Mądrość ojców
Omawiając dzieła Doktorów Kościoła, wybitnych teologów i mistyków minionych wieków, warto też czasem oddać głos im samym, aby najlepiej przekonać się, jak oni pojmowali niewidoczny świat anielskich duchów. Jako pierwszemu oddajmy głos św. Bernardowi z Clairvaux, przez wzgląd na swą wymowę i porywające homilie, nazywanemu Doktorem Miodopłynnym. Przyjrzyjmy się, w jaki sposób postrzegał on status i zadania poszczególnych chórów anielskich.
Aniołowie (tj. chór dziewiąty), wpatrując się niewzruszenie w otchłań Bożych wyroków, pełne są niewysłowionej radości. Swoją służbę poczytują za chwałę, ponieważ z ich udziałem wola Boża spełnia się i jest oznajmiana ludziom. Właśnie z tego powodu kochają Pana Jezusa, jak czytamy w Biblii: „Czyż nie są oni wszyscy duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc tym, którzy mają posiąść zbawienie?” (Hbr 1:14).
* * *
Archaniołowie – różniący się w pewnym stopniu od aniołów – w zachwycie i zdumieniu stoją bliżej Wiecznej Mądrości. Są posłani, by wypełnić wolę Bożą we właściwym miejscu i czasie.
* * *
Kolejne duchy to Moce. Z polecenia Bożego ze szczęśliwą ciekawością badają i podziwiają ukryte przedwieczne przyczyny cudów i znaków Bożej obecności; znaków, które Władze zostawiają na ziemi poprzez kierowanie żywiołami. W rezultacie, płoną z miłości do Pana Zastępów, do Chrystusa i wszechmocy Boga. Słodyczą i łaską napełnia je kontemplacja tajemniczej Mądrości, Źródła największego honoru i chwały. Przez ich posługę Słowo Pana realizuje się w świecie.
* * *
Władze powołane są do kontemplacji i chwalenia boskiej wszechmocy Ukrzyżowanego, która rozciąga się na niebo i świat. Otrzymały również władzę obalania i podporządkowywania sobie wrogich sił demonów oraz ludzi w obronie tych, „którzy mają posiąść zbawienie”.
„Wizja św. Bernarda”, Fra Bartolomeo (ok. 1504)* * *
Zwierzchności (Panowania), kontemplując Chrystusa ze swoich wysokości, dostrzegają wyraźnie, iż jest On Źródłem, z którego wszystkie rzeczy biorą swój początek. Adorując Pierworodnego wśród stworzenia, same zostały obdarowane książęcą godnością, tak, iż nic na ziemi nie uchodzi ich panowaniu. Zwierzchności regulują wszelką władzę na ziemi, wzrost lub upadek królestw, państw, rządów oraz ludzi władzy od najniższego rangą urzędnika poczynając, na premierach, prezydentach i królach kończąc. Mają moc strącić władców z tronu, a wywyższyć pokornych.
* * *
Księstwa kontemplują królewskość i zwierzchnictwo Chrystusa, którego władza i panowanie rozciąga się w całym wszechświecie. W doskonałym celowym zamyśle sprawia On, iż wszelkie stworzenie podporządkowuje się Jego świętej woli: zmienność pór roku, ruch ciał niebieskich oraz skłonności ludzkiego umysłu. Władzę swą sprawuje z taką troską, iż funkcjonowanie któregoś ze zjawisk nie ulega najdrobniejszemu choćby zakłóceniu. Zafascynowane doskonałym pokojem, z jakim Pan zastępów zarządza stworzeniem, Księstwa realizowane są w cudownej ekstazie, intensywnej zachwycającej kontemplacji, która przenosi je w ocean Bożej świetności. realizowane są jakoby w ukrytym niebie, pełnym pokoju i bezpieczeństwa. Inni aniołowie, szanując zatopienie Księstw w Panu, spełniają ich zadania w świecie.
* * *
Wreszcie Trony, na których spoczywa Bóg. W pałacu królewskim jest wiele podnóżków, krzeseł i foteli, jednak tron królewski stoi na podium. Nie trzeba pytać, gdzie zasiada król, widać to od razu – tron jest najbardziej ozdobnym siedziskiem w pałacu. Piękno Tronów przewyższa zatem urok wszystkich innych aniołów. Zdumiewającym aktem specjalnej łaski Bóg wybrał Trony na swoją majestatyczną siedzibę. jeżeli pozycja siedząca symbolizuje mądrość i nauczanie, to można przypuszczać iż Chrystus, Mądrość Boża, nasz wyjątkowy nauczyciel na ziemi i niebie, obdarza mądrością tych, na których zasiada. Z tej czcigodnej trybuny Chrystus, choć przecież jest wszędzie, naucza aniołów i ludzi. Obdarowuje Aniołów wiedzą co do Swoich wyroków, Archaniołów zaś – co do Swej rady. Moce odkrywają czas, miejsce oraz naturę cudów i znaków, jakie mają czynić. Inne chóry – czy to Władze, Zwierzchności czy Księstwa, poznają swe wzniosłe przywileje oraz zakres swoich obowiązków, aby nie nadużyć nadanej im władzy dla własnego dobra i chwały.
* * *
Następny chór to niezliczone rzesze Cherubinów. Te przeczyste duchy nie zawdzięczają nic stworzeniom, mogą bowiem swobodnie pić z samego Źródła życia, pod łagodną opieką Jezusa, który sam prowadzi je do pełni Prawdy. Chętnie odsłania przed nimi skarby wiedzy i mądrości ukryte w przepastnych głębiach Jego jestestwa.
* * *
Podobnie jak Cheruby, Serafinowie również nie mają przywiązania do stworzeń. Bóg, który jest Miłością, tak przyciągnął ów chór do siebie, iż stał się on jakoby jednością z Panem. Napełnił je żarem Swojej miłości tak, iż zdają się być jednego ducha. Jak płomienie ognia nadają powietrzu własnego kolorytu i ciepła, tak iż powietrze zdaje się być częścią samego ognia. Jak Cherubini kontemplują mądrość Boga, tak Serafini wpatrują się w Miłość, która nigdy się nie kończy. Słowo Cherub oznacza „wypełniony mądrością”, słowo Serafin zaś – „płonący z miłości”.
św. Bernard z Clairvaux
tłum. Agata Pawłowska za: www.opusangelorum.org Wizja św. Bernarda, mal. Fra Bartolomeo (ok. 1504)
Artykuł ukazał się w dwumiesięczniku „Któż jak Bóg” (6/2014)
