Dziś kolejna rocznica stanu wojennego. Kościół symbolizował wsparcie, poświęcenie i opór!

Kościół katolicki odegrał kluczową rolę podczas stanu wojennego, wspierając społeczeństwo i opozycję.

Duchowni byli inwigilowani, aresztowani i torturowani przez władze komunistyczne. Wielu przypłaciło to zdrowiem a niektórzy choćby życiem.

Czas czytania: około 5 minut.

Kościół katolicki odegrał kluczową rolę podczas stanu wojennego w Polsce, który trwał od 13 grudnia 1981 do 22 lipca 1983 roku. W tym trudnym okresie, Kościół był jednym z nielicznych niezależnych instytucji, które mogły działać, przynajmniej oficjalnie, w miarę swobodnie.

KOŚCIÓŁ A KOMUNISTYCZNA WŁADZA

Duchowni, w tym biskupi, otwarcie sprzeciwiali się naruszaniu praw obywatelskich i represjom wobec opozycji. Kościół organizował pomoc charytatywną, dostarczał artykuły pierwszej potrzeby i oferował wsparcie duchowe oraz emocjonalne.

Kościół był również jednym z nielicznych źródeł niezależnych informacji, a kazania często zawierały krytyczne uwagi wobec działań władz. Watykan, z papieżem Janem Pawłem II na czele, podejmował różne działania dyplomatyczne, starając się wpłynąć na poprawę sytuacji w Polsce. Kościół udzielał wsparcia ruchowi „Solidarność”, organizując Msze za Ojczyznę i za pokój oraz zachęcając wiernych do solidarności z tym ruchem.

Wreszcie, Kościół starał się pełnić rolę mediatora między władzami a społeczeństwem, zachęcając do dialogu i poszukiwania pokojowych rozwiązań. Jego działania miały na celu ochronę praw człowieka, wsparcie dla społeczeństwa oraz przeciwdziałanie propagandzie, co czyniło go ważnym aktorem na scenie politycznej i społecznej tamtego okresu.

REPRESJE WOBEC KOŚCIOŁA

Podczas stanu wojennego duchowni byli regularnie inwigilowani przez Służbę Bezpieczeństwa. Władze stosowały różne formy zastraszania, w tym groźby, szantaż i próby skompromitowania duchownych. Wielu z nich zostało aresztowanych lub internowanych, przetrzymywanych w trudnych warunkach, często bez formalnych zarzutów. Niektórzy duchowni byli poddawani brutalnym przesłuchaniom, a choćby torturom, aby wymusić na nich zeznania lub współpracę. Władze starały się również ograniczać działalność Kościoła, zakazując organizowania niektórych uroczystości religijnych, spotkań i manifestacji.

PRZYKŁADY DUCHOWNYCH DOTKNIĘTYCH REPRESJAMI

Represje wobec Kościoła miały na celu osłabienie jego wpływu na społeczeństwo i zneutralizowanie jego roli jako wsparcia dla opozycji. Mimo to, duchowni nie zaprzestali swojej działalności, narażając się na ogromne ryzyko, aby wspierać wiernych i walczyć o prawa człowieka.

Biskupi otwarcie sprzeciwiali się represjom wobec opozycji i naruszaniu praw obywatelskich przez władze komunistyczne. Kościół organizował pomoc materialną i duchową dla internowanych oraz ich rodzin, a także wspierał ruch „Solidarność”. Prymas Polski, kardynał Józef Glemp, wielokrotnie apelował o pokój i dialog, starając się łagodzić napięcia społeczne. Episkopat Polski był jednym z nielicznych głosów sprzeciwu wobec stanu wojennego, co miało ogromne znaczenie dla morale społeczeństwa.

Wielu duchownych mocno angażowało się w opozycję podczas stanu wojennego, niektórzy z nich ponieśli represje, kilku zamordowano. Oto kilku z nich:

Ks. Jerzy Popiełuszko – Choć nie pochodził z Dolnego Śląska, jego działalność miała ogromny wpływ na całą Polskę. Był kapelanem „Solidarności” i otwarcie krytykował władze komunistyczne. Został brutalnie zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w 1984 roku1.

Ks. Stanisław Orzechowski – Znany jako „Orzech”, był jednym z najbardziej aktywnych duchownych na Dolnym Śląsku. Organizował pomoc dla internowanych i ich rodzin, a także prowadził działalność duszpasterską wspierającą opozycję. Był wielokrotnie przesłuchiwany i represjonowany.

Ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski – Działał na Dolnym Śląsku, angażując się w pomoc dla prześladowanych opozycjonistów. Był wielokrotnie przesłuchiwany i represjonowany przez władze komunistyczne.

Ks. Kazimierz Jancarz – Choć działał głównie w Krakowie, jego wpływ i wsparcie dla opozycji były odczuwalne w całym kraju. Organizował Msze za ojczyznę i wspierał ruch „Solidarność”.

Ks. Henryk Jankowski – Znany z działalności w Gdańsku, ale jego wsparcie dla opozycji miało szeroki zasięg. Był jednym z najbardziej znanych kapelanów „Solidarności”

Ks. Stanisław Małkowski: Aktywnie wspierał opozycję, za co był wielokrotnie przesłuchiwany i zastraszany. Władze próbowały zmusić go do podpisania deklaracji lojalności, co jednak się nie udało.

Ogólnie rzecz biorąc, w okresie stanu wojennego duchowni postrzegani byli jako podstawowi wrogowie reżimu. Około 100 duchownych zostało internowanych. Najbardziej znanym przypadkiem jest ks. Jerzy Popiełuszko, który został zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w 1984 roku. Wielu duchownych było brutalnie pobitych i torturowanych podczas przesłuchań, jednak dokładna liczba nie jest znana. Patrząc szerzej, represje wobec Kościoła miały na celu osłabienie jego wpływu na społeczeństwo i zneutralizowanie jego roli jako wsparcia dla opozycji. Mimo to, duchowni nie zaprzestali swojej działalności, narażając się na ogromne ryzyko, aby wspierać wiernych i walczyć o prawa człowieka.

JAN PAWEŁ II WOBEC DECYZJI JUNTY JARUZELSKIEGO

Jan Paweł II zareagował na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce natychmiastowo i z pełnym zaangażowaniem. Już w dniu ogłoszenia stanu wojennego, 13 grudnia 1981 roku, podczas modlitwy Anioł Pański na Placu Świętego Piotra, papież wyraził swoje głębokie zaniepokojenie sytuacją w Polsce. Powiedział wtedy: „Nie może być przelewana polska krew, bo zbyt wiele jej wylano, zwłaszcza w czasie ostatniej wojny. Trzeba uczynić wszystko, aby w pokoju budować przyszłość Ojczyzny”

W kolejnych dniach i tygodniach Jan Paweł II wielokrotnie apelował o zaprzestanie przemocy i powrót do dialogu. W swoich przemówieniach i listach do władz polskich, w tym do generała Wojciecha Jaruzelskiego, papież podkreślał konieczność poszanowania praw człowieka i dążenia do pokojowego rozwiązania konfliktów

Papież organizował również modlitwy i czuwania w intencji Polski, a jego słowa wsparcia i otuchy były kierowane zarówno do rodaków, jak i do społeczności międzynarodowej. Jan Paweł II nie tylko słowem, ale i czynem wspierał naród polski w tych trudnych chwilach, co miało ogromne znaczenie dla morale społeczeństwa.

PODSUMOWANIE

Stan wojenny w Polsce, wprowadzony 13 grudnia 1981 roku, przyniósł wiele ofiar i represji wśród społeczeństwa. W wyniku działań władz komunistycznych zginęło co najmniej 91 osób, z czego najbardziej znanym wydarzeniem była pacyfikacja strajkujących górników w kopalni „Wujek”, gdzie życie straciło 9 osób. Represje dotknęły nie tylko ludzi zaangażowanych w ruch opozycyjny, ale także wielu zwykłych obywateli.

Około 10 000 do 11 000 osób zostało internowanych w trakcie stanu wojennego. Wśród nich znaleźli się głównie działacze „Solidarności” i opozycji antykomunistycznej, którzy stali się celem działań władz, chcących stłumić opór wobec reżimu. Internowania odbywały się w warunkach często urągających prawom człowieka, a życie internowanych osób było pełne niepewności i strachu.

Dokładna liczba zaginionych w okresie stanu wojennego jest trudna do ustalenia, jednak szacuje się, iż mogło ich być kilkadziesiąt. Te osoby zaginęły w wyniku brutalnych działań milicji, służb bezpieczeństwa lub innych represji ze strony reżimu. Wiele osób straciło zdrowie na skutek prześladowań, bicia w trakcie śledztwa czy podczas demonstracji ulicznych.

Stan wojenny zakończył się formalnie w lipcu 1983 roku, ale jego skutki były odczuwalne przez długi czas, a walka o demokratyczną Polskę trwała przez kolejne lata.

słowa kluczowe: Kościół katolicki, stan wojenny, duchowni, represje, Solidarność,