Unia Europejska może napotkać problemy ze spłatą długu zaciągniętego na odbudowę po tzw. pandemii COVID-19. Europejski Trybunał Obrachunkowy poinformował, iż koszty obsługi zadłużenia związanego z pożyczkami Next Generation EU wzrosły w 2023 roku, i konieczne będą dodatkowe środki w wysokości od 17 do 27 miliardów euro. Bruksela dotychczas pożyczyła 268,4 miliarda euro.
Zwiększone koszty obsługi wspólnego długu wywierają dodatkową presję na budżet Unii Europejskiej. Audytorzy ostrzegają, iż te pożyczki zwiększają ryzyko finansowe dla Unii i mogą stać się obciążeniem dla przyszłych budżetów, jeżeli nie będą adekwatnie zarządzane.
W zeszłym roku dług unijny osiągnął poziom 458,5 miliarda euro, co stanowi wzrost o 32% w porównaniu z 2022 rokiem, kiedy wynosił 348 miliardów euro. Wzrost zadłużenia wynikał z pożyczek na finansowanie Next Generation EU, które osiągnęły 268,4 miliarda euro. Unia Europejska stała się jednym z największych emitentów długu na szczeblu europejskim.
Audytorzy zwrócili uwagę na rosnącą liczbę błędów w wydatkowaniu funduszy europejskich. Szacowany wskaźnik błędów w wydatkach budżetowych UE wzrósł do 5,6% w 2023 roku (dotyczy wydatkowania 191,2 miliarda euro) w porównaniu do 4,2% w 2022 roku i 3,0% w 2021 roku.
Rosnący wskaźnik błędów zaniepokoił audytorów, którzy zwrócili uwagę na nieprawidłowości dotyczące części środków z 48 miliardów euro wydanych w ramach Mechanizmu Odbudowy i Zwiększania Odporności, głównego filaru unijnego pakietu naprawczego po tzw. pandemii – NextGeneration. Audytorzy wykryli przypadki, w których płatności zostały dokonane, mimo iż nie spełniono wszystkich niezbędnych warunków. Ponadto, krajowe systemy kontroli okazały się wadliwe – wynika z raportu.
Błędy dotyczyły wydatkowania środków na politykę spójności, gdzie wskaźnik błędów osiągnął poziom 9,3% w 2023 roku, w porównaniu do 6,4% w 2022 roku i 3,6% w 2021 roku. Podkreślono, iż rosnąca presja na administracje krajowe, aby gwałtownie wykorzystać fundusze europejskie, doprowadziła do ich niewłaściwego wykorzystania. Złożoność zasad regulujących sposób wydatkowania środków dodatkowo generuje błędy i utrudnia skuteczną realizację finansowanych projektów.
Audytorzy Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wskazali, iż w przypadku Mechanizmu Odbudowy i Zwiększania Odporności (MRR), głównego narzędzia wsparcia finansowego UE na rzecz odbudowy gospodarczej po pandemii, około jedna trzecia płatności dokonanych w zeszłym roku nie była zgodna z obowiązującymi zasadami i warunkami. Zawiodły także krajowe systemy kontroli, które zarządzały funduszami MRR. Państwa nie osiągnęły tzw. kamieni milowych i celów wymaganych do uzyskania dostępu do funduszy. Cele były źle określone, a państwa dostarczały niewiarygodną sprawozdawczość.
Audytorzy spodziewają się, iż podobne nieprawidłowości mogą wystąpić w innych programach europejskich. Zauważono, iż w przeciwieństwie do zwykłych funduszy strukturalnych, płatności MRR nie wymagają zgodności z przepisami UE i krajowymi jako warunku wstępnego, co zwiększa ryzyko niewłaściwego dysponowania pożyczkami.
Negatywny wpływ na budżet Unii miała również wojna na Ukrainie oraz wsparcie finansowe udzielone przez państwa europejskie. W 2023 roku pomoc finansowa dla Kijowa podwoiła się, osiągając poziom 33,7 miliarda euro, w porównaniu do 16 miliardów euro w 2022 roku.
Audytorzy zaznaczyli, iż problematyczny jest również instrument Ukraine Facility, utworzony w 2024 roku w celu zapewnienia dodatkowych pożyczek o wartości 33 miliardów euro. Ponieważ te kredyty nie wymagają tworzenia rezerw, wzrasta ryzyko długoterminowych strat finansowych, jeżeli Ukraina nie będzie w stanie spłacić swoich zobowiązań.
Audytorzy wezwali do wzmocnienia struktur zarządzania finansowego i zapewnienia bardziej efektywnego oraz transparentnego wykorzystania funduszy, aby nie tylko utrzymać zaufanie obywateli europejskich, ale także chronić przyszłe budżety, zapewnić spójność i tak potrzebne ożywienie gospodarcze.
Źródło: bursa.ro
AS
