Pięć pór roku

Interpretacja alegoryczna Księgi Rodzaju

Z postanowienia Bożego na świecie zmieniają się pory roku. Dają tym samym zmienność, która w życiodajny sposób kieruje naszym losem i życiem.

Od samego początku istnienia Kościoła używano alegorii, aby wytłumaczyć i pogłębić rozumienie tekstów biblijnych. Biblia bowiem zawiera w sobie Ducha, którego często nie da się opisać zwykłymi sformułowaniami i ostrymi pojęciami. Nie wszystko też podlegać musi racjonalnej analizie, którą stosować próbowali XIX-wieczni bibliści-pozytywiści. Proponuję zatem, aby zajrzeć raz jeszcze do Księgi Rodzaju i spojrzeć na nią przez pryzmat zmieniających się pór roku.

Wiosna

Lekki powiew wiatru przynosi nadzieję na nowe. Także Duch Boży, jak lekki wiatr, unosił się kiedyś nad wodami, tchnąc nadzieję na nowe życie, które za chwilę pojawi się w czasie i przestrzeni. Po stworzeniu świata przyrody i człowieka wszystko wydaje się nowe. Nie ma na świecie rzeczy, którą nazwać byśmy mogli „zepsutą i starą”. Wiosenna świeżość cieszy i budzi zachwyt. Pierwszy człowiek przechadza się po dziewiczych terenach, gdzie stopa ludzka jeszcze nigdy nie postała. Stworzenie przeżywa swój okres niemowlęctwa, niewinności i piękna pozbawionego grzechu. W tej świeżości bytu i krajobrazu przechadza się Bóg, który – niczym ogrodnik – dogląda, aby wszystko się rozwijało. Cały świat chwali swego Stwórcę i choćby czas wyraża Mu swoją wdzięczność przez spokój płynący z szabatu. W tej nowej rzeczywistości każde spotkanie jest pierwsze, każde spojrzenie urocze, a każda miłość absolutnie czysta. Wiosna zauroczyła wszystkich swoim pięknem, prostotą i śpiewem ptaków. Wszystko jest dobre i bardzo dobre. Wszystko zna swoje granice i ma wyznaczone miejsce. Z chaosu i nicości wyłonił się kosmos. Życiodajna wiosna porusza galaktyki, planety i najmniejsze atomy. Mogłaby trwać wiecznie, ale nie jest jej to jeszcze dane.

Lato

Czas letnich żniw to okres wytężonej pracy i trudu. Pierwszy człowiek zapoznał się już z nowym światem i postanawia uczynić go sobie poddanym. Przygląda się Bogu i Jego pracy. Zaczyna Go naśladować, bo przecież jest Jego obrazem. Poddawanie ziemi pod władzę człowiekowi odbywa się na różnych płaszczyznach. Najpierw człowiek zaczyna nazywać to, co go otacza. Przychodzą do niego zwierzęta i oddają pokłon Adamowi, a tym samym całej ludzkości. Ziemia i rośliny wołają o uprawę. Pragną na sobie człowieczej ręki, która przytnie, obłoży nawozem, wykopie i zbierze plon. Inaczej zdziczeją i nie wydadzą owocu, a przecież to wszystko dla człowieka, aby mógł żyć i cieszyć się owocem pracy swoich rąk. Służba człowiekowi nie ma w sobie nic poniżającego. Stworzenie radośnie oddaje się w niewolę najszlachetniejszemu z prochów ziemi. Wie, iż tylko ten proch nosi w sobie imię dziecka Bożego. Zaszczyt, jaki go spotkał, czyni go wyjątkowym i nadzwyczajnym. Swoim duchem człowiek przekracza każde inne stworzenie. To z nim Bóg rozmawia jak z przyjacielem. Lato uświadomiło człowiekowi, jak wiele zawdzięcza Bogu i jak błogosławiony staje się trud współpracy w dziele stwarzania. Adam rozradował się wewnętrznie i złożył pierwszą ofiarę: ofiarę uwielbienia za otrzymane dary.

Jesień

To czas dojrzewających owoców. Owoce rajskiego ogrodu są dobre do jedzenia, ale, jak to zwykle bywa, we wszystkim potrzebny jest umiar. Strażnikiem tego umiaru jest pierwsze przykazanie, które pozwala na korzystanie z Drzewa Życia, a jednocześnie przestrzega przed poznaniem zła i jego skutków. Jednak w sercu człowieka również zaczyna dojrzewać coś nowego. Coś, czego świat jeszcze nie poznał. Pokusa przekroczenia przykazania, jak dojrzały owoc, zachęca do działania. W tym wszystkim wąż próbuje zdradziecko wkraść się między człowieka a Boga. Jesienny deszcz wywołuje smutek i poczucie zniechęcenia. Smutek ten zaczyna ogarniać świat, a nad głowami ludzi powoli przepływają ciemne chmury. Owoc zostaje zerwany mimo zakazu. On także wyda nowe owoce, ale te nie będą już należały do rajskiego ogrodu. Początkowo smaczne i ładne, zatrują powoli całego człowieka. Będą niszczyć go od środka i ranić. Bez zapasów na przyszłość ludzkość czeka na nadchodzącą zimę. Trzeba odziać się w skóry i ukryć przed mrozem, który sami przywołaliśmy przez własne nieposłuszeństwo.

Zima

Być tułaczem poprzez zaspy i zamiecie śnieżne to jedna z najcięższych kar, jakie spotkać mogą człowieka. Na myśl przychodzą bezkresne przestrzenie Syberii. Wszystko się zmieniło: przyjaciel został wygnańcem, życiodajny ogród zamienił się w dziką tundrę, łaska zmierzyła się z pierwszym grzechem. W tej nowej rzeczywistości człowiek trzyma w ręku owoc, który zerwał. Symbol nadużytej wolności i hańby. Będzie go przekazywał z pokolenia na pokolenie. Wszyscy podzielą los tułaczego pielgrzyma, który porzucił to, co najlepsze, dla chwili przyjemności. Na świecie robi się zimno. Grzech dotyka bowiem nie tylko tego, kto zgrzeszył, ale całego kosmosu. Wśród płatków śniegu ukrywa się już nasza przyjaciółka Śmierć. To ona zbierze teraz żniwo i stanie się największym znakiem przegranej, na jaką skazała się ludzkość. Jej czas jest jednak ograniczony, bo od wschodu znowu wieje Wiatr.

Znowu wiosna

Piąta pora roku – Nowa Wiosna. Ma na imię „Bóg zbawia”. Drzewo, które wydaje owoc, ma nowy kształt. Przypomina krzyż i daje życie wieczne. Zamyka on cały cykl i nie dopuszcza, aby człowiek powtórzył swój błąd. Wracamy do ogrodu, gdzie nie ma już zakazów, ale wszystkim zaczyna rządzić zmartwychwstała wiosna. Jej już jednak nikt i nic nie zatrzyma. Będzie rządziła nowym ogrodem na wieki.

ks. Mateusz Szerszeń CSMA

Artykuł ukazał się w dwumiesięczniku „Któż jak Bóg” (2/2022)