Wielki Piątek jest dniem sądu, męki i śmierci
Chrystusa. To jedyny dzień w roku, kiedy nie jest sprawowana Msza św., a
w kościołach odprawiana jest Liturgia Męki Pańskiej. Na ulicach wielu
miast sprawowana jest publicznie Droga Krzyżowa. Tego dnia obowiązuje
post ścisły i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Są jednak osoby,
których obowiązek postny nie obejmuje.
– jeżeli Wielki Piątek jest dniem pełnym smutku, to jednocześnie
jest najwłaściwszym dniem dla obudzenia na nowo naszej wiary, dla
umocnienia naszej nadziei i odwagi niesienia przez każdego swego krzyża z
pokorą, ufnością i zdaniem się na Boga, mając przy tym pewność wsparcia
przez Niego i Jego zwycięstwa. Liturgia w tym dniu śpiewa: „O Crux,
ave, spes unica – Witaj, Krzyżu, nadziejo jedyna!” – tak sens liturgii
wielkopiątkowej wyjaśniał w jednej z katechez w minionych latach papież
Benedykt XVI.
Wielki Piątek jest dniem postu ścisłego, czyli ilościowego i
jakościowego. Warto w tym kontekście wyjaśnić dwa terminy jakimi
posługuje się Kościół – „post” i „wstrzemięźliwość od pokarmów
mięsnych”.
„Postem” lub „postem ścisłym” nazywamy wstrzemięźliwość od pokarmów
mięsnych oraz ograniczenie się do trzech posiłków, w tym tylko jednego
do syta. Do tej praktyki zobowiązane są osoby od 18. roku życia
do rozpoczęcia 60. roku życia wyłącznie w Środę Popielcową i w Wielki
Piątek.
Z kolei wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, nazywana także
postem jakościowym obowiązuje w Środę Popielcową oraz wszystkie piątki
całego roku z wyjątkiem określonych świąt. Dotyczy wszystkich, którzy
ukończyli czternasty rok życia.
Wynika to z przepisów Prawa Kanonicznego – kanon 1251 stanowi:
„Wstrzemięźliwość od spożywania mięsa lub innych pokarmów, zgodnie z
zarządzeniem Konferencji Episkopatu, należy zachowywać we wszystkie
piątki całego roku, chyba iż w danym dniu przypada jakaś uroczystość.
Natomiast wstrzemięźliwość i post obowiązują w środę popielcową oraz w
piątek Męki i Śmierci Pana naszego Jezusa Chrystusa”.
Obowiązek wstrzemięźliwości nie dotyczy osób chorych, a także
tych które nie decydują o swoim pokarmie (pacjenci w szpitalu, osoby
korzystające z punktów zbiorowego żywienia itp.).
Czy kobiety w ciąży muszą w Środę Popielcową i Wielki Piątek
zachowywać post ścisły? Zarówno Kodeks Prawa Kanonicznego jak i inne
przepisy Episkopatu Polski nie wyjaśniają jednoznacznie kwestii dyspensy
od postu ścisłego dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Zdania
duchownych na ten temat bywają podzielone. Zgodnie jednak twierdzą, iż
praktyki postne kobiet w ciąży nie mogą powodować zagrożenia dla życia i
zdrowia zarówno matki jak i dziecka.
Wielu duszpasterzy zachęca, by postnym praktykom towarzyszyła
również wstrzemięźliwość lub ograniczenie współczesnych „pożeraczy
czasu”, takich jak media społecznościowe, gry czy telewizja.