„The Washington Post”: Kto po Franciszku?

Interia współpracuje z czołowymi redakcjami na świecie. Co piątek w ramach cyklu „Interia Bliżej Świata” publikujemy najciekawsze teksty opiniotwórczych zagranicznych gazet. Założony w 1877 r. dziennik „The Washington Post”, z którego pochodzi poniższy artykuł, to najstarsza gazeta w USA. Jej dziennikarze 73-krotnie zdobywali nagrodę Pulitzera.

15 do 20 dni po śmierci papieża Franciszka kardynałowie Kościoła rzymskokatolickiego zamkną wrota Kaplicy Sykstyńskiej, aby wybrać jego następcę. Ma to być największe – i jedno z najbardziej nieprzewidywalnych – konklawe w historii wiary.

Uprawnieni do głosowania są tylko członkowie Kolegium Kardynałów, którzy nie ukończyli jeszcze 80 lat. I choć teoretycznie mogą wybrać dowolnego ochrzczonego mężczyznę, następny papież z pewnością będzie pochodził spośród arystokracji Kościoła: kardynałów.

Papież Franciszek nie żyje. Kto zajmie jego miejsce?

Niektórzy znawcy Kościoła twierdzą, iż Franciszek przygotował grunt pod swojego następcę. Wyznaczył bowiem 108 z 135 kardynałów, którzy w bliskiej przyszłości nie ukończą owych 80 lat. Jak twierdzą jednak watykańscy insiderzy, błędem jest wnioskowanie, iż kardynałowie wybrani przez Franciszka będą szukać jego wiernej kopii.

Niektórzy z nich mają zupełnie odmienne poglądy w kwestii LGBTQ+ czy roli kobiet w Kościele. Mianowanie kardynałów przez Franciszka nie gwarantuje choćby wyboru podobnego papieża; to przecież elektorzy wybrani przez bardziej konserwatywnego papieża Benedykta XVI wskazali Franciszka.

W Watykanie uważa się, iż tym razem może być trudno zdobyć potrzebną większość dwóch trzecich głosów dla zagorzałego liberała lub konserwatysty – biorąc pod uwagę dużą liczbę elektorów.

Watykan. Zbliża się przełomowe konklawe. Ruszyła giełda nazwisk

Pod rządami Franciszka Kolegium Kardynałów zróżnicowało się, zarówno geograficznie, jak i rasowo. Wielu jego członków pochodzi w tej chwili spoza dominujących obszarów metropolitalnych – z miast takich jak Ekwulobia w Nigerii lub Santiago del Estero w Argentynie. Będzie to również pierwszy wybór papieża od 1978 r., w którym europejscy kardynałowie nie będą stanowić większości w konklawe.

Alberto Melloni, historyk mieszkający w Rzymie i dyrektor Fundacji Jana XXIII ds. Nauk Religijnych we włoskiej Bolonii, ostrzega, iż próba przewidywania wyniku jest w tym wypadku skazana na porażkę.

Kurt Martens, profesor prawa kanonicznego na Katolickim Uniwersytecie Ameryki, mówi natomiast: „Jest takie powiedzenie, iż ten, kto wchodzi na konklawe jako papież, wychodzi jako kardynał. Faworyt nigdy nie wygrywa”.

Mimo to po Watykanie krążą nazwiska tzw. papabili – czyli potencjalnych następnych papieży. Oto kilka z nich.

Anders Arborelius (Sztokholm, Szwecja)

75-letni Arborelius jest biskupem Sztokholmu i pierwszym etnicznym Szwedem, który pełnił funkcję biskupa katolickiego w Szwecji od czasów reformacji. Ma więc niezwykłe pochodzenie jak na kardynała.

Urodził się jako luteranin w szwajcarskim Sorengo i nawrócił się na katolicyzm w wieku 20 lat. Zasugerował utworzenie specjalnego organu doradczego kobiet, podobnego do Kolegium Kardynałów. Opowiada się również za otwartością na uchodźców.

Po mianowaniu go kardynałem w 2017 r. spekulował, iż Franciszek mógł chcieć w ten sposób nieco ośmielić „bardzo małą społeczność katolicką” Szwecji, która składa się z „ludzi przybyłych z całego świata” i jest „trochę zmarginalizowana w świeckim społeczeństwie”. Arborelius stwierdził jednak, iż byłby zaskoczony, gdyby następny papież pochodził z Europy. W związku z tym, iż demografia Kościoła katolickiego „staje się mniej europejska”, to bardziej naturalne było „pomyślenie o kimś z Afryki lub Azji” – powiedział OSV news.

Charles Maung Bo (Rangun, Mjanma)

76-letni Bo jest arcybiskupem Rangunu, stolicy i największego miasta Mjanmy, kraju o przeważającej liczbie wyznawców buddyzmu. Otwarcie sprzeciwia się przemocy stosowanej przez tamtejszą juntę wojskową, która według lokalnych i religijnych mediów obrała za cel katolickie wioski i kościoły.

Urodził się w małej wiosce Monhla, napadniętej przez reżimowe wojsko w 2022 r., a święcenia kapłańskie przyjął w 1976 r. Służył w parafiach w centralnej i północno-wschodniej części Mjanmy i został mianowany arcybiskupem Rangunu w 2003 r.

W latach 2000-2006 pełnił również funkcję przewodniczącego Konferencji Biskupów Katolickich Mjanmy. Franciszek mianował go kardynałem w 2015 r. Przez sześć lat stał na czele Federacji Katolickich Konferencji Biskupów Azji (FABC) .

François-Xavier Bustillo (Ajaccio, Francja)

56-letni Bustillo jest biskupem Ajaccio, stolicy francuskiej wyspy Korsyka, czyli silnie katolickiego regionu. Choć jest również jednym z najmłodszych członków Kolegium Kardynalskiego, bywało o nim głośno – zwłaszcza po tym, jak w grudniu zapewnił sobie pierwszą wizytę papieską na Korsyce.

Mówiąc, iż „różnice są piękne i nie powinny prowadzić do podziałów”, zaprezentował się jako ktoś, kto jest w stanie kruszyć mury w Kościele. Bustillo ma bardzo… śródziemnomorski życiorys. Urodził się w hiszpańskiej Pampelunie, ale studiował teologię we Włoszech i Francji. Został wyświęcony na księdza w 1994 r., mianowany biskupem Ajaccio w 2021 r. i kardynałem – dwa lata później.

Fridolin Ambongo Besungu (Kinszasa, Demokratyczna Republika Konga)

65-letni Ambongo jest arcybiskupem Kinszasy, stolicy DRK, i zarazem przewodniczącym Afrykańskiego Stowarzyszenia Biskupów Katolickich. Jest również jednym z tych, których wymienia się jako możliwych kandydatów na pierwszego czarnoskórego papieża i reprezentuje prężnie rozwijającą się społeczność katolicką Afryki.

Jednocześnie należy do grupy kardynałów, którzy sprzeciwiali się błogosławieniu par tej samej płci – pomimo poparcia Franciszka. Jego wyrazista postawa pomogła zmobilizować poparcie dla jego kandydatury wśród watykańskich konserwatystów, ale może utrudnić pozyskanie dużego bloku bardziej umiarkowanych kardynałów na następnym konklawe.

Urodzony w Boto, niedaleko północnej granicy DRK, Ambongo został wyświęcony w wieku 28 lat. Wykładał teologię moralną na Katolickim Uniwersytecie Konga w Kinszasie. Według Watykanu pomógł zareagować na rozprzestrzenianie się wirusa Ebola w Kongo, a także na tamtejsze kryzysy polityczne. Franciszek mianował go kardynałem w 2019 roku. Ambongo wszedł w skład jego Rady Kardynałów.

Jean-Marc Aveline (Marsylia, Francja)

66-letni Aveline jest metropolitą Marsylii, śródziemnomorskiego miasta portowego kształtowanego przez pokolenia imigrantów i uchodźców. Jak przyznaje Martens, byłby „papieżem z tej samej gliny co papież Franciszek”. Podobno regularnie spotykał się z Franciszkiem i przekonał go, aby przyjechał do Marsylii na debatę na temat migracji i innych kwestii związanych z Morzem Śródziemnym. Nie zgadzał się jednak z Franciszkiem co do konieczności ograniczenia mszy łacińskiej. Należy również do grupy francuskiego duchowieństwa, która apelowała o ostrożność po tym, jak papież zatwierdził błogosławieństwa dla par tej samej płci.

Aveline urodził się w algierskim Oranie w czasie, gdy kraj ten znajdował się pod francuskimi rządami kolonialnymi. Po uzyskaniu przez Algierię niepodległości jego rodzina została wysiedlona. Studiował we Francji: w Marsylii, Awinionie i Paryżu. Został wyświęcony w 1984 r. na księdza archidiecezji Marsylii i od tego czasu piastował stanowiska duchowne w parafiach w całym mieście. Franciszek ogłosił go kardynałem w 2022 roku.

Luis Antonio Gokim Tagle (Manila, Filipiny)

67-letni Tagle jest pro-prefektem Dykasterii ds. Ewangelizacji na Filipinach, w przeważającej mierze katolickim kraju. Miał być blisko związany z Franciszkiem i w pewnym momencie był uważany za jego „wschodzącą gwiazdę” – zauważa Melloni.

Krytykował „szorstką” i „surową” retorykę, używaną przez katolickich duchownych względem społeczności LGBTQ+, rozwodników i niezamężnych matek. Tagle urodził się w Manili; jego matka jest pochodzenia chińskiego, a ojciec jest badaczem języka tagalskiego (jednego z najważniejszych języków na Filipinach – red.) – wynika z informacji na oficjalnej stronie Watykanu.

W 1991 roku – prawie dekadę po otrzymaniu święceń w Manili – ukończył Katolicki Uniwersytet Ameryki, uzyskując doktorat z teologii. Został ogłoszony kardynałem w 2012 roku przez Benedykta XVI.

Mario Grech (Watykan)

68-letni Grech jest sekretarzem generalnym Synodu Biskupów, czyli najważniejszego papieskiego organu doradczego. Wcześniej był biskupem maltańskiego Gozo. Grech urodził się w Qala na Malcie. Studiował filozofię i teologię w seminarium w Gozo. Został wyświęcony na księdza w 1984 r., a w 2005 r. Benedykt mianował go biskupem Gozo. W 2020 r. Franciszek ogłosił Grecha kardynałem.

Grech przyjął postępowe stanowiska w kwestiach takich jak święcenia kobiet, które w jednym z wywiadów w 2024 r. określił jako „naturalne pogłębieniem woli Pana” – podaje The Pillar, serwis informacyjny poświęcony Kościołowi katolickiemu. To on nadzorował przełomowe spotkanie Synodu Biskupów, które zakończyło się w październiku – bez ogłoszenia poważnych zmian w kwestii kobiet i katolików LGBTQ+.

Matteo Maria Zuppi (Bolonia, Włochy)

69-letni Zuppi jest arcybiskupem Bolonii. Został mianowany przez Franciszka na stanowisko kierownika misji pokojowych w Rosji i w Ukrainie. Współpracował również ze wspólnotą Sant’Egidio, grupą świeckich katolików oddanych służbie społecznej.

Urodzony w Rzymie Zuppi jest spokrewniony z Carlem Confalonierim, kardynałem, który na początku XX wieku był głównym asystentem papieża Piusa XI. Po studiach filozoficznych i teologicznych Zuppi przyjął święcenia kapłańskie w 1981 roku i spędził wiele lat w parafiach w całym Rzymie.

Na początku lat 90. pomagał przy negocjacjach pokojowych w Mozambiku podczas tamtejszej wojny domowej – twierdzi Sant’Egidio. Franciszek ustanowił Zuppiego kardynałem w 2019 roku. Cztery lata później mianował go również sędzią Sądu Najwyższego Państwa Watykańskiego.

Peter Erdo (Budapeszt, Węgry)

72-letni Erdo jest metropolitą arcybiskupem Esztergom-Budapeszt na Węgrzech i należy do bardziej konserwatywnych członków Kolegium Kardynalskiego. Kiedy w grudniu 2023 r. papież Franciszek ogłosił, iż księża katoliccy mogą błogosławić (ale nie udzielać ślubów) parom tej samej płci, Erdo wydawał się sprzeciwiać tej decyzji w swoim wigilijnym kazaniu (nie wymieniając jednak wprost wspomnianego dekretu) – wskazuje National Catholic Reporter.

Nie był również przychylny zezwalaniu rozwiedzionym i ponownie poślubionym katolikom na przyjmowanie komunii. Podczas kryzysu migracyjnego w Europie w 2015 r. Erdo oświadczył, iż Kościół nie powinien przyjmować uchodźców, ponieważ stanowiłoby to „handel ludźmi” – odnotowuje agencja Reuters.

Erdo urodził się w Budapeszcie w 1952 r. i został wyświęcony tuż przed swoimi 23. urodzinami. Służył w parafii w małym miasteczku blisko granicy Węgier ze Słowacją. W późniejszych latach uzyskał doktoraty z teologii i prawa kanonicznego. Został mianowany kardynałem w 2003 r. przez papieża Jana Pawła II i brał udział w dwóch poprzednich konklawe. Jest uważany za jednego znajbardziej prawdopodobnych kandydatów z obozu konserwatywnego.

Pierbattista Pizzaballa (Jerozolima)

60-letni Pizzaballa jest łacińskim patriarchą Jerozolimy, najwyższym arcybiskupem Kościoła katolickiego w Izraelu, na terytoriach palestyńskich, w Jordanii i na Cyprze.

Prowadził dyplomatyczne działania na rzecz pokoju i wykazał się oddaniem swojej społeczności. Po ataku Hamasu na Izrael w październiku 2023 r. powiedział, iż byłby skłonny zaoferować siebie w zamian za powrót porwanych izraelskich dzieci. W zeszłym roku przed świętami Bożego Narodzenia złożył wizytę w jedynej parafii katolickiej w Strefie Gazy.

Po tym, jak prezydent USA Donald Trump zaproponował przejęcie Strefy Gazy i przesiedlenie jej ludności, biuro Pizzaballi wydało 14 lutego oświadczenie, w którym sprzeciwiło się „jakimkolwiek próbom wykorzenienia mieszkańców Gazy z ich ziemi”.

Pizzaballa urodził się w miejscowości Cologno al Serio na północy Włoch, a święcenia kapłańskie przyjął w 1990 roku. W 2020 roku Franciszek mianował go łacińskim patriarchą Jerozolimy, a w 2023 roku Pizzaballa został ogłoszony kardynałem. Jego wybór uczyniłby go najmłodszym papieżem od czasów Jana Pawła II, który objął urząd w wieku 58 lat.

Pietro Parolin (Watykan)

Jako watykański sekretarz stanu 70-letni Parolin jest najlepszym wysłannikiem dyplomatycznym papieża od 2013 r. Jest także jednym z najbardziej doświadczonych kardynałów. Spędził lata w służbie dyplomatycznej Stolicy Apostolskiej, z epizodami w Nigerii, Meksyku i Wenezueli.

Watykańscy eksperci opisują Parolina jako ostrożnego i umiarkowanego lidera, który jest dobrze znany w Kolegium Kardynałów. Zgodnie z jego watykańską biografią Parolin jest ekspertem w sprawach Bliskiego Wschodu i Azji. Miał też przyczynić się do wzmocnienia więzi dyplomatycznych Stolicy Apostolskiej z Wietnamem, Izraelem i Meksykiem.

Franciszek ogłosił go kardynałem w 2014 r., należy także do jego Rady Kardynałów, czyli przybocznego organu konsultacyjnego Franciszka, powołanego do pomocy w zarządzaniu Kościołem i w reformie Kurii Rzymskiej.

Parolin urodził się w małej prowincji na północy Włoch i otrzymał święcenia kapłańskie w wieku 25 lat. Sześć lat później wstąpił do służby dyplomatycznej i stosunkowo kilka lat spędził w duszpasterstwie parafialnym.

Tekst przetłumaczony z „The Washington Post”.

Autorzy: Daniel Wu, Anthony Faiola, Marisa Bellack, Gaya Gupta

Tłumaczenie: Nina Nowakowska

Tytuł i śródtytuły oraz skróty pochodzą od redakcji.