KARTKA Z KALENDARZA LITURGICZNEGO: 14 marca.

Mamy przed sobą dwunastu Apostołów; oni także są głosicielami pokuty, zwłaszcza dwaj pierwsi: Piotr, po którego licach stale płynęły łzy żalu za grzech zaparcia się Pana, oraz Paweł, który jest dla nas wzorem wierności po nawróceniu. W tym kościele również spoczywają zwłoki dwóch Apostołów Jakuba i Filipa. Jakub Mniejszy jest mężem modlitwy i postu. Możemy więc każdorazowy piątek Suchych dni przeznaczyć na pokutę za poprzedni kwartał. Wokół kościoła stacyjnego były krużganki i sadzawki, co mogło wpłynąć na wybór Ewangelii o chorym od 38 lat. Ponieważ za dawnych czasów w Rzymie chętnie odtwarzano pamiętne miejsca Jerozolimy, jest rzeczą dość prawdopodobną, iż choćby jedna z sadzawek nazwana była Betsajda. Ranke zwraca uwagę na szczegół, „że ten piątek był właśnie 38 dniem dzielącym nas od Wielkanocy”. W taki to sposób porównywano „cierpienia chorego ze smutkiem czterdziestodniowego postu, a uzdrowienie chorego z radosnym dniem Zmartwychwstania Pana”.

Pierwszy tydzień Wielkiego Postu obraca się koło uświęconej liczby 40 (czterdziestodniowy post Mojżesza, Eliasza, Chrystusa); również 38 lat choroby paralityka (40 mniej 2) nawiązuje do tej symboliki (zob. w jutrzni homilię Św. Augustyna).

2. Msza (De necessitatibus).

I znowu punktem wyjścia dla Mszy jest skażenie grzechem pierworodnym; pokazują to wyraźnie śpiewy. Wnet jednak teksty jej wznoszą się do Miłosierdzia Bożego, okazanego upadłemu człowiekowi. To jest właśnie główną treścią Liturgii wielkopostnej. O Miłosierdziu mówią oba czytania, zwłaszcza Ewangelia, która ukazuje wspaniały obraz doniosłej, zbawczej instytucji Kościoła. A najpiękniej wyraża wielkopostne zadanie odnowy życia ofertorium: „Odnowi się jak u orła młodość twoja”. Introit podkreśla poważną nutę pokutną psalmu 24: „Wejrzyj na uniżenie moje i na trudy moje, i odpuść wszystkie grzechy moje” – słyszymy głos chorego (my jesteśmy tym chorym). Skruszeni wołamy w kolekcie o zmiłowanie. To Bóg sam sprawia, iż jesteśmy Mu oddani; oby nas utwierdzał łaskawą swą pomocą! W lekcji rzuca wielkopostny nasz kaznodzieja, Ezechiel, dwa znamienne słowa, które powinniśmy zapisać w naszym sercu słowo pociechy i słowo przestrogi: „Bóg ci przebaczy każde przewinienie, jeżeli się szczerze nawrócisz; Bóg potępia sprawiedliwego, jeżeli się odwraca od dobra”. Nie ma tu miejsca na faryzejską pewność zbawienia ani też względu na dawne zasługi! Graduał tworzy ogniwo łączące obydwa czytania: zawiera prośbę o uzdrowienie i o prawdziwe życie. Ewangelia jest klasycznym przykładem czynności o głębokiej symbolice. Chorym człowiekiem jesteś ty; szabat uzdrowienia to Wielka Sobota przed nocą Zmartwychwstania, którą dziś antycypujemy w Ofierze Świętej. Z Ewangelii jasno widać, iż oba Sakramenty: Chrzest i Eucharystia tworzą jedną całość, iż są to Sakramenty wielkanocne, które przemieniają grzesznika w człowieka nowego, wolnego od grzechu. Nie róbmy różnicy między chrztem a Eucharystią: oba te Sakramenty mają ten sam cel i tę samą wartość. W Chrzcie Świętym człowiek otrzymuje łaskę uświęcającą w zarodku, w Eucharystii zaś w całej pełni. A zatem, czy przystępujemy do chrzcielnicy, czy do Mszy Świętej, dzieje się to samo, tzn. uczestniczymy zawsze w Łasce Odkupienia. To stwierdzenie ważne jest do adekwatnego zrozumienia Mszy wielkopostnych. Ewangelia więc zwraca się tak samo do katechumenów, jak do pokutników i wiernych mając jednako na uwadze tenże cel: zdrowie życia w Łasce. W Ofiarowaniu ze wzruszeniem dziękujemy za Łaskę Chrztu i powołania; podobnie jak na Chrzcie Świętym otrzymujemy w Ofierze „nową kwitnącą młodość”. Pięknie mówi o tym tekst Ofertorium: „Odnowi się jak u orła młodość twoja”. Ofiara Święta jest świeżym zdrojem, z którego tryska wieczna młodość Łaski. Antyfona na Komunię Świętą wyjęta jest z Psalmu 6; Psalm to pokutny, rozjaśniony jednak pewnością zbawienia i przebaczenia. Nosimy w sobie Chrystusa; On samą swą obecnością zawstydzi wszystkich nieprzyjaciół zbawienia. Takie jest również usposobienie uzdrowionego; Psalm wyraża je bardzo trafnie („zmiłuj się nade mną, Panie, bom chory; uzdrów mię… łzami swoimi będę skrapiał pościel moją…”). Psalm ten stosuje się szczególnie dobrze do tej mszy pokutnej. Modlitwa po Komunii Świętej widzi w odpuszczeniu grzechów pierwszy owoc Świętej Ofiary. O światło Łaski dla duszy prosimy w modlitwie nad ludem.

3. Łaska nawrócenia.

Dzień dzisiejszy jest prawdziwym dniem nawrócenia i zarazem euforii z tego powodu. Dzisiaj wszystkie grzechy i opuszczenia minionych trzech miesięcy złożymy u stóp Miłosierdzia Bożego. Najpierw przemawia do nas Bóg przez proroka Ezechiela, głoszącego pokutę. Prorok Pański pragnie wyryć w naszym sercu dwa treściwe, lapidarne słowa – słowo pociechy i słowo przestrogi: Bóg ci przebaczy, o ile się na wrócisz; On zapomni o twych grzechach. Czy zdajemy sobie sprawę z tego szczęścia? Król Dawid opisuje w Psalmie 31 cierpienie, płynące ze świadomości winy: „Bo we dnie i w nocy ciążyła nade mną ręka twoja; nawróciłem się w nędzy mojej, gdy tkwił cierń!” Upadli aniołowie nie znaleźli przebaczenia, Chrystus jednak przez swoją śmierć krzyżową uzyskał dla nas zmiłowanie i dał nam Sakrament pokuty jako upominek wielkanocny. Otrzymujemy nie tylko obietnicę przebaczenia grzechów: my mamy pewność przebaczenia! Nie wołamy do Boga w niepewności: Racz przebaczyć nam! Słowa „Ego te absolvo” (ja cię rozgrzeszam) dają mi pewność, iż Bóg zgładził moje grzechy. Ceńmy ogromnie dobrodziejstwo czystego sumienia! Równocześnie jednak Prorok daje nam przestrogę Pawłową: „Kto więc mniema, iż stoi, niech baczy, aby nie upadł!” Nie ma tu miejsca na faryzejską pewność zbawienia ani na lekkomyślność, nie wolno chełpliwie powoływać się na cnotliwą i sprawiedliwą przeszłość. Wszak choćby dęby padały!

Ewangelia ukazuje nam piękny obraz nawrócenia i powołania. Człowiekiem od 38 lat dotkniętym niemocą, a którego Bóg powołał, jesteś ty! Krużganki przepełnione chorymi to świat, świat nie odkupiony, podobny do wielkiego szpitala, którego chorzy mają chore dusze. Sadzawką zbawienia jest Kościół, który leczy ludzi z choroby grzechu przez wodę Chrztu Świętego. Zbawiciel powołuje i uzdrawia jednego z tłumu – oto tajemnica wybrania i powołania. Nie pytaj, czemu tego właśnie, a nie innych wzrok Boży sięga dalej. Pytaj raczej: dlaczego właśnie mnie? Łaska powołania i nawrócenia to łaska niezasłużona. Twoją troską powinno być utrzymanie tej Łaski przy życiu. Św. Paweł jest tu dla nas świetlanym przykładem: wspomnienie Łaski nawrócenia wyciska łzy z jego oczu aż do śmierci. A my? Czy jesteśmy równie gorliwi jak w pierwszych tygodniach naszego nawrócenia? Czy może przysłowie o „nowej miotle, która dobrze zamiata” i do nas ma zastosowanie? Zbawiciel daje pod koniec upomnienie, zawierające adekwatnie tę samą myśl, co kazanie pokutne proroka Ezechiela: „Oto stałeś się zdrowym, już nie grzesz, aby ci się co gorszego nie zdarzyło”. Człowiek ten ciężko pokutował za swe grzeszne życie: być sparaliżowanym przez 38 lat – toż to istny czyściec, a jest to przecież mała kara w porównaniu z potępieniem wiecznym. „Już nie grzesz!” oto pokuta, którą Jezus naznacza: wytrwanie aż do końca. Tego wytrwania aż do końca wysłużyć sobie nie możemy; „z bojaźnią i drżeniem o zbawienie wasze się troskajcie”. Mamy jednak do pomocy środek niezawodny, Eucharystię: „Kto pożywa Ciało moje, ten we mnie mieszka… ten ma żywot wieczny”. Eucharystia jest Sakramentem wytrwania. Podczas Ofiary Świętej Dwunastu Apostołów stoi wokoło Ołtarza: zachowali oni Łaskę nawrócenia i wytrwania. Niech wtedy orędownictwem swoim pomogą nam, aby w okresie Wielkiego Postu „odnowiła się młodość nasza jak u orła”, aby Bóg okazał nam „światłość Łaski swojej”. Życie pełne, wolne od choroby oto cel odnowienia wielkopostnego; Msza dzisiejsza wyraża to całkiem jasno.