Pierwszym kluczowym krokiem po odejściu papieża jest oficjalne stwierdzenie jego śmierci. Zadanie to spoczywa na Kamerlingu. Jest nim kard. Kevin Farrell, który chwilę przed godz. 10 polskiego czasu przekazał: „O 7:35 rano biskup Rzymu, Franciszek, powrócił do domu Ojca. Całe jego życie było poświęcone służbie Panu i Jego Kościołowi”.
W przeszłości zwyczaj nakazywał, by kamerling trzykrotnie stuknął małym srebrnym młoteczkiem w czoło zmarłego i zawołał jego imię. Dziś zamiast tego sprawdza się puls, a lekarz oficjalnie potwierdza zgon. Następnie niszczy się pierścień rybaka – osobistą pieczęć papieża. Ten symboliczny gest zapobiega ewentualnym nadużyciom i oznacza koniec pontyfikatu.
Gdy śmierć zostanie potwierdzona, Kamerling opieczętowuje papieskie pokoje, informuje o zgonie kardynałów oraz światową opinię publiczną. Dzwony Bazyliki św. Piotra rozbrzmiewają, a w Watykanie pojawiają się flagi żałobne.
Pogrzeb i dziewięć dni żałoby
Śmierć papieża rozpoczyna dziewięciodniowy okres żałoby, znany jako Novemdiales. Tradycyjnie pogrzeb odbywa się między szóstym a dziewiątym dniem po odejściu Ojca Świętego.
Franciszek wyznał w 2024 r., iż znacząco zmodyfikował ceremonie związane z pogrzebem. Zdecydował m.in. o tym, by podczas obrzędów po jego śmierci jego ciało nie było wystawione na katafalku, ale w trumnie. Chciał zostać pochowany w rzymskiej Bazylice Matki Bożej Większej, a nie w Bazylice Świętego Piotra.
Zwołanie konklawe i wybór nowego papieża
Podczas gdy świat pogrążony jest w żałobie, w murach Watykanu rozpoczyna się proces wyboru nowego zwierzchnika Kościoła. Konklawe, czyli zgromadzenie kardynałów, musi zostać zwołane nie wcześniej niż 15 i nie później niż 20 dni po śmierci papieża. Uczestniczyć w wyborze mogą jedynie kardynałowie poniżej 80. roku życia.
Aby zapewnić absolutną tajemnicę, kardynałowie są zamykani w Kaplicy Sykstyńskiej. W trakcie wyboru wszelki kontakt ze światem zewnętrznym jest surowo zabroniony.
Proces wyboru odbywa się według starożytnego rytuału. Każdego dnia przeprowadzane są dwa głosowania. Kandydat musi uzyskać większość dwóch trzecich głosów. Po każdym nieudanym głosowaniu z komina Kaplicy Sykstyńskiej unosi się czarny dym, informując o braku decyzji.
Gdy któryś z kardynałów zdobędzie wymaganą większość, odbywa się znany na całym świecie rytuał: biały dym sygnalizuje, iż wybrano nowego papieża.
Ogłoszenie następcy
Wówczas następuje jeden z najbardziej doniosłych momentów w Kościele katolickim. Wybrany kardynał pytany jest, czy przyjmuje wybór. jeżeli wyrazi zgodę, wybiera nowe imię papieskie i w zakrystii Kaplicy Sykstyńskiej przywdziewa białe szaty.
Następnie kardynał protodiakon pojawia się na balkonie Bazyliki św. Piotra, ogłaszając światu wybór nowego papieża. niedługo potem nowowybrany papież ukazuje się wiernym, pozdrawia ich i udziela pierwszego błogosławieństwa.
Tym uroczystym akcentem oficjalnie rozpoczyna się nowy pontyfikat. Kościół katolicki ponownie ma swojego przywódcę, a wierni z nadzieją oczekują kierunku, jaki obierze nowy papież.
