
Przewodnik prawdziwej pobożności
Brunon Vercruysse SI
1886 rok.
czyli
NOWE PRAKTYCZNE ROZMYŚLANIA
na każdy dzień roku
O Życiu Pana naszego Jezusa Chrystusa ku użytkowi wiernych,
którzy żyjąc wśród świata, dążą do doskonałości.
TOM I
(od 1 stycznia do 30 czerwca)
NIHIL OBSTAT.
Gdy książka pod tytułem: „Przewodnik prawdziwej pobożności czyli Nowe, praktyczne rozmyślania na każdy dzień roku Życia Pana naszego Jezusa Chrystusa zgodną jest we wszystkim z przepisami Wiary Świętej Katolickiej i moralności i bardzo pożyteczną tak dla osób duchownych jako też świeckich, przeto daje jej Ordynariat Metropolitalny najchętniej aprobatę i zaleca ją wiernym do czytania.
OD OBDYNABTATD METBOPOL. O. Ł.
Lwów, dnia 11 sierpnia 1885.
+ Seweryn
Arcybiskup.
Modlitwa przed rozmyślaniem.
O Panie mój i Boże! Wierzę mocno, iż jesteś tutaj obecny i iż Oczy Twoje ku mnie są zwrócone; upadam przed Tobą na kolana, czując się niegodnym stanąć przed Obliczem Twoim, pełen jednak ufności w Twą nieskończoną Dobroć, błagam Cię pokornie o Łaskę, bym to rozmyślanie odprawił na Twoją większą Chwałę i mój duchowny pożytek. Oświeć mój rozum, wzrusz serce moje, wzmocnij mą wolę, abym Cię lepiej poznał, bardziej ukochał i wierniej Tobie służył.
O tę Łaskę proszę za wstawieniem się Najświętszej Panny Maryi, moich Świętych Patronów i Patronek, i mego Anioła Stróża. Amen.
Modlitwie tej towarzyszyć musi nasza własna wewnętrzna praca, — niemniej sumiennie zachować należy pobożne praktyki i przepisy, podane przez mistrzów życia duchownego, od których zachowanie prawie cała wartość rozmyślania zależy.
Przepisy te są:
1) Wieczorem zastanowić się dobrze nad punktami rozmyślania i to tak, jak gdybyśmy je mieli nazajutrz innym powtórzyć — zajmować należy nimi myśli nasze, kładąc się do snu i ze snu się budząc — w modlitwie też porannej prosić o Łaskę dobrego rozmyślania.
2) Przed modlitwą przygotowawczą spytać się samego siebie: W czyjejże obecności mam stanąć za chwilę?…. i dlaczego?…
3) Przy końcu rozmyślania zmówić: „Ojcze nasz” lub „Zdrowaś Marya“ i zrobić krótki jakby egzamin, jak też to rozmyślanie odprawiłem? o ile dobrze, podziękuję Panu Bogu za to, o ile źle, zastanowię się, z jakiej to przyczyny, aby je na przyszły raz usunąć.
4) o ile dla wielkiego osłabienia ciała lub znużenia umysłu czujemy się niezdolnymi do odprawienia rozmyślania, to przejdźmy przynajmniej w myśli wszystkie czynności, które w tym dniu nas czekają. Pomyślmy nad tym, jak dobrze je wypełnić — dobrze wobec Pana Boga i wobec ludzi — postanówmy silnie tak je wykonać i prośmy Pana Boga, by raczył każdą czynność nasze pobłogosławić.
5) Możemy także oskarżać się przed Panem Bogiem z dziecięcą prostotą i ufnością, tak jak się oskarżamy przy Świętej Spowiedzi…. z naszej nieudolności w rozmyślaniu, z naszej nędzy duchowej, z naszych błędów i braków, wyliczając je szczegółowo.
Uniżmy, upokórzmy się w ten sposób przed Panem Bogiem i po tej modlitwie bądźmy cierpliwszymi, zgodniejszymi z Wolą Bożą i gorliwymi w wypełnianiu dobrych uczynków — oto co nazywamy także rozmyślaniem bardzo dobrze odprawionym. „Z owocu drzewo bywa poznane”, powiedział Pan Jezus. „Ex fructu arbor agnoscitur” (Mat. XII, 33).
I. Wyobraź sobie Pana Jezusa, mówiącego: Mój pokarm jest, abym czynił Wolę Tego, Który Mnie posłał, abym wykonał Sprawę Jego (Jan IV).
II. Proś o Łaskę poznania i wykonania w każdej rzeczy Woli Bożej.
I. Punkt.
Mistyczny pokarm Pana Jezusa.
ROZWAŻANIE DUCHOWNE [*]. Samarytanka przybywszy do Sychar, mówiła onym ludziom: Pójdźcie, a oglądajcie człowieka, który mi powiedział wszystko, comkolwiek czyniła. A tymczasem uczniowie, przyszedłszy z zakupioną żywnością, prosili Go mówiąc: Rabbi, jedz. A On im rzekł: Mam Ja pokarm ku jedzeniu, o którym wy nie wiecie… Mój pokarm jest, abym czynił Wolę Tego, Który Mię posłał, abym wykonał Sprawę Jego, abym dopełnił dzieło stworzenia przez Odkupienie i uświęcenie ludzi (Jan IV).
ZASTOSOWANIE. Zastanów się uważnie nad tymi przedziwnymi słowami: poznasz w nich, jak gorąco pragnie Pan Jezus uświęcenia twego. Pragnienie to jest nieskończenie silniejsze, jak pragnienie pokarmu, jakiego doznaje zgłodniały człowiek. Abyś miał o nim pojęcie, o jego mocy i skuteczności, przypomnij sobie to wszystko, co Boski Zbawiciel uczynił dla Odkupienia świata, a w szczególności dla twojego uświęcenia… Jaka jest twoja wdzięczność, jakie współdziałanie? Nauczą cię te słowa, iż aby odpowiedzieć pragnieniu Pana Jezusa, powinieneś przede wszystkim starać się o poznanie Zamiarów Bożych względem ciebie i wiernie je wykonywać. Jakżeś czynił dotąd? Nareszcie powiedzą ci, iż żarliwość twoja około Chwały Bożej i zbawienia dusz nigdy nie będzie nadto wielką, za nic bowiem mieć sobie powinieneś, o ile tego potrzeba, głód, pragnienie, czuwanie, przeciwności wszelkiego rodzaju. Masz-że taką gorliwość?
UCZUCIA [**]. Proś gorącym westchnieniem serca, abyś się znalazł w liczbie tych, o których mówi Chrystus Pan: Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni (Mat. V).
POSTANOWIENIE [***]. Zobacz, w czym najgłówniej brakowało ci gorliwości i napraw to jak najprędzej.
II. Punkt.
Pobyt Pana Jezusa w Sychar.
ROZWAŻANIE DUCHOWNE. Mieszkańcy miasta Sychar, czyli Sychem zbiegli się natychmiast na głos niewiasty, a skoro ujrzeli i usłyszeli nauczającego Zbawiciela, tak zostali ujęci Jego Osobą, iż prosili Go, aby tam został. Pan Jezus przystał na ich prośbę i zamieszkał tam dwa dni. I daleko więcej ich uwierzyło Weń, a niewieście mówili: Iż już nie dla twej powieści wierzymy, bośmy sami słyszeli i wiemy, iż ten jest prawdziwie Zbawiciel świata… Et scimus, quia ipse est vere Salvator mundi (Jan IV).
ZASTOSOWANIE. Jakaż to chwała dla owej Samarytanki , iż pierwsza z całego ludu poznała w Panu naszym Jezusie Chrystusie Święte Przymioty Zbawiciela świata. Jakież to szczęście dla niej, iż Go umiłowała, iż znalazła w Nim Skarb Wiary, Skarb Łaski uświęcającej i rękojmię wiecznej szczęśliwości!… A to wszystko było owocem chwilowej Obecności i kilku Nauk Pana Jezusa! Ach! dosyć poznać Pana Jezusa, by Go ocenić i ukochać, gdybyśmy Go dobrze znali, nigdy byśmy Go nie obrazili.
UCZUCIA. O Jezu, daj mi się poznać; mów do serca mojego; zapal mnie Miłością Swoją.
POSTANOWIENIE. Czytać przede wszystkim te dzieła pobożne, które rozprawiają o poznaniu i Miłości Pana naszego Jezusa Chrystusa.
III. Punkt.
Pan Jezus naucza w Galilei.
ROZWAŻANIE DUCHOWNE. Opuściwszy Sychar, poszedł Pan Jezus natychmiast do Galilei (*), aby tam rozpocząć wielkie Swe Posłannictwo, które blaskiem świetnych Cudów miało wstrząsnąć umysłami, zjednać Mu powagę u ludu, ustalić wziętość Jego Nauki, rozszerzyć daleko Sławę Jego i służyć za wzór wszystkim następnym misjonarzom. Jezus wyszedł stamtąd, mówi Jan Święty (rozdz. IV) i odszedł do Galilei… Odtąd Pan Jezus zaczął kazać i mówić: Pokutę czyńcie, albowiem przybliżyło się Królestwo Niebieskie… wierzcie Ewangelii. A wnet się rozeszła Sława Jego po wszystkiej krainie Galilejskiej (Mat. IV, Mar. I).
ZASTOSOWANIE. Jeżeli masz jaką władzę zwierzchności nad innymi, zjednaj sobie wziętość, której potrzebujesz, aby cię poważano i słuchano, nie cudami, bo te nie są w twojej mocy, ale potęgą, jaką daje cnota i życie przykładne. Lękaj się, by nie zastosowano do ciebie tych Słów Pana Jezusa, którymi zganił faryzeuszów: Mówią, a nie czynią, ale przeciwnie staraj się, byś mógł jako On, powiedzieć podwładnym swoim: Dałem wam przykład (Mat. XXIII, Jan XIII).
ROZMOWA DUSZY [****] z naszym Boskim Mistrzem i Zbawicielem, Panem Jezusem.
(*) Galilea, o której często będzie tu wzmianka, zamieszkaną była przez pokolenia Neftalim Aser i Zabulon. Korzystnie położona między Jordanem, Fenicją, jeziorem Genezaret, a Morzem Śródziemnym, wzbogaciła się handlem i była bardzo zaludniona. Dzieliła się na Galileę niższą, graniczącą z jeziorem Genezaret czyli morzem Galilejskim i na wyższą, zwaną także Galileą pogańską, gdyż znaczna liczba niewiernych czyli pogan tam się osiedliła. Pana naszego Jezusa Chrystusa nazywano Galilejczykiem dlatego, iż spędził młodość swą w Nazarecie i iż w Galilei czynił pierwsze Cuda.
[*] Ażeby ta książka rozmyślań nie stała się tylko książką czytań duchowych, należy zatrzymać się chwilkę i celem jasnego zrozumienia zastanowić się dobrze nad każdym głównym zdaniem rozważania i zastosowania, tak jak gdyby każde zdanie tworzyło osobny ustęp. Twoje własne myśli i uwagi oświecą cię i wzruszą więcej, niż wszystkie inne, podane przez innych. Bylibyśmy użyli tej formy zdań oddzielonych ustępami, gdyby nie to, iż wtedy objętość książki stałaby się o wiele obszerniejszą, a tym samym i cena wyższą.
[**] Wzbudzaniu uczuć należy poświęcić jak najwięcej czasu, gdyż przez nie tylko rozmyślanie, czyli medytacja staje się modlitwą. One zapalą i rozniecą w nas ogień Miłości Bożej. One rozmyślaniu naszemu nadadzą pewnego namaszczenia i utrzymają nas przez cały dzień w gorącości ducha. Niepodobna też, aby w ciągu rozmyślania nie obudziło się w nas wiele innych uczuć, które, jak już wspomnieliśmy, są nierównie skuteczniejsze, bo pochodzą z głębi własnej duszy lub z natchnienia Bożego.
[***] Nie dosyć jest czynić dobre postanowienia, należy przede wszystkim zachęcić się i zmusić moralnie do wykonania powziętych postanowień. W tym celu należy uważnie rozbierać motywy czyli pobudki, jakimi są:
1) Wielkie korzyści, wypływające z wiernego wypełnienia dobrych postanowień w tym i przyszłym życiu.
2) Słuszność i sprawiedliwość. Czegóż bowiem wymagają od nas przyrzeczenia dane na Chrzcie Świętym?… sama nazwa Chrześcijanina…. ucznia i naśladowcy Jezusa Chrystusa? Jako też krótkość i wartość czasu?
3) Wielka łatwość wykonania… wszystko się ogranicza na kilku niewielkich usiłowaniach, na kilku umartwieniach, które Łaska Boża jeszcze łatwiejszymi czyni.
4) Radość. Jakże gładkim zadowoleniem napełnia nas trud lub ofiara podjęta z miłości ku Panu Bogu. A przede wszystkim jakąż to pociechę będziemy z tego mieli w godzinę śmierci.
5) W końcu konieczność dobrych postanowień wykonanych czynem. Ale jednego potrzeba (Łuk. X. 42), powiedział Pan Jezus, jednej tylko rzeczy, tj. bym się uświęcił i zbawił, a do tego konieczne mi są dobre, a silne i skuteczne postanowienia.
Częstokroć tracimy cały owoc rozmyślania, jeżeli nie czynimy praktycznych postanowień na ten właśnie dzień, w którym rozmyślamy, albo nie prosimy gorąco o pomoc z Nieba, do wykonania dobrych postanowień, rachując zbyt wiele na własne siły.
[****] Rozmowa duszy czyli adekwatna modlitwa jest bardzo zaleconą przez mistrzów życia duchownego. Uczucia i postanowienia, podane w punktach rozmyślania, dostarczą zawsze obfitego do niej przedmiotu. Można ją częściej powtarzać prowadząc raz z tą, drugi raz z inną osobą Trójcy Przenajświętszej, albo z Przeczystą Boga Rodzicielką. Albo z którym ze Świętych Patronów swoich, według własnej pobożności i natchnienia. W rozmowie duszy, czyli w modlitwie, zakończającej rozmyślanie, jest rzeczą bardzo pożyteczną ofiarować Panu Bogu praktyczne postanowienia na ten dzień i prosić Go usilnie o Łaskę wytrwania.
Rozważania duchowe należy zakończyć odmówieniem „Ojcze nasz“ lub „Zdrowaś Marya”.