Projekt ustawy zakazuje praktyk religijnych w miejscach publicznych w prowincji Quebec w Kanadzie

Chrześcijańska organizacja prawnicza ostrzega, iż projekt ustawy zakazującej wszelkich praktyk religijnych w wybranych miejscach publicznych i instytucjach prowincji Quebec w Kanadzie stanowi przykład postępującego ograniczania wolności religijnej.

Chrześcijańskie Stowarzyszenie Prawnicze (Christian Legal Fellowship – CLF) określiło projekt ustawy nr 9 mianem „narastającego ustawowego tłumienia religii w imię laïcité (świeckości)” – jak stwierdzono w oświadczeniu z 2 grudnia.

Projekt ustawy, zatytułowany „Ustawa o wzmocnieniu zasady świeckości w Quebecu”, został zaprezentowany 27 listopada w parlamencie prowincji. Organizacja CLF wyraziła w związku z nim „głębokie zaniepokojenie”, wskazując, iż zakaz praktyk religijnych miałby objąć m.in. szkoły wyższe i uniwersytety.

Ustawa szeroko definiuje praktykę religijną jako każde działanie, które „może w rzeczywistości lub pozorach stanowić przejaw przekonania lub wiary religijnej” – co obejmowałoby również modlitwę. Jedynym wyjątkiem ma być noszenie symboli religijnych, choć już dziś obowiązujące przepisy w dużej mierze tego zakazują.

Projekt przewiduje rozszerzenie dotychczasowych zakazów noszenia symboli religijnych – ustanowionych w ustawie nr 21 z 2019 roku oraz ustawie nr 94 z 30 października. Według CLF, nowe przepisy zakazywałyby „zbiorowych praktyk religijnych” w parkach publicznych, na chodnikach i alejach bez uprzedniego zezwolenia rady miejskiej.

CLF ostrzega, iż ustawa może objąć również pomieszczenia modlitewne na uczelniach, a zakaz „sięga znacznie dalej”, sugerując, iż może on uniemożliwić studentom zbieranie się na wspólną modlitwę, nabożeństwa czy choćby wspólne studium Biblii na terenie kampusu – poza nielicznymi wyjątkami.

Minister odpowiedzialny za sprawy świeckości, Jean-François Roberge, przedstawiając projekt 27 listopada, oświadczył, iż obywatele Quebecu oczekują zamknięcia pokoi modlitwy na uczelniach.

„CEGEP i uniwersytety to nie świątynie, kościoły ani tego typu miejsca” – stwierdził Roberge.

Rząd przewiduje wyjątek dla pomieszczeń wynajmowanych, jednak na razie nie ogłoszono szczegółów. CLF zaznacza, iż choćby w takich przypadkach warunkiem jest, by instytucja „nie finansowała bezpośrednio ani pośrednio” praktyk religijnych.

„CLF obawia się, iż przepis ten niesprawiedliwie ograniczy działalność studentów wyznających religię tylko ze względu na ich przynależność religijną” – czytamy w oświadczeniu.

Zakaz zbiorowych praktyk religijnych w przestrzeni publicznej, obejmujący parki, chodniki i deptaki, określono jako „drastyczny środek”. Wyjątkiem miałoby być jedynie wcześniejsze uzyskanie zgody władz miejskich, przy czym choćby wtedy obowiązywałyby ograniczenia – m.in. co do „krótkiego czasu trwania” danej praktyki.

„Wygląda na to, iż przepis ten mógłby zabronić choćby dwuosobowej grupie wierzących wspólnego angażowania się w działania religijne – takie jak ewangelizacja, modlitwa na świeżym powietrzu, nabożeństwo czy rozdawanie literatury religijnej – bez wcześniejszej zgody władz miejskich” – ostrzega CLF.

Projekt ustawy przewiduje również rozszerzenie zakazu noszenia symboli religijnych na pracowników przedszkoli i dotowanych szkół prywatnych. Centra usług edukacyjnych nie mogłyby być wykorzystywane do działań religijnych, takich jak „jawne modlitwy” – co oznacza, iż kościoły nie mogłyby wynajmować szkolnych budynków na potrzeby nabożeństw.

Dodatkowe kontrowersje budzi planowane uchylenie obowiązującej w Quebecu Ustawy o wolności kultu religijnego, która dotąd gwarantowała prawną ochronę dla osób praktykujących swoją wiarę.

CLF ostrzega, iż ustawa mogłaby również prowadzić do odebrania akredytacji szkołom chrześcijańskim.

„Przepisy te dotyczą wszystkich szkół religijnych” – stwierdza organizacja. „Choć projekt nie zakazuje istnienia takich szkół, brak akredytacji i finansowania może poważnie utrudnić ich funkcjonowanie, zwłaszcza jeżeli wcześniej korzystały ze wsparcia publicznego.”

CLF podkreśla, iż proponowane zakazy praktyk religijnych w przestrzeni publicznej spotkały się z szeroką krytyką.

„Z niepokojem obserwujemy, iż projekt ten może prowadzić do nieuzasadnionej cenzury określonych form wypowiedzi i zgromadzeń publicznych wyłącznie z tego powodu, iż mają one charakter religijny” – czytamy w oświadczeniu. „Tego rodzaju prawo przypomina próby ograniczania działalności ewangelizacyjnej w połowie XX wieku, które Sąd Najwyższy Kanady uznał wówczas za ultra vires – czyli przekraczające kompetencje władz prowincjonalnych i miejskich.”

CLF wskazuje, iż nowe przepisy wpisują się w szerszy trend ograniczania praw religijnych w imię świeckości (laïcité), zapoczątkowany przez ustawę nr 21 – tzw. Ustawę o świeckości państwa z 2019 r., która nadała tej zasadzie najwyższy status w porządku prawnym Quebecu.

„Od czasu przyjęcia ustawy nr 21 prowincja systematycznie rozszerza zakres jej działania” – stwierdza CLF. „Ustawa nr 94 nakazuje dziś, by każda osoba świadcząca usługi edukacyjne na terenie szkół powstrzymywała się od noszenia symboli religijnych.”

Nowa Konstytucja Quebecu z 9 października 2025 roku jeszcze bardziej umacnia świeckość jako nadrzędną zasadę. Uznaje ją za „prawo praw”, mające „pierwszeństwo przed każdą sprzeczną normą prawną” oraz definiuje laïcité jako „zasadę założycielską” i „fundamentalną cechę” prowincji – podaje CLF.

Dyrektor wykonawczy i główny radca prawny CLF, Derek Ross, zaznacza, iż idea laïcité „pozornie promuje neutralność religijną, w rzeczywistości jednak prowadzi do czegoś przeciwnego – do wykluczenia religii z przestrzeni publicznej, a tym samym do marginalizacji osób wierzących.”

Dodatkowym powodem do niepokoju – jak podaje CLF – jest ustawa nr 94, która obowiązuje od 30 października i zakazuje uczniom oraz innym osobom podejmowania „praktyk religijnych, takich jak jawna modlitwa lub podobne działania” na terenach publicznych szkół podstawowych i średnich. CLF zaskarżyło te przepisy, jednak nowa legislacja zawiesiła to postępowanie.

Organizacja zapowiedziała kontynuację działań prawnych w obronie wolności religijnej w sferze publicznej.

„Proponowane przepisy stanowią odejście od konstytucyjnego modelu relacji państwo–religia, jaki wyznaczył Sąd Najwyższy Kanady – który zakazuje wykluczania lub dyskryminowania religii w sposób kategoryczny. Ustawy te promują zamknięty model świeckości, który w praktyce faworyzuje niewierzących, eliminując z przestrzeni publicznej osoby otwarcie wyznające wiarę” – podsumowuje CLF.

Autorstwa Chrisa Eyte’a
Źródło: Christian Daily