KARTKA Z KALENDARZA LITURGICZNEGO: 1 Sierpnia.

1. Uroczystość Św. Piotra w Okowach.

W tydzień po uroczystości Św. Jakuba, pierwszego Męczennika spośród Apostołów, obchodzi Kościół uroczystość Św. Piotra w Okowach, na pamiątkę uwięzienia i cudownego uwolnienia księcia Apostołów. Święto dzisiejsze jest adekwatnie pamiątką poświecenia Bazyliki Św. Piotra w Okowach i jest zarazem świętem Apostoła, ukazującym nam, w jaki sposób chroni Pan Swój Kościół i Jego przewodników. Porywająco pięknie i zgodnie z prawdą życiową opowiadają Dzieje Apostolskie (12, 1-19) wydarzenie związane z tym świętem. W 13 lat po śmierci Pana rozpętało się w jerozolimskiej gminie chrześcijańskiej drugie krwawe prześladowanie Chrześcijan. Herod Agryppa I pragnął pozyskać uznanie ludu żydowskiego za cenę głowy Apostoła. Św. Jakub był pierwszą ofiarą, teraz przyszła kolej na Św. Piotra. Po święcie Paschy miał być skazany na śmierć przez sąd ludowy. Strzeżono go surowo, „a Kościół nieustannie modlił się za nim do Boga”. W nocy przed wyrokiem Św. Piotr obudzony został nagle przez Anioła, który rozkazał mu powstać: „I opadły łańcuchy z rąk jego“. Anioł przeprowadził go przez straże i przez żelazną bramę więzienną aż na ulicę, i tam dopiero odstąpił od niego. Św. Piotr zrozumiał, iż to nie był sen, ale rzeczywistość. „Teraz wiem prawdziwie, iż posłał Pan Anioła swego i wyrwał mnie z ręki Heroda”. Tymi słowami rozpoczyna Liturgia dzisiejszą Mszę świąteczną. Apostoł jakby spotykał nas na wstępie — Dom Boży bowiem przedstawia samego Świętego — i przynosił nam radosną nowinę. Św. Piotr zastanowił się pokrótce, co mu czynić wypada, rozporządzał bowiem zaledwie kilku godzinami nocy, a o świcie powinien był opuścić Jerozolimę. Podążył więc do domu Marii, matki Św. Marka Ewangelisty; było to miejsce, w którym odbyła się Ostatnia Wieczerza, a zarazem była to pierwsza świątynia, gdzie zwykli byli gromadzić się Chrześcijanie. Zakołatał do drzwi zewnętrznych domu, gdzie wierni byli jeszcze zgromadzeni. Pewna dziewczyna wyszła do drzwi, poznała głos Piotra i z radości, zamiast otworzyć, pobiegła do wnętrza, aby donieść, iż Piotr stoi pod drzwiami. „Szalejesz” — rzekli do niej Chrześcijanie. Św. Piotr nie przestawał kołatać; gdy mu otworzono, opowiedział o swoim uwolnieniu, wydał odpowiednie rozporządzenia i opuścił Jerozolimę. Dzieje Apostolskie nie podają, dokąd się udał, by nie zdradzić miejsca jego pobytu. Tradycja głosi, iż poszedł do Rzymu, gdzie założył biskupstwo (ok. r. 42 po Chr.); na tym opiera się przypuszczenie, iż był przez 25 lat biskupem rzymskim (42-67). Kajdany, które Św. Piotr nosił w czasie swego uwięzienia za Heroda Agryppy, zostały według podania darowane Papieżowi przez Eudoksję, córkę Teodozjusza II (408-450). Posiadał on już łańcuchy z czasów niewoli Apostoła za panowania Nerona. Te drogocenne relikwie czczono w Rzymskim Kościele od najdawniejszych czasów. Bazylika Św. Piotra w Okowach została wzniesiona za Sykstusa III (432-440) była pierwotnie poświęcona książętom Apostołów, Piotrowi i Pawłowi.

Msza (Nunc scio) jest w głównych swych częściach ta sama co na uroczystość Apostołów w dniu 29 czerwca. Przeznaczona na dzisiaj kolekta zawiera prośbę o skruszenie więzów grzechów naszych.

2. Absolve vincula.

Obraz uwolnienia Św. Piotra z kajdan wszedł do języka Liturgii i występuje w wielu modlitwach Kościoła. I dzisiejsza Kolekta nawiązuje wyraźnie do tego obrazu: Piotra uwolniłeś z kajdan, a nas uwolnij z więzów grzechowych (a vinculis absolutum — absolve vincula peccatorum). Wymowa obrazu jest jasna: diabeł to Herod, który nas skrępował kajdanami grzechów, Bóg jednak rozrywa te więzy. Obraz ten wszedł również do modlitw Brewiarza, Psalm bowiem 116(115) tylko z tej racji został wybrany do drugich Nieszporów na uroczystości Apostołów, iż zawiera słowa: „Potargałeś [Panie] pęta moje” (dirupisti vincula mea). Owszem zwrot o uwolnieniu z więzów grzechowych jest stale używany w języku Liturgii, absolucja bowiem w trzecim Nokturnie opiewa: Od więzów grzechów naszych niechaj nas uwolni Pan Wszechmogący i Miłosierny (absolucja, to znaczy modlitwa końcowa, posiada tu charakter modlitwy przebłagalnej). Z tego rodzaju przestawieniem spotykamy się często w modłach liturgicznych.

3. Brewiarz.

Św. Augustyn tak mówi o okowach Św. Piotra: „O Piotrze mówi Pismo, iż wynoszono chorych na ulice, aby za nadejściem Piotra przynajmniej cień jego padł na którego z nich (Dz. 5, 15). o ile podówczas choćby cień jego ciała mógł być skuteczny, o ileż bardziej działać będzie pełnia jego mocy? o ile wówczas poruszone jego przejściem powietrze uzdrawiało proszących, o ileż skuteczniejsza będzie w tej chwili Łaska trwającego w Niebie? Słusznie więc, iż łańcuch, którym kiedyś Piotr był spętany, przez wszystkie Kościoły uważany jest za cenniejszy od złota. Skoro cień jego, kiedy przechodził, posiadał taką moc uzdrawiającą, o ileż skuteczniejsze będą okowy, które na sobie nosił? o ile bezduszny i nieuchwytny cień mógł posiadać taką moc uzdrawiającą, o ileż więcej owe kajdany, które wrzynały się w święte jego członki? Skoro przed męczeńską śmiercią swoją był tak potężny, iż mógł ochraniać proszących go o to, o ileż potężniejsza będzie teraz jego pomoc, skoro doszedł do Chwały? O błogosławione okowy! Z więzów, krępujących ręce i nogi, zostałyście przemienione w wieńce zwycięstwa, z Apostoła uczyniłyście męczennika! Błogosławione okowy towarzyszyłyście więźniowi waszemu aż na krzyż nie dlatego, aby go męczyć, ale aby go uświęcić!”

4. Święci Bracia Machabejscy.

Tych siedmiu braci zostało umęczonych wraz ze swą matką za króla Antiocha Epifanesa około 164 r. przed Chrystusem. Szczególnie podziwu godna jest ich matka, która zachęcała synów do śmierci męczeńskiej. Szczątki ich otaczane wielką czcią w Antiochii, zostały po zburzeniu kościoła, zbudowanego nad ich grobem, przeniesione w VI wieku poprzez Konstantynopol do Rzymu. Przy odnawianiu Wielkiego Ołtarza w kościele Św. Piotra w Okowach (r. 1876) znaleziono sarkofag, pochodzący z IV lub V stulecia; resztki znalezione w grobie oznaczone były dzięki tabliczek ołowianych jako szczątki Braci Machabejskich oraz ich rodziców. — Rzadki to wypadek, iż Kościół Rzymski umieszcza Świętych Starego Zakonu w tekście Mszy oraz w Brewiarzu (Kościół grecki obchodzi kilku takich Świętych). Stoi on na stanowisku, iż męczeństwo przed Chrystusem jest możliwe jedynie przy uwzględnieniu Wiary w Chrystusa i nadziei w Nim pokładanej. Jest to jedno z najdawniejszych świąt. Pismo Święte opisuje śmierć tych Świętych w bardzo budujący sposób w 2 Księdze Machabejskiej, w rozdziale 7. Św. Grzegorz z Nazjanzu zapytuje, dlaczego my Chrześcijanie czcimy Świętych Starego Testamentu, i tak odpowiada: „Są godni tego, aby im wszyscy oddawali cześć, albowiem występowali odważnie i wytrwale w obronie ojczystych przykazań i przepisów. o ile bowiem śmierć męczeńską przed Męką Chrystusową ponieśli, czegoż byliby dokonali, gdyby ich męczono po Chrystusie, skoro przyświecałby im przykład śmierci Pana? Co więcej, tajemniczy i wewnętrzny powód, który podzielają wraz ze mną wszyscy miłośnicy Boga, każe mi wierzyć, iż nikt z tych, co przed Przyjściem Chrystusa ponieśli śmierć męczeńską, nie mógł tego dokazać bez Wiary w Niego”.

I posłał Salomon do Hirama mówiąc: Ty znasz wolę Dawida, ojca mego, i iż nie mógł zbudować domu imieniu Pana, Boga swego, dla walk zagrażających wokoło, aż ich dał Pan pod stopy nóg jego. ale teraz dał mi Pan, Bóg mój, odpocznienie zewsząd i nie masz przeciwnika ani spotkania złego. Przeto myślę zbudować kościół imieniu Pana, Boga mego, jak powiedział Pan Dawidowi, ojcu memu mówiąc: Syn twój, którego dam zamiast ciebie na stolicę twoją, ten zbuduje dom imieniu memu. A tak przykaż, żeby mi nacięli słudzy twoi cedrów z Libanu i słudzy moi niechaj będą ze sługami twymi, a zapłatę sług twoich dam tobie, jakiejkolwiek żądać będziesz; bo wiesz, iż nie ma między ludem moim męża, który by umiał drzewa wyrębywać jak Sydończycy. Gdy tedy usłyszał Hiram słowa Salomona, uradował się bardzo i rzekł: Błogosławiony Pan Bóg dzisiaj, który dał Dawidowi syna bardzo mądrego nad ludem tym wielkim!”