Historia tatuażu

Tatuaże towarzyszą ludzkości od tysięcy lat. Niegdyś pełniły funkcje rytualne, społeczne czy religijne, dziś stały się popularną formą wyrażania siebie oraz estetycznym dodatkiem. Chociaż w tej chwili tatuaże są powszechne i akceptowane w wielu środowiskach, wciąż otacza je wiele mitów i stereotypów.

Tatuaż w starożytnych kulturach

Najstarsze znane dowody istnienia tatuaży pochodzą sprzed ponad 5 tysięcy lat. Znaleziono je na ciele Ötziego, człowieka lodu z Alp, który miał na ciele ponad 60 prostych znaków. Przypuszcza się, iż miały one znaczenie terapeutyczne, podobne do akupunktury. W starożytnym Egipcie tatuaże występowały głównie wśród kobiet i mogły mieć związek z płodnością oraz ochroną w czasie ciąży i porodu. W Japonii i Chinach tatuaże przyjmowały różne funkcje, od ozdobnych po piętnujące przestępców. W Polinezji były one znakiem przynależności do określonej grupy społecznej i pełniły także funkcje religijne.

Tatuaż w Europie, od tabu do popularności

W średniowiecznej Europie tatuaże niemal całkowicie zanikły. Były postrzegane jako przejaw pogaństwa, a Kościół katolicki traktował je jako oznakę grzechu i sprzeciwu wobec boskiego porządku stworzenia. W 787 roku sobór w Konstantynopolu potępił wszelkie formy modyfikacji ciała, w tym tatuowanie, co dodatkowo przyczyniło się do ich zniknięcia z kultury europejskiej. Ponowne zainteresowanie tatuażami pojawiło się dopiero w epoce wielkich odkryć geograficznych. Kluczową rolę odegrały wyprawy kapitana Jamesa Cooka w XVIII wieku. Po powrocie z Polinezji jego załoga, zafascynowana egzotycznymi zwyczajami w tym tatuowaniem ciała, przyczyniła się do popularyzacji tego zwyczaju w Europie. To właśnie od polinezyjskiego słowa tatau wywodzi się współczesne słowo tatuaż. W XIX wieku tatuaże zaczęły pojawiać się w kręgach wojskowych, zwłaszcza wśród marynarzy, którzy tatuowali sobie symbole przypominające o podróżach, przynależności do określonych jednostek lub o bliskich osobach. Tatuaż pełnił funkcję pamiątkową i tożsamościową. Symbole takie jak kotwice, róże wiatrów czy jaskółki były najczęściej wybieranymi wzorami. Co ciekawe, w XIX wieku tatuaże zyskały także popularność w wyższych warstwach społecznych. W Wielkiej Brytanii arystokraci i członkowie rodziny królewskiej – w tym król Edward VII oraz później jego syn Jerzy V, posiadali tatuaże, najczęściej orientalne, wykonane podczas podróży do odległych krajów, takich jak Japonia czy Egipt. Choć nie była to norma, nadawało to tatuażom nowy wymiar, wyraz luksusu i osobliwości.

Tatuaż w XX wieku, symbol subkultury i buntu

Przez większość XX wieku tatuaże były kojarzone z marginesem społecznym. Nosili je głównie przestępcy, członkowie gangów, więźniowie, a także żołnierze – szczególnie weterani wojen. Tatuaże więzienne, często wykonywane prymitywnymi metodami, przy użyciu długopisów, gwoździ czy żyletek, miały swoje własne kody i znaczenia. Informowały o pochodzeniu, hierarchii, przestępstwach czy poglądach politycznych. W latach 50. i 60. XX wieku tatuaże stały się ważnym elementem subkultur, motocyklistów, punków. Były symbolem buntu wobec otaczającego świata. Najczęściej decydowali się na nie młodzi ludzie, którzy chcieli pokazać swoją niezależność, a często również wyrazić poczucie odrzucenia przez społeczeństwo. W tych czasach społeczne nastawienie do tatuaży było bardzo negatywne, uznawano je za znak nieprzystosowania do życia społecznego i często ograniczały możliwości zawodowe. Przełom nastąpił w latach 80. i 90. XX wieku, kiedy tatuaż zaczął być postrzegany jako forma sztuki. Zaczęto dostrzegać, iż tatuatorzy to także artyści, którzy pracują z ludzkim ciałem jak z płótnem. Powstały pierwsze profesjonalne studia tatuażu, często prowadzone przez osoby z wykształceniem artystycznym. Styl, jakość oraz higiena prac uległy znaczącej poprawie. Pojawiły się nowe techniki, kolorystyka i inspiracje czerpane ze sztuki klasycznej, street artu czy popkultury. W tym samym czasie media i kultura masowa zaczęły odgrywać kluczową rolę w popularyzacji tatuażu. Gwiazdy rocka, aktorzy, sportowcy i celebryci zaczęli eksponować swoje tatuaże, co miało ogromny wpływ na wzrost społecznej akceptacji.

Tatuaż obecnie

Dziś tatuaże przestały być zarezerwowane tylko dla określonych środowisk. Można je zobaczyć w praktycznie każdej grupie społecznej, u artystów, lekarzy, prawników, sportowców, a choćby policjantów. Tatuaż stał się formą wyrażania siebie, może mieć znaczenie osobiste, symboliczne lub czysto dekoracyjne. Rozwój technologii i technik tatuowania sprawił, iż dzisiejsze tatuaże są bardziej precyzyjne, trwałe i bezpieczne niż kiedykolwiek wcześniej. Artyści tatuażu często studiują sztukę i rysunek, a ich prace można porównać do dzieł sztuki. Dziś tatuaże można podzielić na wiele stylów, realistyczny, często przypominający fotografię, old school, mocne kontury, jaskrawe kolory, wzory nawiązujące do XIX wieku, dotwork, wykonany z tysięcy kropek, często kojarzący się z egzotycznymi, orientalnymi motywami, minimalistyczny, delikatne, często czarno-białe wzory.

Mity i fakty na temat tatuaży

Tatuaże są nieprofesjonalne i przeszkadzają w pracy:

Współczesny rynek pracy coraz częściej akceptuje tatuaże, zwłaszcza w zawodach kreatywnych. Coraz mniej pracodawców kieruje się stereotypami. Oczywiście, w niektórych branżach obowiązują bardziej konserwatywne zasady, ale ogólna tendencja jest znacznie bardziej tolerancyjna niż jeszcze 20 lat temu.

Tatuaż to decyzja na całe życie, nie można go usunąć:

Choć tatuaż jest trwały, współczesna medycyna estetyczna oferuje skuteczne metody jego usuwania, przede wszystkim laserowe. Proces ten jest jednak kosztowny i czasochłonny. Dlatego warto dokładnie przemyśleć wzór i miejsce jego wykonania.

Tatuaże są niehigieniczne i prowadzą do chorób:

Profesjonalne studia tatuażu przestrzegają rygorystycznych norm sanitarnych. Używa się tam sterylnych igieł i jednorazowych narzędzi. Ryzyko zakażenia istnieje jedynie w przypadku nieprofesjonalnych lub nielegalnych punktów, kluczem jest wybór sprawdzonego artysty oraz odpowiednia pielęgnacja tatuażu po zabiegu.

Tatuaże są oznaką buntu lub przestępczości:

Mimo iż tatuaże były kiedyś kojarzone z więziennictwem czy subkulturami, dziś są po prostu elementem stylu. Noszą je osoby ze wszystkich środowisk społecznych.