Europa wybierze światu papieża? Kolegium kardynalskie wciąż eurocentryczne (i dość stare)

Zdjęcie: https://www.euractiv.pl/section/polityka-zagraniczna-ue/news/europa-wybierze-swiatu-papieza-kolegium-kardynalskie-wciaz-eurocentryczne-i-dosc-stare/

Papieża w trwającym konklawe wybiera będzie 133 kardynałów elektorów pochodzi z 70 państw z pięciu kontynentów. Około 40 proc. to Europejczycy, mimo iż Stary Kontynent pod względem liczby wiernych ustępuje obu Amerykom, a dogania go już i Afryka.

W ciągu 12 lat pontyfikatu papież Franciszek znacząco przekształcił Kolegium Kardynalskie, czyniąc je mniej eurocentrycznym, a bardziej międzynarodowym.

Jak wskazują służby prasowe Stolicy Apostolskiej, odzwierciedla to zarówno jego osobiste dążenie do przesunięcia środka ciężkości katolicyzmu w stronę Globalnego Południa i peryferii, jak i szerszy trend wskazujący, iż Kościół przyszłości będzie miał coraz mniej europejskie oblicze.

W tym roku na konklawe „debiutuje” 15 krajów. Hierarchowie, którym przypada zaszczyt reprezentowania swoich ojczyzn na wyborach papieża po raz pierwszy, to kardynałowie Chibly Langlois z Haiti, Arlindo Furtado Gomes z Republiki Zielonego Przylądka, Dieudonné Nzapalainga z Republiki Środkowoafrykańskiej, John Ribat z Papui-Nowej Gwinei, Charles Maung Bo z Mjanmy, Antoine Kambanda z Rwandy, Soane Patita Paini Mafi z Tonga, Sebastian Francis z Malezji, Anders Arborelius ze Szwecji, Jean-Claude Hollerich z Luksemburga, Virgilio do Carmo da Silva z Timoru Wschodniego, William Seng Chye Goh z Singapuru, Adalberto Martínez Flores z Paragwaju, Stephen Ameyu Martin Mulla z Sudanu Południowego i Ladisław Nemet z Serbii.

Stary Kontynent wciąż z największym wpływem na wybór papieża

Mimo przesuwającego się środka ciężkości Europa wciąż jednak odgrywa istotną rolę w Kolegium Kardynalskim. Stary Kontynent reprezentuje 53 kardynałów elektorów (część z nich kieruje diecezjami poza Europą, pełni funkcje nuncjuszy apostolskich lub pracuje w Kurii Rzymskiej). Najwięcej kardynałów pochodzi z Włoch (19), następnie z Francji (6) i Hiszpanii (5), wynika z watykańskiej bazy danych o Kolegium Kardynalskim.

37 elektorów pochodzi z obu Ameryk (16 z Ameryki Północnej, 4 z Ameryki Środkowej i 17 z Ameryki Południowej), 23 z Azji, 18 z Afryki, a 4 z Oceanii. Choć europejscy kardynałowie wciąż stanowią najliczniejszą grupę wśród elektorów, to „reszta świata” przewyższa już Europę liczebnie, a same Ameryki zyskały na znaczeniu, podkreślają watykańskie służby prasowe.

Ponad trzy czwarte z kardynałów elektorów (108) zostało mianowanych przez papieża Franciszka. Dwudziestu dwóch powołał Benedykt XVI, a pięciu jeszcze św. Jan Paweł II, co czyni z nich „weteranów” konklawe. Są to: kardynałowie Philippe Barbarin z Francji, Josip Bozanić z Chorwacji, Vinko Puljić z Bośni i Hercegowiny oraz Peter Turkson z Ghany.

Nawet jednak wśród kardynałów elektorów nominowanych przez Franciszka najwięcej, bo aż 40, jest Europejczyków. 29 to Amerykanie (z Ameryki Północnej lub Południowej), 20 Azjaci, 15 Afrykańczycy, a 4 pochodzi z Australii i Oceanii, wynika z danych.

Europa nie jest już centrum Kościoła?

Skład narodowościowy tej części Kolegium Kardynalskiego, która wybiera papieża (chodzi o kardynałów poniżej 80 r.ż.) nie odzwierciedla jednak tendencji światowych, jeżeli chodzi o populację katolików.

Katolicyzm jest co prawda wciąż najpopularniejszą religią w Unii Europejskiej. Około 44 proc. mieszkańców UE określa się jako katolicy, wynika z danych Eurobarometru za 2023 rok. Największy udział katolików w ogóle społeczeństwa jest w Polsce, gdzie ponad 90 proc. deklaruje przynależność do Kościoła katolickiego. Za katolików uważa się też ok. 80 proc. Portugalczyków i ok. 70 proc. Włochów.

Ogólnie jednak podczas gdy w 2022 r. liczba wyznawców Kościoła katolickiego na prawie wszystkich kontynentach rosła, tylko w Europie spadała, wynika z kościelnych statystyk.

Podczas gdy Kościół katolicki liczy ok. 1,4 mld wiernych, najwięcej, bo ponad 666 mln jest katolików w obu Amerykach. Drugie miejsce pod względem katolickiej populacji zajmuje Europa (ok. 286 mln wiernych), trzecie Afryka (274 mln), a czwarte Azja (154 mln). W Australii i Oceanii jest nieco ponad 11 mln katolików.

Kto najmłodszy, kto najstarszy

Najmłodszym elektorem w tegorocznym konklawe jest 45-letni Mykoła Byczok, pochodzący z Ukrainy biskup z Australii. Najstarszy to Hiszpan Carlos Osoro Sierra (79 lat). Tyle samo lat mają Włosi Mario Zenari i Fernando Filoni, Gwinejczyk Robert Sarah, Polak Stanisław Ryłko, Brytyjczycy Timothy Radcliffe i Vincent Gerard Nichols, Bośniak Vinko Puljić, Francuz Christophe Pierre, Nakellentuba Philippe Ouédraogo z Burkina Faso, Hiszpan Juan José Omella Omella, Iworyjczyk Jean-Pierre Kutwa i Pakistańczyk Joseph Coutts.

Dla porównania, sześciu kardynałów urodziło się w latach 70.: to Włoch Baldassarre Reina (wikariusz diecezji rzymskiej, w listopadzie skończy 55 lat), Kanadyjczyk Frank Leo (1971), Litwin Rolandas Makrickas, współproboszcz bazyliki Santa Maria Maggiore (1972), Hindus George Jacob Koovakad, prefekt Dykasterii ds. Dialogu Międzyreligijnego (1973), Portugalczyk Américo Manuel Alves Aguiar (1973) i Włoch Giorgio Marengo (1974), prefekt apostolski w Ułan Bator.

50 kardynałów elektorów urodziło się w latach 40., 47 w latach 50., a 31 w latach 60. Najliczniejszy rocznik to 1947 — 13 kardynałów ma lub niedługo osiągnie 78 lat.

Polskę na konklawe reprezentuje czterech kardynałów. Oprócz wspomnianego Ryłki są to 75-letni Kazimierz Nycz oraz Konrad Krajewski i Grzegorz Ryś (obaj mają po 61 lat).

33 zakonników wśród elektorów

Spośród elektorów 33 należy do 18 różnych zakonów. Najwięcej, bo pięciu, reprezentuje salezjanów: Charles Maung Bo, Virgilio Do Carmo da Silva, Ángel Fernández Artime, Cristóbal López Romero i Daniel Sturla Berhouet. Czterech to franciszkanie (Luis Cabrera Herrera, Pierbattista Pizzaballa, Jaime Spengler i Leonardo Steiner).

Czterech to – podobnie jak zmarły papież Franciszek – jezuici (Stephen Chow Sau-yan, Michael Czerny, Jean-Claude Hollerich i Ángel Rossi), a trzech to franciszkanie konwentualni (François-Xavier Bustillo, Mauro Gambetti i Dominique Mathieu).

W konklawe bierze również udział dwóch dominikanów (Timothy Radcliffe i Jean-Paul Vesco), dwóch redemptorystów (Mykoła Byczok i Joseph Tobin), dwóch werbistów (Tarcisio Kikuchi i Ladisław Nemet), a także augustianin Robert Prevost, kapucyn Fridolin Ambongo Besungu, karmelita bosy Anders Arborelius, cysters Orani João Tempesta, klaretyn Vicente Bokalic Iglic, członek Instytutu Świeckiego św. Piusa X Gérald Lacroix, lazarysta Berhaneyesus Demerew Souraphiel, misjonarz konsolata Giorgio Marengo, misjonarz Najświętszego Serca Jezusowego John Ribat, skalabrinianin Fabio Baggio i duchacz Dieudonné Nzapalainga.