozdobę! Krzyżu, z tęsknotą oczekiwany, gorąco umiłowany, nieustannie poszukiwany, a wreszcie dla spragnionej duszy przygotowany: zabierz mnie spośród ludzi i zawiedź mnie do mego Mistrza, aby przez ciebie przyjął mnie Ten, Który przez ciebie mnie odkupił”. Potem przybito go do krzyża. Dwa dni jeszcze żył, nie przestając głosić Nauki Chrystusa, aż w końcu odszedł do Tego, do Którego choćby śmiercią pragnął się upodobnić. Wartość tego legendarnego opisu męczeństwa Świętego polega na tym, iż przekazuje on wiadomość o mistyce krzyża późniejszych czasów. Natomiast śmierć męczeńska Św. Andrzeja na ukośnym krzyżu za rządów prokonsula Egeasza nie mija się z wiarygodną wiadomością. Oby Św. Andrzej, nauczyciel Kościoła, wyjednał nam tę Łaskę, byśmy we własnych naszych krzyżach umieli witać i naśladować Ukrzyżowanego.

2. Brewiarz.

Antyfony i responsoria Brewiarza opierają się na aktach apokryficznych Św. Andrzeja. We wszystkich przewija się motyw Krzyża.

„Witaj, Krzyżu, uświęcony ciałem Chrystusowym, przyozdobiony jego członkami, jak drogimi kamieniami!”

„Nie dopuść, Panie, abym ja, sługa twój, był od ciebie odłączony; oto nadchodzi godzina, w której ciało moje oddane będzie ziemi, a ty każ mi przyjść do ciebie”.

„Z oczyma wzniesionymi w niebo modlił się Św. Andrzej i wołał głosem wielkim: Tyś Bogiem moim, któregom oglądał; nie dopuść, abym przez niesprawiedliwego sędziego został zdjęty z krzyża, albowiem poznałem Moc Krzyża Świętego. Tyś, o Chryste, Mistrzem moim, Którego umiłowałem, Któregom poznał, Którego wyznałem; wysłuchaj więc tej ostatniej prośby mojej”.

Podczas gdy ułożone w późniejszych czasach modlitwy Brewiarza opierają się na aktach apokryficznych, teksty klasycznej Mszy są od nich niezależne.

3. Msza (Mihi autem).

Ośrodkowym punktem tej Mszy jest drugie i ostateczne powołanie Apostoła nad jeziorem Genezaret (Ewangelia). Powołanie to, tak pięknie ukazane w antyfonie na Komunię Świętą, stanowi rdzeń akcji świątecznej: „Pójdźcie za Mną!” Słowa te zwrócone są także do nas, my zaś opuszczamy wszystko i idziemy za Jezusem do Stołu Pańskiego. Zapowiedź: „Sprawię, iż staniecie się rybakami ludzi” odnosi się przede wszystkim do kapłanów, którzy jako posłani przez Boga rybacy mają zagarniać w sieć Kościoła Bożego dusze ludzkie „pisciculi”. Oni to są głosicielami Wiary. Takie jest również znaczenie dość trudnej do zrozumienia Epistoły. Wiara jest konieczna dla wszystkich, zarówno żydów, jak i pogan. Potrzeba jednak, aby ją ludziom głosili wysłańcy Boży, spośród których jednym z najznamienitszych jest Św. Andrzej.

Pozostałe teksty Mszy nawiązują ogólnie do roli Apostołów. Introit i antyfona na Ofiarowanie wysławiają Apostołów jako przyjaciół Chrystusa i książąt królestwa Bożego, Graduał zaś jako synów królewskiej Matki Kościoła. — Także i ludzie świeccy powinni dziś usłyszeć z ust Pana słowa o „rybakach ludzi”, bo i oni mają łowić dusze dla Boga: przykładem, miłością, spełnianiem obowiązków, a choćby słowem.

Pozwólmy zatem przemówić surowo Prorokowi:

„Omyjcie się, czystymi bądźcie,

usuńcie złość myśli waszych sprzed oczu moich;

przestańcie źle czynić, uczcie się czynić dobrze,

szukajcie sądu, wspomagajcie uciśnionego,

czyńcie sprawiedliwość sierocie, brońcie wdowy!

A przyjdźcie i prawujcie się ze mną!” — mówi Pan.

„Choćby były grzechy wasze jak szkarłat, jak śnieg wybieleją;

i choćby były czerwone jak karmazyn, będą białe jak wełna.

Jeśli zechcecie, a posłuchacie mnie, dóbr ziemi pożywać będziecie.

Ale jeżeli nie zechcecie, a mnie do gniewu przywiedziecie,

miecz was pożre, bo Usta Pańskie mówiły”.

I naprawdę tak jest: w rękach naszych spoczywa życie i śmierć; możemy wybierać. Obyśmy wybrali życie! — Czytamy teraz bolesną skargę na niewierną oblubienicę Bożą, Jeruzalem. Jest to odwrotna strona słów „Adveniat Regnum Tuum”, skarga Boga na moją niewierną duszę, Boże miasto i Bożą oblubienicę:

„Jak stało się nierządnicą miasto wierne, pełne sądu?

Sprawiedliwość mieszkała w nim, a teraz mężobójcy.

Srebro twoje obróciło się w żużle, wino twoje zmieszało się z wodą.

Książęta twoi niewierni, towarzysze złodziei;

wszyscy miłują dary i idą za nagrodą.

Sierocie nie czynią sprawiedliwości, a sprawa wdowy nie przychodzi przed nich.

Przeto mówi Pan, Bóg Zastępów, Mocny Izraelów:

„Ach, pocieszę się na nieprzyjaciołach swoich i pomszczę się na przeciwnikach moich!

I obrócę rękę swoją na ciebie,

i wypalę do czysta żużle twoje, i usunę wszystką cynę twoją.

I przywrócę sędziów twoich, jak przedtem byli, a radców twoich jak za dawna.

Potem będziesz nazwane miastem sprawiedliwego, miastem wiernym.

Syon przez sąd odkupiony będzie i przywiodą go znów przez sprawiedliwość”.

I zetrze występnych i grzeszników razem,

a którzy Pana opuścili, będą wyniszczeni”.

Jak widzimy, Liturgia uderza w najgłębszy ton adwentowej pokuty.

2. Śpiewy adwentowe.

Śpiewy te są bardziej pozytywne i radosne aniżeli czytanie. Pierwsze responsorium jutrzni opiewa Maryę, drugie jest pieśnią euforii na Przyjście Chrystusa, a trzecie łączy surowość proroctwa z radosnym widokiem zbawienia:

„Przyjmij to Słowo, Maryo Dziewico,

które ci Anioł przyniósł od Pana;

oto poczniesz i porodzisz Tego, Który jest zarazem Bogiem i Człowiekiem.

Błogosławiona będziesz między wszystkimi niewiastami;

porodzisz wprawdzie Syna, ale Dziewictwo Twoje nie dozna uszczerbku;

będziesz w stanie błogosławionym, a jednak pozostaniesz zawsze Matką nienaruszoną”. (Resp. 1)

Drugie Responsorium jest pieśnią radosną z powodu przyjścia Łaski.

„Niech się weselą Niebiosa i niech się raduje ziemia;

brzmijcie, góry, chwałą: albowiem Pan nasz przyjdzie!

I zmiłuje się nad ubogimi swymi;

za dni jego wzejdzie sprawiedliwość i obfitość pokoju”. (Resp. 2)

„Obcy nie będą więcej przechodzić przez Jeruzalem;

gdyż w ów dzień góry będą sączyć słodkość,

a pagórki popłyną mlekiem i miodem, mówi Pan.

Bóg przyjdzie od Libanu, a Święci od mrocznej i lesistej góry”. (Resp. 3)

O wschodzie słońca dzwoni Kościół na Anioł Pański (ant. do Benedictus):

„Anioł Pański zwiastował Pannie Maryi, i poczęła z Ducha Świętego, alleluja”.

O zachodzie słońca niesiemy pociechę poniżonemu Jeruzalem (ant. do Magnificat):

„Podnieś oczy, Jeruzalem, i zobacz Potęgę Króla: oto przychodzi Zbawiciel, by cię od więzów uwolnić”.

Jeżeli z powyższych tekstów i pieśni spróbujemy złożyć mozaikę dla naszych rozważań, uderzy nas wielki kontrast barw; barwa ponura i smutna: to niewierna oblubienica Boża, dusza odwrócona od Boga, dusza bez Łaski; barwa jasna i radosna: to wspaniałe Królestwo Boże, dusza obdarzona Łaską. Te dwie barwy jednak nie przeciwstawiają się sobie zbyt ostro. Niewierna bowiem ma się stać znowu Królestwem Bożym. Dlatego też nie słyszymy przekleństwa i Wyroku Sędziego, ale zawsze tylko pełne miłości nawoływanie Zbawcy i Oblubieńca. Te dwie różne barwy łączy barwa trzecia: miła postać niewieścia, dziewicza Matka Boża, wzór gotowości na przyjęcie Łaski.

Dla naszego życia wewnętrznego Adwent jest chyba najbardziej owocnym i najpiękniejszym czasem roku: to zespolenie tęsknoty, euforii i powagi bliższe jest sercu ludzkiemu niż czas Wielkiego Postu.

Oto trzy rady dla lepszego przeżywania Adwentu:

1. Pielęgnuj starannie ducha adwentowego.

Jest on cichy, skłonny do skupienia, wejścia w siebie. Wyobraź sobie Najświętszą Maryę Pannę w ostatnich miesiącach przed Narodzeniem Pana, spojrzyj w Jej Serce, Ona cię nauczy ducha Adwentu. W Adwencie jest dużo śpiewów; Liturgia pokazuje więc, iż dominuje w nim uczucie. Nie zaniedbuj przeto pieśni adwentowych, zarówno ludowych, jak i liturgicznych. Wprzęgnij wszelkie siły duszy i ciała w służbę Adwentu: Liturgia dostarczy ci wiele myśli o Adwencie. Otwórz tylko księgę Izajasza; nastrój adwentowy stwarzają także Introity Mszy adwentowych oraz liczne i piękne Responsoria. Wzbudzaj w sobie tęsknotę i oczekiwanie adwentowe. Przestawaj często z dziećmi: ich oczekiwanie i tęsknota do Dzieciątka to wzór, jak naprawdę oczekiwać Narodzenia Pana. Oko niech chętnie ogląda adwentowe obrazy, a ucho niech chętnie słucha adwentowych dźwięków, słów, motywów i pieśni. Powinieneś powziąć również adwentowe postanowienia: wcześniejsze wstawanie, ofiary w ciągu dnia…

2. Godzina wieczorna w Adwencie.

Sama natura w tym czasie spowita jest w mgłę i mrok, toteż wieczór, noc jest symbolem Adwentu. Piękna pieśń adwentowa mówi: „Świat przez grzechy nieszczęśliwy wołał w nocy głębokiej”. Coraz dłuższe w Adwencie noce mają swój własny, swoisty charakter. Szczególnie godzina wieczorna może służyć do rozwijania ducha Adwentu. Jak ją należy spędzić? Na osobności lub w małym gronie. Można śpiewać pieśni adwentowe, a zwłaszcza czytać proroka Izajasza. Gdzieniegdzie istnieją piękne adwentowe zwyczaje.

Trzecią radę, Roraty, omówimy w dniu następnym.