2 godzin temu
Cyfry arabskie zdecydowanie zdominowały współczesne zapisy liczbowe, jednak często można spotkać także liczby rzymskie. Do zapisu liczb rzymskich wykorzystuje się litery alfabetu łacińskiego. Ich zapis był systematycznie rozwijany. W Europie powszechnie stosowano je aż do średniowiecza. Przedstawiamy, jak powstały liczby rzymskie.
Co to są liczby rzymskie?
Zapisywanie liczb rzymskich odbywa się dzięki liter pochodzących z alfabetu łacińskiego. Wywodzą się ze starożytnego Rzymu i zostały wyparte przez liczby arabskie dopiero z końcem średniowiecza, jednak przez cały czas są stosowane w określonych sytuacjach. Do zapisu cyfr wykorzystuje się następujące litery: I – 1, V – 5, X – 10, L – 50, C – 100, D – 500, M – 1000 wraz z ich kombinacjami. Symbole D i M zostały wprowadzone dużo później niż pozostałe. M wdrożono dopiero w średniowieczu, wcześniej wykorzystywano CIↃ, a później ↀ.
Ciekawostki historyczne zdecydowanie urozmaicają naukę o przeszłości. Jedna z nich odnosi się do rzymskiego zapisu cyfry zero, który teoretycznie nie funkcjonował. Próbowano wykorzystać do tego symbol N od słowa nihil, czyli nic, jednak nie przyjął się on na stałe. System liczb rzymskich umożliwiał zapisanie liczb zakresu od 1 do 3999, jednak w razie konieczności stosowano odstępstwa od tej reguły. Przykładowo dopuszczano możliwość zapisania choćby czterech takich samych znaków. W okresie średniowiecza zaczęto stosować dodatkowe symbole, np. F jako 40 czy Y jako 150.
Jak powstały liczby rzymskie?
Historycy początku funkcjonowania rzymskiego systemu zapisu liczb upatrują okres pomiędzy VI a V wiekiem p.n.e. Wywodzi się on ze starożytnego Rzymu, jednak dostrzeżona została ogromna inspiracja zapisów stosowanych przez cywilizację Etrusków, która wówczas była bardzo mocno rozwinięta. Etruskowie oznaczali liczby dzięki pionowych nacięć na kawałkach drewna. Wraz z upływem czasu, Rzymianie przekształcali ten system, m.in. liczba symboli wzrosła z 5 do 7. Zmiany były motywowane intensywnym rozwojem Rzymu. Z małej osady położonej na brzegach Tybetu rozrastał się do wielkiego imperium.
Liczby rzymskie byłą nierozerwalną częścią życia w starożytnym Rzymie. Wykorzystywane w dokumentach, inskrypcjach, na monetach, a także w innych codziennych elementach życia społecznego i gospodarczego, stanowiły istotny element krwiobiegu Imperium Rzymskiego. Są one doskonałym przykładem dziedzictwa cywilizacji, który pomimo upływu wielu wieków przez cały czas znajduje swoje zastosowanie.
Okres popularności liczb rzymskich trwał aż do późnego średniowiecza. Koniec tej epoki stał się jednocześnie początkiem intensywnego wdrażania liczb arabskich, które charakteryzują się szybszą przyswajalnością, jak i również łatwiejszym zapisem. Dostrzeżono to szczególnie w przypadku dużych liczb.
Jakie są współczesne zastosowania liczb rzymskich?
Liczby rzymskie przez cały czas mają swoje określone zastosowania, choć wykorzystanie cyfr arabskich nie będzie błędem, nie będzie też jednak w równym stopniu czytelne – zwłaszcza przy większych wartościach. Cyfry rzymskie należy zastosować:
• do numerowania stuleci,
• przy imionach władców, np. Kazimierz III Wielki,
• do opisania liczebników porządkowych,
• przy określeniach szkół, klas, pięter, wydziałów w instytucjach, tomów książek,
• przy określaniu wydarzeń historycznych, np. II wojna światowa.
Cyfry rzymskie doskonale sprawdzają się do oznaczania miesięcy w dacie, aby ułatwić i przyspieszyć odczytanie całości. Dodatkowo bardzo często można spotkać liczby rzymskie na cyferblatach zegarów. Więcej ciekawostek historycznych znajdziesz na stronie https://ewolucjamyslenia.pl.
