Franciszek, który w młodości stracił część płuca w wyniku infekcji dróg oddechowych, a ostatnio cierpi z powodu złego stanu zdrowia, w zeszłym roku zatwierdził dla siebie skromny pogrzeb, unikając niektórych z bardziej tajemniczych obrzędów i rytuałów, które mają miejsce, gdy umiera papież.
Jego śmierć zawsze natychmiast rozpoczyna ściśle zaplanowaną serię wydarzeń, dopracowaną przez wieki i setki zmarłych papieży. Niektóre watykańskie tradycje sięgają czasów starożytnego Rzymu. Części z nich Watykan zaprzecza, inne zostały porzucone.
Pod koniec watykańskiego spektaklu nowy przywódca kościoła katolickiego zostanie wybrany w wyborach o wysokiej stawce. Dramaturgii temu procesowi dodaje ostatnio nominowany do Oscara thriller „Konklawe”, w którym postępowi i konserwatywni kardynałowie walczą o kontrolę nad instytucją z miliardem wyznawców na całym świecie.
Śmierć
Tradycyjnie zadaniem kamerlinga (wysokiego rangą urzędnika watykańskiego) jest potwierdzenie śmierci papieża. w tej chwili stanowisko to piastuje urodzony w Irlandii kardynał Kevin Farrell.
Jeśli tradycja się utrzyma, to właśnie Farrell odwiedzi ciało papieża Franciszka w jego prywatnej kaplicy i wywoła jego imię, aby go obudzić. W dzisiejszych czasach jest to w dużej mierze ceremonialne, ponieważ lekarze potwierdzą śmierć papieża dzięki standardowych środków medycznych. Często powtarzany mit głosi, iż kamerling również delikatnie uderza papieża w głowę srebrnym młotkiem; Watykan od dawna temu zaprzecza.
Gdy papież nie odpowiada, zgodnie z tradycją, jego sygnet, który działa jako pieczęć dla oficjalnych dokumentów papieskich, zostaje zniszczony, co oznacza koniec jego panowania, a apartamenty papieskie zostają zapieczętowane. Kamerling informuje Kolegium Kardynalskie, organ zarządzający wyższych urzędników kościelnych, iż papież zmarł, zanim jego śmierć zostanie ogłoszona światu w oświadczeniu Watykanu dla mediów.
Okres żałoby
Śmierć papieża wywołuje dziewięciodniową żałobę znaną jako Novendiale, która pierwotnie była zwyczajem starożytnego Rzymu. Włochy również zwykle ogłaszają okres żałoby narodowej.
Jego ciało zostanie pobłogosławione, ubrane w szaty papieskie i wystawione na widok publiczny w Bazylice Świętego Piotra, gdzie setki tysięcy osób, w tym zagraniczni dygnitarze i światowi przywódcy, ustawią się w kolejce, aby oddać mu hołd. W przeszłości zwłoki papieża były wystawiane na podwyższonej platformie zwanej katafalkiem, ale uproszczone obrzędy pogrzebowe Franciszka sprawią, iż będzie on leżał w otwartej trumnie bez tak wielkiej pompy i ceremonii.
W przeszłości papieże byli często balsamowani, a niektórym usuwane były narządy przed pochówkiem — kościół w pobliżu Fontanny di Trevi w Rzymie przechowuje serca ponad 20 papieży w marmurowych urnach, zachowanych jako święte relikwie — ale te praktyki wypadły z łask.
Codzienne nabożeństwa modlitewne i msze Requiem zawsze realizowane są w Bazylice Świętego Piotra i na całym świecie katolickim.
W międzyczasie Watykan wejdzie w okres przejściowy zwany sede vacante, co oznacza „wolne miejsce”, „nieobsadzona stolica” lub „pusty tron”, podczas którego rządy kościoła zostaną tymczasowo przekazane Kolegium Kardynalskiemu — choć żadne ważne decyzje nie mogą zostać podjęte do czasu wyboru nowego papieża.
Pogrzeb
Pogrzeb papieża najprawdopodobniej odbędzie się na Placu Św. Piotra, a żałobnicy zgromadzą się w Watykanie na nabożeństwie. Poprowadzi je dziekan Kolegium Kardynalskiego, w tej chwili 91-letni Włoch Giovanni Battista Re.
Zgodnie z tradycją, papież zostanie następnie pochowany w Grotach Watykańskich, kryptach pod Bazyliką Świętego Piotra. Spoczywa tam prawie 100 papieży, w tym papież Benedykt XVI, poprzednik Franciszka, który zrezygnował w 2013 r. i zmarł w 2022 r.
Ale Franciszek powiedział w wywiadzie w 2023 r., iż wybrał bazylikę Santa Maria Maggiore w Rzymie, jeden ze swoich ulubionych i najczęściej odwiedzanych kościołów, jako miejsce swojego ostatniego spoczynku, czyniąc go pierwszym papieżem od stulecia, który zostanie pochowany poza Watykanem.
Poprzedni papieże byli grzebani w trzech trumnach: jednej wykonanej z cyprysu, jednej z cynku i jednej z wiązu, zagnieżdżonych jedna w drugiej, ale Franciszek nakazał, aby został pochowany w jednej trumnie, wykonanej z drewna i cynku.
Kiedy Benedykt XVI został pochowany, jego trumna zawierała również monety wybite za jego panowania, a także metalową tubę zawierającą zwinięty papierowy zwój, zwany rogito — 1000-słowny dokument opowiadający o jego życiu i panowaniu. Franciszek prawdopodobnie zostanie pochowany z własnym rogito opisującym jego wyjątkowy pontyfikat.
Wybór
Dwa do trzech tygodni po pogrzebie papieża, Kolegium Kardynalskie zbiera się w Kaplicy Sykstyńskiej, aby przeprowadzić konklawe, wysoce tajny proces wyboru nowego papieża. Teoretycznie każdy ochrzczony katolik płci męskiej może ubiegać się o papiestwo, ale przez ostatnie 700 lat papież zawsze był wybierany z Kolegium Kardynałów.
Zdecydowana większość z 266 papieży wybranych w całej historii była Europejczykami. Papież Franciszek, urodzony w Argentynie Jorge Mario Bergoglio, jest pierwszym od 1300 lat papieżem spoza Europy.
W przeciwieństwie do zwykłej polityki kandydaci na papieża nie prowadzą otwartej kampanii wyborczej. Watykańscy obserwatorzy uznali kardynałów, którzy mają duże szanse na zostanie papieżem, za papabile, co oznacza „nadających się na papieża”.
Tylko kardynałowie w wieku poniżej 80 lat są uprawnieni do oddawania głosów. Ok. 120 z nich zagłosuje w tajemnicy na wybranego przez siebie kandydata, zapisując swoje nazwisko na karcie do głosowania i umieszczając ją w kielichu na szczycie ołtarza.
Jeśli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości dwóch trzecich głosów, odbywa się kolejna runda głosowania. Dziennie mogą odbyć się maksymalnie cztery rundy. Konklawe, które wybrało papieża Franciszka w 2013 r., trwało ok. 24 godzin i pięć głosowań, ale proces ten może trwać dłużej; konklawe w XIII w. trwało ok. trzech lat, podczas gdy inne w XVIII w. trwało cztery miesiące.
Po podliczeniu głosów są one spalane w piecu wewnątrz Kaplicy Sykstyńskiej, zainstalowanym wcześniej przez watykańskich strażaków. Drugi piec spala substancję chemiczną wysyłającą sygnał dymny przez komin na zewnątrz: Czarny dym oznacza, iż nowy papież nie został wybrany, biały dym oznacza, iż został wybrany.
Nowy papież
Po wybraniu papieża przedstawiciel Kolegium Kardynalskiego odczytuje łaciński komunikat Habemus papam, co oznacza „Mamy papieża”, z głównego balkonu Bazyliki Św. Piotra z widokiem na tysiące wiernych.
Następnie świeżo wybrany papież, po wybraniu papieskiego imienia (najprawdopodobniej honorującego świętego lub poprzednika) i założeniu białej sutanny, wychodzi na balkon, aby wygłosić swoje pierwsze przemówienie do publiczności. Tym samym świat katolicki zyskał nowego przywódcę.
Oprócz ustalania nauk i moralności Kościoła papież sprawuje znaczącą władzę dyplomatyczną i polityczną w polityce światowej, działając jako mediator w globalnych konfliktach i kierując wysiłkami humanitarnymi.
Większość papieży pełni swoją funkcję do dnia śmierci. Papież Benedykt XVI, który zrezygnował w 2013 r. w wieku 85 lat z powodu pogarszającego się stanu zdrowia, był pierwszym papieżem, który ustąpił od 600 lat.
