Jutro Niedziela – V Wielkiego Postu A

PUNKT WYJŚCIA

PIĄTA NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU • rok A • Tradycyjnie nosi ona nazwę Judica. Antyfona na wejście przywołuje słowa Psalmu 43: Judica me, Deus (Osądź mnie, Boże) • KOLOR SZAT: fioletowy • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy naśladowali miłość Jezusa • CZYTANIA: Księga proroka Ezechiela 37, 12–14 • Psalm 130, 1–5. 7–8 • List św. Pawła do Rzymian 8, 8–11 • Ewangelia wg św. Jana 11, 1–45

CHMURA SŁOWA

STO SŁÓW

Wskrzeszenie to nie zmartwychwstanie. Łazarz umrze jeszcze raz, niedługo zresztą wydadzą na niego wyrok.

O zmartwychwstaniu nie mamy pojęcia. Jak Marta operujemy co najwyżej wiedzą: Wiem, iż zmartwychwstanie w czasie zmartwychwstania w dniu ostatecznym, jak Maria w bólu wypominamy Bogu: Gdybyś tu był, mój brat by nie umarł. A Jezus jeszcze pozwala nam na to, świadomie się spóźnia, jakby chciał nie uzdrowić, a wskrzesić.

Prawdziwy przyjaciel – i jako Bóg, i jako człowiek. Opłakuje śmierć Łazarza, jako Bóg daje mu nowe życie. A to przecież dopiero zapowiedź zmartwychwstania.

(Ez 37, 12–14)

Czytanie z Księgi proroka Ezechiela

Tak mówi Pan Bóg: «Oto otwieram wasze groby i wydobywam was z grobów, ludu mój, i wiodę was do kraju Izraela, i poznacie, iż Ja jestem Pan, gdy wasze groby otworzę i z grobów was wydobędę, ludu mój. Udzielę wam mego ducha, byście ożyli, i powiodę was do kraju waszego, i poznacie, iż Ja, Pan, to powiedziałem i wykonam» – mówi Pan Bóg.

Oto słowo Boże.

•

PIERWSZE CZYTANIE

Powrót do życia • Ez 37, 12–14

Wizja niczym w filmie puszczonym od tyłu: suche kości stają się żywym organizmem. To zapowiedź wyzwolenia Izraela. I zmartwychwstania.

KSIĘGA: Ezechiela • AUTOR: Ezechiel • CZAS POWSTANIA: Na wygnaniu w Babilonii (586–538 r. przed Chr.) i po powrocie (redakcja) • KATEGORIA: wizja prorocka

PROROCTWO I APOKALIPSA • Trzecia z wielkich ksiąg prorockich (obok Izajasza i Jeremiasza) różni się od poprzednich klasycznych proroctw tym, iż spotykamy tu także elementy apokaliptyki. Do proroctwa należy ścisły związek wyroczni z sytuacją historyczną, wielkie tematy miłości Boga i grzechu ludu, niewiernej Oblubienicy oraz różne tzw. wyrocznie. Do apokaliptyki nawiązują wizje rydwanu, doliny suchych kości oraz wizje nowej świątyni i miasta świętego. Księga dzieli się na wprowadzenie i trzy części • wstęp (1–3) to opis powołania Ezechiela • część pierwsza (4–24) – wyrocznie przeciw Jerozolimie • część druga (25–32) – mowy przeciw narodom pogańskim • część trzecia (33–48) – wyrocznie zapowiadające odrodzenie Izraela. Ezechiel adresuje swe wyrocznie do Izraelitów przebywających na wygnaniu w Babilonii.

WIZJA O WYSCHŁYCH KOŚCIACH • W Księdze Ezechiela dominują wizje prorockie – to najczęściej spotykany tu gatunek literacki. Najciekawszą spośród wielu wizji trzeciej części Księgi Ezechiela jest ta o wyschłych kościach opisana w rozdziale 37. To właśnie element apokaliptyki. Ezechiel znalazł się w dolinie pełnej kości. Były zupełnie wyschłe. Bóg zwrócił się do Ezechiela z pytaniem: Czy te kości powrócą do życia? I stała się rzecz niezwykła, można by rzec, proces gnicia ciał ludzkich odtworzony niejako od tyłu: Oto powstał szum i trzask, i kości jedna do drugiej zbliżały się do siebie. […] Powróciły ścięgna i wyrosło ciało, a skóra pokryła je z wierzchu, […] duch wstąpił w nich, a ożyli i stanęli na nogach.

ZAPOWIEDŹ • Fragment, który usłyszymy, to słowa Boga skierowane do Ezechiela tuż po tej wizji. Zwróćmy uwagę, iż Bóg zapowiada w tej wizji odzyskanie życia przez naród Izraelski: powrót z niewoli do wolnego kraju. Jest jednakże również drugie dno tego proroctwa: to zapowiedź wydobycia z grobów, zwycięstwa nad śmiercią.

Szersza analiza czytania dostępna jest w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

(Ps 130, 1b–2. 3–4. 5–7a. 7b–8)
Refren: Bóg Zbawicielem, pełnym miłosierdzia.

Z głębokości wołam do Ciebie, Panie, * Panie, wysłuchaj głosu mego. Nachyl swe ucho * na głos mojego błagania.

Jeśli zachowasz pamięć o grzechach, Panie, * Panie, któż się ostoi? Ale Ty udzielasz przebaczenia, * aby Ci służono z bojaźnią.

Pokładam nadzieję w Panu, † dusza moja pokłada nadzieję w Jego słowie, * dusza moja oczekuje Pana. Bardziej niż strażnicy poranka * niech Izrael wygląda Pana.

U Pana jest bowiem łaska, * u Niego obfite odkupienie. On odkupi Izraela * ze wszystkich jego grzechów.

•

PSALM

Z głębokości • Ps 130, 1b–2. 3–4. 5–7a. 7b–8

Gdy człowiek znajduje się w głębokości grzechu – to jest śmierć. Ale z każdej głębokości jest wyjście.

PSALM 130 • AUTOR: lewita • CZAS POWSTANIA: po wygnaniu w Babilonii, czyli po 538 r. przed Chr.

PIEŚŃ WSTĘPOWANIA • Usłyszymy kolejny znany psalm. De profundis albo po polsku: Z głębokości wołam do Ciebie, Panie wszedł do kanonu najczęściej wykonywanych psalmów, a choćby do klasyki kina. Psalm 130 znamy z pogrzebów. Jest śpiewany na początku liturgii pogrzebowych. To jeden z psalmów pokutnych służących modlitwie za zmarłych • Psalm 130 to pieśń wstępowania bądź pieśń stopni, podobnie jak inne psalmy ze zbioru 120–134 zwane pieśniami pielgrzymkowymi. Być może intonowali je pielgrzymi wstępujący do Jerozolimy, na górę Syjon, gdzie znajdowała się Świątynia.

MODLITWA BŁAGALNA • Należy do gatunku modlitwy błagalnej (hebr. tefillah). Modlitwy błagalne były częścią rytuału wielkich dni postu i pokuty obchodzonych przez całą wspólnotę Izraela. Wyznawano wtedy grzechy i błagano o pomoc w sytuacji zagrażających ludowi nieszczęść, takich jak: wojna, przegrana bitwa, głód, susza, epidemia • Cechą charakterystyczną tefillah są pojawiające się pytania „dokąd”, „jak długo” oraz trójkąt dramatyczny: Bóg, wierzący, przeciwnicy.

ZANIM USŁYSZYSZ • Psalm mógł być recytowany podczas wędrówki pielgrzymów na wzgórze Syjon – z doliny symbolizującej kruchość i wędrówkę ich życia wchodzili na górę Pana. W najgłębszej warstwie opisuje on wędrówkę ludzkiego serca ku Bogu: z otchłani grzechu wzywa ono Tego, który słucha i ma moc ocalić je od śmierci • Nie ból, nie rozpacz z powodu obrazy Boga tu przeważają, ale nadzieja i ufność w miłosierdzie Pana. Liturgia piątej niedzieli Wielkiego Postu przywołuje ten psalm właśnie z tego powodu: gdy człowiek znajduje się w głębokości grzechu – to śmierć. Ale z każdej głębokości jest wyjście.

Szersza analiza psalmu dostępna jest w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

(Rz 8, 8–11)

Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Rzymian

Bracia:

Ci, którzy według ciała żyją, Bogu podobać się nie mogą. Wy jednak nie żyjecie według ciała, ale według Ducha, jeżeli tylko Duch Boży w was mieszka.

Jeżeli zaś ktoś nie ma Ducha Chrystusowego, ten do Niego nie należy. Skoro zaś Chrystus w was mieszka, ciało wprawdzie podlega śmierci ze względu na skutki grzechu, duch jednak ma życie na skutek usprawiedliwienia. A o ile mieszka w was Duch Tego, który Jezusa wskrzesił z martwych, to Ten, co wskrzesił Chrystusa Jezusa z martwych, przywróci do życia wasze śmiertelne ciała mocą mieszkającego w was swego Ducha.

Oto słowo Boże.

•

DRUGIE CZYTANIE

Żyć w duchu • Rz 8, 8–11

Paweł głosi bardzo odważnie: Bóg przywróci do życia nasze śmiertelne ciała. o ile w nas mieszka.

KSIĘGA: List do Rzymian • NADAWCA: św. Paweł • ADRESACI: wspólnota chrześcijańska w Rzymie • CZAS POWSTANIA: 57–58 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Korynt

SUMMARIUM PASTORALNE • Znów, po dwóch tygodniach, wracamy do Listu do Rzymian. Przypomnijmy, list powstał dwa lata przed tym, jak Paweł po raz pierwszy zobaczył Wieczne Miasto. Powstał z powodów pragmatycznych: celem listu było zapewnienie sobie wsparcia ze strony wspólnoty w planowanej przez Pawła podróży misyjnej do Hiszpanii (patrz: Rz 15, 23–24) • Jednak zakres treści poruszonych w liście jest szerszy: Paweł głosi Rzymianom Ewangelię, pisze do wspólnoty znajdującej się w stolicy imperium, w sercu antycznego świata. Rzym ma być kołem zamachowym dla głoszonej przez Pawła Ewangelii. List zyskuje zatem charakter summarium pastoralnego, w którym Paweł zbiera doświadczenie całego życia swej pracy i głoszenia Ewangelii.

MAŁY TRAKTAT O DUCHU • Rozdział 8 można nazwać małym traktatem o Duchu Świętym. Termin pneuma (Duch/duch) pojawia się tu aż 21 razy. Duch to postać kluczowa dla nowego życia w Chrystusie. Bez Niego jest ono po prostu niemożliwe • Duch ściśle współpracuje z Chrystusem, przenosząc na życie chrześcijanina owoce jego Męki i Zmartwychwstania (Rz 8, 3–4). Działanie Ducha ściśle splata się z dziełem Chrystusa, nie można ich od siebie oddzielić. Kto ma Ducha, należy do Chrystusa (8, 9). Duch sprawia, iż mieszka w nas Chrystus (8, 10). Równocześnie mieszka w nas także sam Duch, gwarantując nam przyszłe zmartwychwstanie (8, 11).

OBIETNICA PAWŁA • Fragment listu św. Pawła bardzo wyraźnie nawiązuje do całej tematyki liturgii słowa, gdzie mowa o przywracaniu do życia. Paweł wprost obiecuje i nam nowe życie, bardzo konkretnie: wskrzeszenie do życia naszego ciała. Ale pod jednym warunkiem. Słuchając, zwróćmy uwagę na ten warunek.

Szersza analiza czytania dostępna jest w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.

(J 11, 1–45)

Słowa Ewangelii według Świętego Jana

Był pewien chory, Łazarz z Betanii, ze wsi Marii i jej siostry, Marty. Maria zaś była tą, która namaściła Pana olejkiem i włosami swoimi otarła Jego nogi. Jej to brat, Łazarz, chorował. Siostry zatem posłały do Niego wiadomość: «Panie, oto choruje ten, którego Ty kochasz». Jezus, usłyszawszy to, rzekł: «Choroba ta nie zmierza ku śmierci, ale ku chwale Bożej, aby dzięki niej Syn Boży został otoczony chwałą».

A Jezus miłował Martę i jej siostrę, i Łazarza.

Gdy posłyszał o jego chorobie, pozostał przez dwa dni tam, gdzie przebywał. Dopiero potem powiedział do swoich uczniów: «Chodźmy znów do Judei».

Rzekli do Niego uczniowie: «Rabbi, dopiero co Żydzi usiłowali Cię ukamienować i znów tam idziesz?»

Jezus im odpowiedział: «Czyż dzień nie liczy dwunastu godzin? jeżeli ktoś chodzi za dnia, nie potyka się, ponieważ widzi światło tego świata. o ile jednak ktoś chodzi w nocy, potknie się, ponieważ brak mu światła».

To powiedział, a następnie rzekł do nich: «Łazarz, przyjaciel nasz, zasnął, ale idę go obudzić».

Uczniowie rzekli do Niego: «Panie, o ile zasnął, to wyzdrowieje». Jezus jednak mówił o jego śmierci, a im się wydawało, iż mówi o zwyczajnym śnie.

Wtedy Jezus powiedział im otwarcie: «Łazarz umarł, ale raduję się, iż Mnie tam nie było, ze względu na was, abyście uwierzyli. ale chodźmy do niego».

A Tomasz, zwany Didymos, rzekł do współuczniów: «Chodźmy także i my, aby razem z Nim umrzeć».

Kiedy Jezus tam przybył, zastał Łazarza już od czterech dni spoczywającego w grobie. A Betania była oddalona od Jerozolimy około piętnastu stadiów. I wielu Żydów przybyło przedtem do Marty i Marii, aby je pocieszyć po utracie brata.

Kiedy więc Marta dowiedziała się, iż Jezus nadchodzi, wyszła Mu na spotkanie. Maria zaś siedziała w domu. Marta więc rzekła do Jezusa: «Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł. ale i teraz wiem, iż Bóg da Ci wszystko, o cokolwiek byś prosił Boga».

Rzekł do niej Jezus: «Brat twój zmartwychwstanie».

Marta Mu odrzekła: «Wiem, iż powstanie z martwych w czasie zmartwychwstania w dniu ostatecznym».

Powiedział do niej Jezus: «Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we Mnie wierzy, to choćby umarł, żyć będzie. Każdy, kto żyje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki. Wierzysz w to?»

Odpowiedziała Mu: «Tak, Panie! Ja mocno wierzę, iż Ty jesteś Mesjasz, Syn Boży, który miał przyjść na świat».

Gdy to powiedziała, odeszła i przywołała ukradkiem swoją siostrę, mówiąc: «Nauczyciel tu jest i woła cię». Skoro zaś tamta to usłyszała, wstała gwałtownie i udała się do Niego. Jezus zaś nie przybył jeszcze do wsi, ale był wciąż w tym miejscu, gdzie Marta wyszła Mu na spotkanie. Żydzi, którzy byli z nią w domu i pocieszali ją, widząc, iż Maria gwałtownie wstała i wyszła, udali się za nią, przekonani, iż idzie do grobu, aby tam płakać.

A gdy Maria przyszła na miejsce, gdzie był Jezus, ujrzawszy Go, padła Mu do nóg i rzekła do Niego: «Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł».

Gdy więc Jezus zobaczył ją płaczącą i płaczących Żydów, którzy razem z nią przyszli, wzruszył się w duchu, rozrzewnił i zapytał: «Gdzie go położyliście?»

Odpowiedzieli Mu: «Panie, chodź i zobacz!» Jezus zapłakał. Żydzi więc mówili: «Oto jak go miłował!» Niektórzy zaś z nich powiedzieli: «Czy Ten, który otworzył oczy niewidomemu, nie mógł sprawić, by on nie umarł?»

A Jezus, ponownie okazując głębokie wzruszenie, przyszedł do grobu. Była to pieczara, a na niej spoczywał kamień.

Jezus powiedział: «Usuńcie kamień!»

Siostra zmarłego, Marta, rzekła do Niego: «Panie, już cuchnie. Leży bowiem od czterech dni w grobie».

Jezus rzekł do niej: «Czyż nie powiedziałem ci, iż jeżeli uwierzysz, ujrzysz chwałę Bożą?»

Usunięto więc kamień. Jezus wzniósł oczy do góry i rzekł: «Ojcze, dziękuję Ci, iż Mnie wysłuchałeś. Ja wiedziałem, iż Mnie zawsze wysłuchujesz. Ale ze względu na otaczający Mnie tłum to powiedziałem, aby uwierzyli, iż Ty Mnie posłałeś». To powiedziawszy, zawołał donośnym głosem: «Łazarzu, wyjdź na zewnątrz!» I wyszedł zmarły, mając nogi i ręce przewiązane opaskami, a twarz jego była owinięta chustą. Rzekł do nich Jezus: «Rozwiążcie go i pozwólcie mu chodzić».

Wielu zatem spośród Żydów przybyłych do Marii, ujrzawszy to, czego Jezus dokonał, uwierzyło w Niego.

Oto słowo Pańskie.

•

EWANGELIA

Wskrzeszenie Łazarza • J 11, 1–45

To zapowiedź zmartwychwstania. Jezus jako człowiek opłakuje śmierć Łazarza, jako Bóg przywraca mu życie.

EWANGELISTA: św. Jan • CZAS POWSTANIA: 80–90 r. • KATEGORIA: wydarzenie • MIEJSCE: Betania • CZAS: ok. 33 r. • BOHATEROWIE: Jezus, Łazarz, Marta, Maria, ponadto: uczniowie i inni • WERSJE: brak

ZAPOWIEDŹ ZMARTWYCHWSTANIA • O wskrzeszeniu Łazarza nie bez przyczyny usłyszymy w piątą niedzielę Wielkiego Postu – tydzień przed odczytaniem w naszych kościołach Męki Pańskiej. To wydarzenie spowodowało bowiem, iż wielu Żydów uwierzyło w Niego, ale z drugiej strony inni zdecydowali o losach Jezusa: tego dnia postanowili Go zabić. Jest też trzeci powód, ten najważniejszy: to zapowiedź zmartwychwstania.

BÓL, A POTEM RADOŚĆ • Wydarzenie rozegra się w trzech miejscach: • poza Judeą, gdzie Jezus otrzymuje wiadomość o chorobie Łazarza • w drodze do Betanii: kiedy rozmawia z Martą i Marią • w Betanii, przy grobie Łazarza: tam następuje jego wskrzeszenie. Usłyszymy wiele dialogów Jezusa z uczniami, Martą i Marią. I znów dostrzeżemy typową dla św. Jana technikę nieporozumienia. Polega ona na tym, iż Jezus posługuje się pewnym obrazem w znaczeniu dosłownym i duchowym – tym razem będą to śmierć i zmartwychwstanie. Jego rozmówcy zauważają i rozumieją zaś tylko sens dosłowny i w rozmowie wnioskują tylko z niego.

Szersza analiza Ewangelii dostępna jest w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, TUTAJ oraz w wersji EBOOK.