John Milbank: Wiara nie odłącza – wiara odsłania

Wiara nie istnieje jako coś oddzielonego – wydarza się, gdy coś zostaje odczytane inaczej, głębiej, w perspektywie sensu, który przekracza świat. Wiara to interpretacja rzeczywistości: dostrzeganie – przez zjawiska, dzieje i doświadczenia – czegoś absolutnego.

Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” lato 2025. W wolnym dostępie można przeczytać jedynie jego fragment. W całości jest otwarty tylko dla prenumeratorów naszego pisma i osób z wykupionym pakietem cyfrowym. Subskrypcję można kupić TUTAJ.

Karol Grabias: Jeff Sharlet, popularny amerykański akademik, napisał, iż radykalna ortodoksja – którą Pan reprezentuje – może być największym wydarzeniem w chrześcijaństwie od czasów Marcina Lutra. Wokół tego nurtu narosło wiele nieporozumień. Czym więc jest, a czym nie jest radykalna ortodoksja? Czy to teologia, filozofia, doktryna społeczna – a może coś pomiędzy?

John Milbank: Cóż, jestem przekonany, iż nie jest to największe wydarzenie od czasów Lutra i w historii religii było wiele zjawisk znacznie donioślejszych. Radykalna ortodoksja to raczej jeden z kilku pokrewnych nurtów określanych zbiorczo mianem teologii postliberalnej. To perspektywa, która zrywa z uniwersalistycznymi roszczeniami oświeceniowego rozumu, zgodnie z którym wiara jest jedynie dodatkiem do obiektywnego i neutralnego obrazu świata – zamiast tego ukazuje ją jako konstytutywną dla samego pojmowania rzeczywistości.

Zatem skoro pyta Pan, czym adekwatnie jest radykalna ortodoksja – powiedziałbym, iż to próba odbudowy chrześcijańskiej doktryny jako całościowej filozofii życia, która ma coś do powiedzenia na każdy temat. Nie chodzi tu o stworzenie zamkniętego systemu, ale o trwanie w procesie, który nigdy się nie kończy.

Czy to teologia, czy filozofia? Jedno i drugie. Coraz częściej uważam, iż nie sposób ich od siebie oddzielić.

John Milbank – ur. 1952, teolog i intelektualista anglikański, emerytowany profesor wydziału teologii i religioznawstwa Uniwersytetu Nottingham. Twórca ruchu radykalnej ortodoksji, zrzeszającego teologów i filozofów różnych wyznań chrześcijańskich. Autor licznych publikacji, esejów i artykułów. W języku polskim ukazała się jego książka Przekroczyć rozum sekularny. Teologia i teoria społeczna.

Tekst ukazał się w kwartalniku „Więź” lato 2025 w dziale „Popołudnie wiary”.