3 tygodni temu
W ostatnich miesiącach ceremoniał pogrzebowy Ojca Świętego na wyraźne polecenie Papieża Franciszka został zmodyfikowany. Poniżej przedstawiamy analizę zmian w porównaniu do pogrzebów Świętego Jana Pawła II i Benedykta XVI
źródło: Rafał Fleszar | kwiecień 2025 |fot. Vatican Media
Dziękujemy, iż czytasz ten artykuł. jeżeli chcesz być na bieżąco zapraszamy do zapisania się do newslettera.
Urząd Papieskich Celebracji Liturgicznych zredagowało i opublikował 4 listopada 2024 roku drugie wydanie Ordo Exsequiarum Romani Pontificis, zatwierdzone przez Papieża Franciszka 29 kwietnia tego samego roku. Jest to księga liturgiczna poświęcona ceremonii pogrzebowej Ojca Świętego, czyli obrzędowi, w którym Święta Matka Kościół poleca swojego zmarłego Pasterza Bogu, modląc się, aby po swojej apostolskiej pracy i wysiłkach włożonych w zbawienie wszystkich, został on przyjęty wraz ze świętymi i wybranymi w niebie, podczas gdy jego ciało oczekuje błogosławionej nadziei – przyjścia naszego Odkupiciela i zmartwychwstania umarłych.
Ceremoniał pogrzebowy papieży po Soborze Watykańskim
Po opublikowaniu w 1969 roku Ordo Exsequiarum zreformowanego zgodnie z Soborem Watykańskim II, oraz Konstytucji Apostolskiej świętego Pawła VI Romano Pontifici eligendo w 1975, opracowano w 1978 r. De funere Summi Pontificis, zawierający obrzędy pogrzebowe zastosowane przy pogrzebach św. Pawła VI i bł. Jana Pawła I. Wraz z promulgacją przez św. Jana Pawła II w 1996 r. Konstytucji Apostolskiej Universi Dominici Gregis dotyczącej okresu sediswakancji, konieczne stało się całkowite zrewidowanie obrzędu pogrzebu biskupa Rzymu. Pracami redakcyjnymi zajmował się Urząd Papieskich Celebracjii Liturgicznych, któremu przewodził późniejszy arcybiskup Piero Marini. Jako mistrz ceremonii papieskich dokonał on redefinicji kolejności obrzędów, wprowadzając normy mające na celu lepsze i bardziej uporządkowane uczestnictwo wiernych. Do tekstu dodawano odpowiednie wprowadzenia liturgiczno-teologiczne, czyli prænotanda. Pierwsza edycja księgi Ordo Exsequiarum Romani Pontificis została zatwierdzona w 1998 r. przez św. Jana Pawła II i opublikowana w 2000 r. Użyto jej podczas pogrzebu Jana Pawła II w 2005 roku, a po odpowiedniej adaptacji wykorzystano ją również podczas pogrzebu papieża seniora Benedykta XVI w 2023 roku.
Uproszczenia ceremoniału na prośbę Papieża Franciszka
Niespełna ćwierć wieku po opublikowaniu tej księgi liturgicznej, z polecenia papieża Franciszka, Urząd Papieskich Celebracji Liturgicznych przygotował nowe wydanie Ordo Exsequiarum Romani Pontificis, wprowadzając istotne zmiany, a jednocześnie zachowując ciągłość z poprzednim rytuałem. Drugie wydanie było konieczne przede wszystkim dlatego, iż papież Franciszek, jak sam wielokrotnie deklarował, prosił o uproszczenie i dostosowanie niektórych obrzędów, aby celebracja pogrzebu Biskupa Rzymu lepiej wyrażała wiarę Kościoła w zmartwychwstałego Chrystusa, wiecznego Pasterza, który powiedział do Piotra: „Paś owce moje” (J 21, 17). Dlatego liturgia pogrzebowa następcy Piotra ma umacniać nadzieję i dawać świadectwo wiary, iż ochrzczeni, uczestnicy paschalnego misterium Chrystusa, zmartwychwstaną razem z Nim do nowego życia. Ponadto odnowiony obrzęd dodatkowo podkreśla, iż pogrzeb Papieża Rzymu jest pogrzebem pasterza i ucznia Chrystusa, a nie możnowładcy tego świata. Z tego powodu przeprowadzono dogłębną rewizję całej księgi, wprowadzając zmiany w słownictwie, tekstach liturgicznych i poszczególnych obrzędach. Całość tekstu dostosowano do nowego porządku Kurii Rzymskiej, który wszedł w życie wraz z opublikowaniem Konstytucji Apostolskiej Prædicate Evangelium z 19 marca 2022 r., która, utrzymując w mocy urząd Kamerlinga Świętego Kościoła Rzymskiego, znosi Kamerę Apostolską.
Trzy stacje pogrzebowe
Ciągłość tej edycji z poprzednią została zapewniona przez zachowanie zarówno trzech klasycznych stacji pogrzebu Papieskiego (w domu zmarłego, w Bazylice Watykańskiej i w miejscu pochówku), odpowiadających typowej strukturze Ordo Exsequiarum z 1969 r., jak i wielu szczególnych elementów rytualnych, takich jak potwierdzenie zgonu i przeniesienie do Bazyliki Watykańskiej w celu złożenia hołdu przez wiernych, a także niektórych tekstów utrwalonej tradycji, takich jak przebłaganie Kościoła Rzymskiego i Kościołów Wschodnich podczas mszy żałobnej. Wewnętrzna struktura stacji i tekstów została jednak zmieniona w świetle współczesnej wrażliwości teologicznej i kościelnej, niedawno odnowionych ksiąg liturgicznych oraz doświadczeń zebranych przy pogrzebach św. Jana Pawła II i Benedykta XVI.
Pogrzeb Papieża Franciszka
Dzisiaj już widzieliśmy, iż sama informacja o śmierci Papieża Franciszka, została przekazana inaczej. Bez udziału wiernych, z kaplicy Domu Świętej Marty, przez Kamerlinga Kardynała Kevina Farrella ubranego w garnitur z koloratką. Krótka i prosta informacja, bez dzwonów Bazyliki Świętego Piotra, bez specjalnej audiencji – wręcz zwyczajnie – prawdopodobnie tak, jakby sobie tego życzył Papież Franciszek.
Papież Franciszek, zechciał również być pochowanym nie w Bazylice Świętego Piotra, a w Bazylice Świętej Maryi Większej, w pobliżu tak ukochanej przez niego ikony maryjnej „Salus Populi Romani”.
Jak więc zostanie tam przeniesiony? Czy będzie kondukt pogrzebowy z Watykanu do Bazyliki Maryjnej? Czy wierni będą mogli oddać mu ostatnią cześć i gdzie? Te i wiele innych pytań niebawem zostaną rozwiane i na naszej antenie będą mogli Państwo śledzić te wydarzenia. Do czego serdecznie zapraszam.
