Tajemnice ludzkiego umysłu. Kolejna dyskusja z cyklu ,,Pro tempore. Dialog nauk” już za nami

Czy umysł jest pochodną ducha, czy matematycznie wyliczalną materią? Kto lepiej ujmuje fenomen jego istnienia: kartezjański dualizm czy naukowy naturalizm? Wiele pytań na temat tej najbardziej rozwiniętej sfery ludzkiego życia padło podczas kolejnej dyskusji w cyklu spotkań „Pro Tempore. Dialog nauk”, która odbyła się 12 grudnia w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Gośćmi prowadzącego dyskusję o. dra Janusz Pydy OP byli tym razem: ks. dr hab. Marek Dobrzeniecki, prof. AKW oraz dr hab. Michał Piekarski, prof. UKSW.

PRZECZYTAJ TEŻ>>> Miał wiele powodów, by porzucić katolicyzm. Jaka była wiara Tolkiena?

Czy pytanie o umysł jest pytaniem filozoficznym czy empirycznym?

Dla ks. Dobrzenieckiego punktem wyjścia stała się średniowieczne definicja umysłu („mens”) jako ośrodka władzy duchowej człowieka, włącznie z intelektem. Czy takie ujęcie jest przez cały czas słuszne? Przyjmowanie, iż ostatecznym podmiotem władz umysłowych człowieka jest dusza stanowi część szeroko rozumianej koncepcji dualistycznej, będącej dzisiaj niejako w „naukowym odwrocie”. Prelegent z AKW rozwinął także głośno pytanie, czy filozofia jest w ogóle w stanie podjąć refleksję na temat funkcjonowania ludzkiego umysłu.

Profesor Piekarski nawiązał we wstępie do jeszcze starszej, antycznej i arystotelesowskiej koncepcji jedności ontologicznej bytu. Umysł to byt świadomy i cielesny. Nie można oddzielić go od materii, ale też nie można zredukować go do samej materii. Czy pytanie o umysł jest pytaniem filozoficznym czy empirycznym? Współczesna kognitywistyka zmierza raczej w kierunku badań empirycznych, ale dyskusja o umyśle – jak zauważył prelegent – jest zawsze definiowana przez koncept przyjętych założeń.

Relacja między umysłem i świadomością

Dalsza dyskusja nawiązywała nie tylko do refleksji Arystotelesa, ale w sposób oczywisty sięgnęła do Platona, św. Tomasza i innych wybitnych filozofów, aż po czasy współczesne. Przez chwilę wydawało się, iż rozwiązaniem polemicznych dylematów będzie odwołanie się na koncepcji hilemorfizmu, ale także ten kierunek nie wyjaśnia wszystkich złożoności omawianego fenomenu. Dlaczego bowiem – zauważył o. Pyda – w rozważaniach nad umysłem zanika wątek eschatologiczny, niekoniecznie choćby chrześcijański czy w ogóle religijny? Jak jest relacja między umysłem i świadomością – które można badać metodami empirycznymi i filozoficznym – a z drugiej strony istnieniem duszy, która jest trudniejsza do uchwycenia na gruncie empirii naukowej.

Po ponad godzinnej dyskusji prelegentom pozostało – jak zauważył żartobliwie prowadzący spotkanie dominikanin – podpisać życzliwy protokół rozbieżności i czekać na dalszy rozwój badań.

Przybyłych słuchaczy, w tym grupkę studentów UKSW, przywitali wspólnie: ks. dr hab. Ryszard Sadowski, prof. UKSW i Dyrektor Instytutu Filozofii UKSW oraz ks. prof. Krzysztof Pawlina, Rektor AKW.

Nagranie z wydarzenia będzie dostępne na stronach: protempore.mkw.pl oraz akademiakatolicka.pl.

_{Dalsza część artykułu poniżej.}

Nauka poprzez dialog

„Pro tempore. Dialog nauk” to cykl debat interdyscyplinarnych, zapoczątkowany przed czterema laty. W ten sposób Komitet Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk wraz z Akademią Katolicką w Warszawie inicjuje rozmowy na tematy ważne na dziś i na jutro.

Zamysłem organizatorów popularyzacja nauki, poprzez łączenie jej z praktyką. Projekt jest dofinansowany ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki”.

materiały prasowe, pa/Stacja7

Źródło