Z uczniem umiłowanym Matka Dziewica, stojąc pod Krzyżem i nie mogąc patrzeć jak zrodzony z niej zawisa na Krzyżu, wołała wspólnym głosem: Jakże cierpisz Ty, Który z natury nie możesz doznawać cierpienia? Wychwalam Twą Synu mój, niewysłowioną dobroć, która przewyższa wszelki rozum!
Tradycja prawosławna w Rzeczypospolitej jest wyjątkowa, bowiem kształtowała się na styku cywilizacji wschodniej i zachodniej. Przez stulecia wzajemnych wpływów powstała kultura, która różni się od prawosławia w innych częściach świata. Jest po prostu nasza, związana z historią i mentalnością ludności prawosławnej zamieszkującej Rzeczpospolitą. W prawosławnej tradycji liturgicznej w Polsce zachowały się elementy, jakich nie znajdziemy w innych Cerkwiach prawosławnych. Przykładem tego może być lokalne święto, które na trwałe wyryło się w sercach ludności zamieszkującej Podlasie, zwane „Piatieńką” lub „Dziesiątym Piątkiem”.
Święto to swoją nazwę zawdzięcza temu, iż obchodzone jest zawsze w dziesiąty piątek po Wielkanocy. Tego dnia nasi przodkowie już w XVIII wieku zaczęli wspominać Matkę Bożą i Jej cierpienia, jakie przeżywała przy krzyżu chrystusowym. Stąd pierwotna nazwa tego święta brzmiała: „Wspomnienie męki Przenajświętszej Bogurodzicy, jaką przeżywała podczas męki Chrystusa”. Święto „Piatieńki” do dziś uroczyście obchodzone jest w wielu miejscach – Św. Góra Grabarka, Boćki, Rajsk, Knorydy, Piatieńka pod Michałowem, Wasilków i w innych miejscach.
W tym roku na Świętej Górze Grabarce „Piatieńkę” obchodzono w piątek 27 czerwca. W przededniu święta w cerkwi Przemienienia Pańskiego przed Iwierską Ikoną Matki Bożej odprawiono całonocne czuwanie oraz akatyst do Bogurodzicy. W dniu święta uroczystości rozpoczęły się od poświęcenia wody, po czym odprawiona została świąteczna św. Liturgia, którą celebrował proboszcz parafii pw. św. Mikołaja w Drohiczynie, ks. mitrat Eugeniusz Zabrocki w asyście duchownych z Dekanatu Siemiatyckiego. Po św. Liturgii miała miejsce procesja wokół cerkwi, podczas której poświęcono zioła i wianki z kwiatów licznie przyniesione tego dnia przez wiernych do świątyni. Po zakończeniu modlitwy ze słowem do wiernych zwrócił się ks. Eugeniusz Zabrocki, zwracając uwagę na rolę Bogurodzicy w życiu duchowym chrześcijanina, jej matczyną bliskość i niezawodność jej wstawiennictwa przed Jezusem Chrystusem.
Święto to świadczy o historii prawosławia w Rzeczpospolitej, o trudnych losach naszej wiary i nas samych, a z drugiej strony jest najlepszym przykładem naszych lokalnych tradycji i pobożności. Niesie ze sobą także interesującą treść emocjonalną-w cierpieniu Matki Bożej każdy człowiek widzi swój własny krzyż życiowy i swoje cierpienie z powodu troski o dzieci, pracę, relacje z ludźmi i Bogiem.
protodiakon Łukasz Leonkiewicz
zdjęcia: archiwum monasterskie
