Ks. Gildasio Mendes: o swoich książkach poświęconych Księdzu Bosko

Na zakończenie Międzynarodowego Sympozjum Komunikacji Społecznej “Shaping Tomorrow” (Rzym, 1-7 sierpnia 2024 r.) ks. Gildasio Mendes, radca generalny ds. komunikacji społecznej, dokonał prezentacji dwóch najnowszych książek, poświęconych Księdzu Bosko: “Come se vedesse l’invisibile” i “Parallels 15 and 20”.

Księże Gildasio, dlaczego te dwie książki o Księdzu Bosko ukazują się w tym samym czasie?

Są to dwie różne i uzupełniające się pozycje, poświęcone Księdzu Bosko i Jego snom.

Come se vedesse l’invisibile to książka, która mówi o duchowości Księdza Bosko z nowej perspektyw, nawiązując do postaci biblijnej Mojżesza. Przywołując Sen Księdza Bosko z 9. roku życia, porównuję go do Mojżesza, pielgrzymującego do „ziemi obiecanej”. Na tę książkę składają się krótkie rozdziały, przybliżające nam codzienne życie Księdza Bosko. Można powiedzieć, iż jest to książka w wersji popularnej, która przemawia do wszystkich.

Natomiast w Parallels 15 and 20 przedstawiona jest pedagogika Księdza Bosko, kryteria formacyjne, jakie stosował, system prewencyjny i jego koncepcja wychowawcza, uwzględniając jego spojrzenie na świat także w wymiarze geograficznym. Ta książka jest przeznaczona do szczególnej kategorii czytelników: pracowników akademickich, osób ze świata kultury, badań, nauki, którzy zaproszeni są do dialogu, wychodząc od Księdza Bosko i jego sposobu rozumowania, który jest wizualny, graficzny, a tym samym absolutnie nowoczesny. Można powiedzieć, iż są to jakby dwa skrzydła do odbycia lotu z Księdzem Bosko.

Jak powstała książka “Come se vedesse l’invisibile”?

Zacząłem ją pisać w pociągu w drodze z Rzymu do Turynu, w czasie gdy Rada Generalna obradowała na Valdocco. Chciałem przez to lepiej poznać Księdza Bosko i to, w jaki sposób starał się urzeczywistnić Boży plan w swoim życiu. Pomysł zrodził się na bazie badań nad Księdzem Bosko, zwłaszcza lektury “Wspomnień Oratorium”, a także niektórych fragmentów “Memorie Biografiche” pod red. ks. Eugenio Cerii, jak również pozycji dotyczących Księdza Bosko napisanych przez ks. Pietro Braido i niektórych współczesnych autorów.

W tym tekście, oprócz słynnego snu z 9. roku życia, wiele miejsca poświęca się innemu wydarzeniu, który Ksiądz Bosko miał w 1844 roku, kiedy był już młodym księdzem. A to z jakiego powodu?

Wszyscy znamy Sen z 9. roku życia, ale w tym śnie z 1844 r., który jest jego kontynuacją, Pani, która pojawiła się już w tym pierwszym śnie, zachęca niespokojnego i niezdecydowanego Księdza Bosko do kontynuowania swojej pracy wśród wilków, baranów i wszelkiego rodzaju zwierząt. Istotnie, jednym z podstawowych tematów książki jest podążanie śladem naszego snu, z zachętą do życia z wielką miłością i wspaniałomyślnością, nadawania sensu rzeczom, które robimy, odnajdowania życiodajnej “limfy” serca, ciągłego poszukiwania nowych horyzontów… Ksiądz Bosko, który w tamtym czasie pozostał sam z wieloma niepewnościami, nieporozumieniami, a choćby problemami zdrowotnymi, był nowym Mojżeszem, nieustannie kroczącym w poszukiwaniu Ziemi Obiecanej: jego “pielgrzymka” była zarówno wewnętrzna, bo musiał stawić czoła wątpliwościom nękającym go, jak i zewnętrzna, bo poszukiwał konkretnego miejsca, w którym mógłby osiąść ze swoimi chłopcami.

W tej samej książce Ksiądz podkreśla inny mało znany aspekt życia księdza Bosko: fakt goszczenia w różnych miejscach.

Moim zdaniem jest to jeden z elementów oryginalności tej książki, najtrudniejszej z 25, które do tej pory napisałem, ponieważ wymagało to uwzględnienia wszystkich wcześniejszych badań dotyczących Księdza Bosko, a także próbowałem spojrzeć na Księdza Bosko przez pryzmat teologii szpitalnictwa. Zdaję sobie sprawę z tego, iż nie udało mi się wystarczająco ukazać tego, jak bardzo Ksiądz Bosko od najmłodszych lat doświadczał trudności w aspekcie przebywania u innych z dala od domu: jako praktykant w Cascina Moglia, jako barman w Caffè Pianta, wędrując z miejsca na miejsce, aby znaleźć miejsce dla swoich chłopców…

Czy zatem gościnność jest szczególną cechą charyzmatu salezjańskiego?

Z pewnością tak, a to dlatego, iż wszystkie te doświadczenia ukształtowały Księdza Bosko i pozwoliły mu utożsamić się z potrzebami mas młodzieży, które napływały do Turynu w epoce przemysłowej. Rozumiał tych młodych ludzi, i w Oratorium udzielił im gościny w pełnym tego słowa znaczeniu (jedzenie, spanie, klimat rodzinny, praca, rekreacja…). To nie przypadek, iż na Valdocco wciąż widnieje napis “Ospizio Salesiano”. Właśnie dlatego, moim zdaniem, opieka szpitalna jest i musi pozostać fundamentalną cechą każdego domu salezjańskiego: pełnienie tej posługi jest wyrazem miłosierdzia, jest życiem systemem prewencyjnym. Poza tym, opieka szpitalna jest tematem, który łączy się z wyzwaniami społeczeństwa, ze wskazaniami papieża Franciszka, a ostatecznie z pełnym przesłaniem Ewangelii.

Przejdźmy teraz do drugiej książki Parallels 15 and 20. Dlaczego ten tytuł i tego typu okładka przedstawiająca Księdza Bosko w scenerii geograficznej?

Tytuł i okładka mają ukazać w atrakcyjny sposób to, iż miał on wyobraźnię przestrzenno-geograficzną i odznaczał się inteligencją wizualną. Ksiądz Bosko bardzo lubił geografię, miał globus w swoim pokoju, a na Valdocco kazał jednemu ze swoich chłopców, Marchisio, narysować jedną z najdokładniejszych map Włoch, wydaną później przez pocztę. W tej książce chciałem ukazać, iż to właśnie jego sposób “widzenia rzeczy” pozwolił mu zaplanować system wychowawczy tak, jakby był wielką geometrią edukacyjną, co łączy się z rodzajem jego pism, miejscem wychowawcy w przestrzeni edukacyjnej, rolą muzyki, będącą również pewną forma matematyki…

Tak więc to jego przestrzenne spojrzenie wpłynęło na charyzmat i rozwój dzieła salezjańskiego?

Ksiądz Bosko był wizjonerem! Jego niezliczone sny, z różnymi interpretacjami, są pełne obrazów, figur, elementów geograficznych (przestrzeni, wymiarów, relacji, odległości, korelacji), elementów wizualnych, dźwięków: wszystko to tworzy prawdziwy kalejdoskop. I ta jego forma mentis pozwoliła mu zaplanować całą tę wizję ekspansji Zgromadzenia Salezjańskiego na całym świecie, a także tę typową strukturę domów salezjańskich, z podwórkiem, kościołem, miejscami pracy, pomieszczeniami wspólnotowymi…

Napisał Ksiądz również, iż ta książka “w świecie zdominowanym przez naukę i technologię (…) jest moją próbą otwarcia jednych lub więcej drzwi dialogu z ludźmi, poprzez bardziej techniczne spojrzenie na sposób wychowania księdza Bosko”. Czy może to Ksiądz wyjaśnić?

Dzisiejsze społeczeństwo faworyzuje dane, liczby, pomiary, indukcję… Wszyscy jesteśmy zanurzeni w świecie, który nie jest światem metafizyki, a jest to raczej świat technologii. Aby prowadzić z kimś dialog, trzeba znaleźć wspólną płaszczyznę. I właśnie w Parallels 15 and 20 chciałem wskazać taką wspólną płaszczyznę, podkreślając niezwykłą aktualność Księdza Bosko, także ze względu na owo współbrzmienie jego wyobraźni przestrzenno-geograficznej ze wszystkim, co kształtuje nasze codzienne życie. I wychodząc od tego, chciałbym zainicjować dialog z naukowcami, matematykami, ekspertami i uczonymi, aby można było wspólnie zbliżyć się do określonej perspektywy humanistycznej, zastanowić się nad wychowaniem współczesnych młodych ludzi, sensem życia i relacjami międzyludzkimi, uwzględniając całą różnorodność kulturową…

Czy zatem ta książka otwiera również nowe perspektywy dotyczące badań nad postacią Księdza Bosko?

Mogę powiedzieć, iż moim zamiarem, jaki łączę z napisaniem tej książki, jest również otwarcie drzwi do poznania tego mało znanego aspektu Księdza Bosko, aby inni uczeni i badacze mogli potem zagłębić się w pokrewne obszary.

Pozostaje nam zatem tylko sięgnąć po te książki. Na ile języków będą one przełożone i jak je można nabyć?

Te książki, które zostały wydane drukiem, będą wysłane do poszczególnych inspektorii, ale są również dostępne wersje cyfrowe, całkowicie bezpłatnie.

Książka Come se vedesse l’invisibile jest już dostępna w językach włoskim, angielskim i portugalskim, a tłumaczona jest na francuski i hiszpańskim. Natomiast Parallels 15 and 20 jest i pozostanie dostępna wyłącznie w języku oryginalnym, angielskim.

Źródło: ANS