Marya, Królowa Różańca Świętego w dziełach sztuki.

Źródło: Rok Boży w liturgii i tradycji Kościoła świętego Katowice 1931r.

Krótko po zaprowadzeniu modlitwy różańcowej sztuka poczęła korzystać ze skarbów poezji, zawartych w Tajemnicach Różańca Świętego, i przedstawiać je w malowidłach najróżnorodniejszych. Obrazy te przyczyniły się niemało do dalszego rozpowszechniania nabożeństwa różańcowego. Bo też wdziękiem osobliwym i powabem odznaczają się dzieła sztuki, przedstawiające Matkę Najświętszą jako Królową Różańca Świętego.

Matka Boża w ogrodzie różanym

Poprzedziły adekwatne obrazy Matki Boskiej Różańcowej malowidła, które przedstawiają Panienkę Najświętszą, nazwaną słusznie różą duchowną, różami otoczoną lub ozdobioną. Marya z Dzieciątkiem siedzi albo klęczy w prześlicz­nym ogrodzie różanym, ptaszęta trzepocą się w powietrzu, Aniołowie gotowi są do usług Maryi lub śpiewają jej hymny pochwalne.

Stefan Lochner – Madonna w altanie różanej.
Nieprzypadkowo Marya siedzi na trawie: oznacza to pokorę. Dzieciątko Jezus trzyma w ręku jabłko, a jeden z aniołków ma w koszyszku cały ich zapas. Sielankową atmosferę podkreśla Anielski koncert. W tle pergola z wijącymi się wokół krzewami róż i liliami. Obraz powstał w roku 1448.

Sławne są pod tym względem obrazy starej szkoły kolońskiej, szczególnie malowidło pod tytułem „Madonna w gaju różanym”, mistrza Stefana Lochnera († 1451), umieszczone w muzeum Wallrafa w Kolonii, a tak piękne, iż stale oblężone jest przez zwiedzających. Artyści nowszych czasów usiłowali naśladować wdzięk poetyczny tych arcydzieł, ale nie zawsze im się to udało.

Lecz na mnogich dziełach sztuki malarskiej przedstawiona jest Matka Boska jako „Królowa Różańca Świętego” w rozumieniu adekwatnym, kwiaty róż zastąpione są tu różami symbolicznymi modlitwy różańcowej. Matka Naj­świętsza otoczona więc jest sznurem pereł, przedstawiającym Różaniec. Już w wieku piętnastym wykonano w Kolonii miedzioryt, który przedstawia Bogarodzicę z Dzieciątkiem Jezus, siedzącą na tronie i otoczoną dużym Różań­cem, podtrzymywanym przez dwóch Aniołów. Boska Dziecina trzyma także w Rączce Różaniec.

Madonnę z kwiatem grochu przypisywano także Willhelmowi z Herle. Być może jest to również dzieło jego następcy Hermanna Wynricha von Wesela. Hipoteza, iż anonimowy mistrz św. Weroniki, twórca tego obrazu, ma być utożsamiany z Wilhemem z Herle, znalazła szerokie uznanie aż do 1895 r.

Na innym, starym obrazie otaczają Matkę Boską, adorującą Dziecię swe, trzy różańce, jeden z bławatków, drugi z róż, trzeci z gwiazd. Często też przedstawione jest Dzieciątko, bawiące się różańcem, jak np. na arcydziele mistrza Wilhelma († 1338), czy też ucznia jego Hermana Wynricha († 1414), noszącym tytuł: „Madonna z kwieciem fasoli”. Dziwne natomiast robi wrażenie, gdy malarze łączą Różaniec z zdarzeniami, które miały miejsce w pierwszym wieku ery chrześcijańskiej.

Jan Joest – obraz Apostołów, zgromadzonych dokoła łoża śmierci Matki Boskiej, z ró­żańcem w ręku

Hans Baldung Grien – Ucieczka do Egiptu.

Holenderski malarz Jan Joest (początek piętnastego wieku) np. przed­stawia Apostołów, zgromadzonych dokoła łoża śmierci Matki Boskiej, z ró­żańcem w ręku. Inny malarz (Hans Baldung Grien † 1545), sięga jeszcze dalej wstecz; na obrazie jego, przedstawiającym „ucieczkę do Egiptu”, Św. Józef trzyma w ręce Różaniec.

Inni biorą przewodnią myśl do obrazów Matki Boskiej Różańcowej z sposobu, w jaki Różaniec się odmawia. Bogarodzicę otaczają więc jakby wieńcem symboliczne wyobrażenia piętnastu Tajemnic Różańca Świętego. Ta­jemnice Radosne przedstawiają białe lub srebrne róże, Bolesne przedstawiają czerwone, a Chwalebne złote róże. Do najbardziej znanych i najwięcej przez lud chrześcijański ulubionych należą obrazy, wyobrażające Maryę z Dzie­ciątkiem, siedzącą na Tronie, lub na zastępujących Tron obłokach i podającą Świętemu Dominikowi Różaniec.

Malarz włoski Ribustini w miejsce Św. Dominika przedstawia papieża Leona XIII, który klęcząc i w jednej ręce Różaniec trzymając, drugą wska­zuje na Matkę Boską.

Często oprócz Św. Dominika widzimy innych jeszcze członków Zakonu Dominikańskiego, zwłaszcza Św. Katarzynę Sieneńską, jak np. na obrazie Jana Salviego, zwanego Sassoferrato († 1685). Czasem na obrazach Matki Boskiej Różańcowej całe Chrześcijaństwo jest przedstawione; widzimy Papieża, kardynałów, biskupów, kapłanów, cesarzy, rycerzy itd.

Albrecht Dürer – Uroczystość Różańcowa.

Nieprześcigniony pod tym względem jest słynny obraz Duerera „Święto Różańcowe”, znajdujący się w tej chwili w klasztorze premonstratensów w Pradze. Matka Boska siedzi na Tronie, podtrzymywanym przez Aniołów. Inni dwaj aniołowie, unosząc się w powietrzu, trzymają koronę nad Jej Głową, u Stóp zaś Bogarodzicy umieszczony jest Anioł, który zamyślony przebiera palcami po strunach lutni. Królowa Różańca Świętego kładzie na głowę klęczącego cesarza wieniec z róż, Dzieciątko Jezus zaś na Jej Łonie zamierza takiż wieniec podać klęczącemu Papieżowi. Resztę wiernych, duchownych i świeckich, obdarzają Aniołkowie wiankami, przy czym pomaga im Św. Dominik, stojący z prawej strony Tronu. Malarz niewątpliwie chciał wyrazić, iż całe Chrześcijaństwo ma mieć udział w Łaskach, jakie daje nabożeństwo różańcowe, wszyscy mają być uwieńczeni wdzięcznymi kwiatami tej wspaniałej modlitwy.

Na innych obrazach otacza Panienkę Najświętszą wieniec z szlachetnych lub dzikich róż, albo też włosy jej zdobią róże, jak to widzieć można na malowidłach słynnego Albrechta Dürera († 1528).

© salveregina.pl 2024