Być w nadmiarze (יתר yātar)

Położył więc to przed nimi, a ci jedli i pozostawili resztki – według słowa Pańskiego.

וַיִּתֵּ֧ן לִפְנֵיהֶ֛ם וַיֹּאכְל֥וּ וַיּוֹתִ֖רוּ כִּדְבַ֥ר יְהוָֽה׃ פ

Posuit itaque coram eis qui comederunt et superfuit iuxta verbum Domini

καὶ ἔφαγον καὶ κατέλιπον κατὰ τὸ ῥῆμα κυρίου.

Być w nadmiarze (יתר yātar), w języku hebrajskim czasownik ten znaczy również „pozostawać”, „zdobywać”, a w koniugacji hifil „zostawać”, „mieć nadmiar”, „mieć przewagę”, „obdarzyć w obfitości”. W Starym Testamencie forma hifil występuje 24 razy i może mieć też znaczenie „sprawić, iż zostało”.

W pierwszym czytaniu (2 Krl 4,42-44) czasownik ten występuje w opowiadaniu o rozmnożeniu chlebów. Sługa proroka Elizeusza opiera się, żeby zaledwie 20 podarowanych im chlebów z pierwocin rozdzielić pomiędzy stu ludzi: „Jakże to rozdzielę między stu ludzi?”. Pytanie to ujawnia wątpliwość czy tym chlebem ci ludzie będą mogli się nasycić. Należy zauważyć, iż w opowiadaniu tym występują trzy czasowniki w następującym porządku: „jeść” – „nasycić się” – „sprawić, iż został nadmiar (יתר yātar)”. Na wątpliwości sługi prorok odpowiada pewnością jaka płynie ze słowa Pana: „Podaj ludziom i niech jedzą, bo tak mówi Pan: „nasycą się i pozostawią resztki”.

Podobną sytuację spotykamy w dzisiejszej Ewangelii (J 6,1-15). Pan Jezus widzi tłumy schodzące się do Niego i pyta Filipa: „Gdzie kupimy chleba, aby oni się najedli?”. Filip wyraża swe wątpliwości mówiąc, iż choćby „za dwieście denarów nie wystarczy chleba, aby każdy z nich mógł choć trochę otrzymać”. Podobną wątpliwość wyraża Andrzej, który mówi, iż jest co prawda chłopiec, który posiada pięć chlebów i dwie ryby, ale cóż to jest dla tak wielu? Po modlitwie Pana Jezusa chleb rozdany pięciu tysiącom mężczyzn nie tylko okazał się wystarczający, ale też zebrano 12 koszów resztek. Łatwo zauważyć, iż scena typowa opowiadania o rozmnożeniu chleba w Biblii zawiera elementy wspólne: niedostatek, podzielenie czy rozdanie tego „niedostatku”, nasycenie się wszystkich i zebranie resztek”. Jest to również zadziwiająco częste doświadczenie z naszego życia, jeżeli tylko zdecydujemy się na podzielenie tym co mamy a nie to, co powinniśmy mieć.