Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska jest spadkobierczynią setek historycznych cmentarzy prawosławnych znajdujących się na terenie Lubelszczyzny. W większości te prawosławne nekropolie są zapomnianym już miejscem spoczywających tam prawosławnych autochtonów tej doświadczonej historią ziemi. Wśród tych cmentarzy należy zwrócić uwagę na prawosławny cmentarz w Typinie k. Tomaszowa Lubelskiego.
Miejscowość Typin, jest istotną dla Prawosławia. Urodzili się w niej przodkowie metropolity Hilariona (Szukało) oraz znane rodziny Borowików, a ich przodkowie spoczywają na tej nekropolii. Pamiętnym wydarzeniem dla tego cmentarza był rok 2018, kiedy w przeddzień święta Ikony Matki Bożej Turkowickiej na tym cmentarzu ustawiony został pamiątkowy obelisk – marmurowa płyta, upamiętniający spoczywających tam przodków władyki Hilariona, ówczesnego metropolity donieckiego i mariupolskiego.
W bieżącym 2025 roku z inicjatywy metropolity Hilariona przeprowadzona została pełna rewitalizacja tego cmentarza polegająca na wykarczowaniu zarośli, ogrodzeniu działki cmentarnej, przygotowaniu drogi wjazdowej ze względu na strome zbocze. Wykonana została artystyczna brama oraz pięciometrowy krzyż prawosławny. Na cmentarzu obok krzyża usytuowano dziesięć symbolicznych nagrobków, gdzie na płytach zostały wypisane osoby, które spoczywają na tej nekropolii, na podstawie ksiąg metrykalnych poczynając od 1875 roku do roku 1944. Obok istniejącej drewnianej kaplicy ustawiono pamiątkową tablicę, upamiętniając na niej prawosławne duchowieństwo posługujące w Typinie. Podobnymi tablicami upamiętniono także zamordowanych mieszkańców Typina — śp. Stefana Moroza oraz Iwana Szukało. Stare zachowane pomniki z piaskowca zostały odnowione.
W sobotnie popołudnie 26 lipca br. metropolita Hilarion w asyście arcybiskupa Abla, ordynariusza Diecezji Lubelsko-Chełmskiej oraz arcybiskupa Paisjusza, ordynariusza Diecezji Przemysko-Gorlickiej sprawowali na tej nekropolii panichidę z poświęceniem krzyża oraz krzyży na płytach upamiętniających tam spoczywających. Hierarchom asystowali duchowni: ks. mitrat Włodzimierz Klimiuk z Tarnogrodu, ks. mitrat Witalis Charkiewicz dziekan zamojski, ks. prot. Mirosław Kochan z Zabłocia oraz miejscowy proboszcz tomaszowski ks. prot. Dariusz Wasiluk przy asyście protodiakona lubelskiej katedry Marka Waszczuka. Nabożeństwo upiększył śpiewem kwartet Chóru duchowieństwa Diecezji Lubelsko-Chełmskiej pod kierownictwem protodiakona Jana Natiażko. Uroczystość zaszczycił swoją obecnością tomaszowski dziekan Kościoła rzymskokatolickiego, ks. Jarosław Przytuła oraz wójt gminy Marzena Czubaj-Gancarz oraz mieszkańcy Typina.
Na zakończenie nabożeństwa głos zabrał arcybiskup Abel, ordynariusz Diecezji Lubelsko-Chełmskiej. Hierarcha podziękował metropolicie Hilarionowi za tę historycznie przełomową inicjatywę rewitalizacji cmentarza oraz arcybiskupowi Paisjuszowi. Słowa szczególnej wdzięczności arcybiskup Abel wyraził wójt Gminy Tomaszów Lubelski oraz miejscowemu proboszczowi ks. prot. Dariuszowi Wasilukowi za ogromny wysiłek przy rewitalizacji tej nekropolii. Na uroczystości obecni byli także wykonawcy rewitalizacji cmentarza inż. Marek Umiński z małżonką – kierownik przedsięwzięć rewitalizacyjnych na cmentarzu w Typinie, Sławomir Chudoba, właściciel firmy kamieniarskiej Road Memory oraz Jan Podoluk wykonawca elementów drewnianych. W formie podziękowań za profesjonalne wykonanie zadania hierarchowie wręczyli wykonawcom pamiątkowe jubileuszowe ikony Matki Bożej Leśniańskiej.
Następnie hierarchowie wraz z duchowieństwem udali się do odrestaurowanej cerkwi pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Tomaszowie Lubelskim, aby podziwiać piękno tego wyjątkowego obiektu.
ks. prot. Dariusz Wasiluk
zdjęcia: archiwum parafii
