2 godzin temu
Nawet połowa kobiet w Polsce piła alkohol w ciąży. Skutkiem takich zachowań mogą być FAS i FASD – spektrum zaburzeń u dzieci wywołanych prenatalną ekspozycją na alkohol. Z okazji przypadającego 9 września Światowego Dnia FAS w Sejmie dyskutowano o potrzebach najmłodszych z tym zespołem chorobowym. Zdaniem rodziców i przedstawicieli trzeciego sektora przez cały czas problemem są braki w profilaktyce, diagnostyce i edukacji.
Profilaktyka: ciąża bez alkoholu
Eksperci alarmują, iż w Polsce przez cały czas brakuje konsekwentnych kampanii społecznych pokazujących negatywne skutki picia alkoholu. „Na paczkach papierosów mamy ostrzeżenia, powinniśmy to samo zrobić na każdej butelce alkoholu. To byłby pierwszy sukces, który może zmniejszyć liczbę pijących matek” – mówił dyrektor Szpitala Dziecięcego św. Ludwika w Krakowie, Stanisław Stępniewski.
Posłanka Urszula Koszutska (KO) przypomniała kampanię sprzed lat. „Trzeba w zdecydowany sposób uświadamiać, iż choćby jeden kieliszek wina może być powodem FAS-u” – mówiła.
Wczesna pomoc zamiast odebrania dzieci
Michał Guć, wicedyrektor Departamentu Demografii w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, wskazywał, iż najważniejsze jest wzmacnianie pracy asystentów rodziny. „Jeśli na poziomie ośrodków pomocy społecznej zdiagnozujemy rodziny, gdzie pojawia się ryzyko ignorowania potrzeb dziecka jeszcze w okresie prenatalnym, to dobra praca asystenta rodziny przyniesie najlepsze efekty” – wyjaśniał przedstawiciel resortu rodziny.
Podkreślił, iż dziś w wielu gminach brakuje wczesnej interwencji, co prowadzi do konieczności odebrania dzieci. Nowelizacja ustawy ma wprowadzić obligatoryjność asystentury w każdej gminie i poprawić warunki pracy asystentów rodzin.
FAS i FASD w pieczy zastępczej
Dane są niepokojące: w pieczy zastępczej jest 77 tys. dzieci, a u 3,5 tys. zdiagnozowano FASD, czyli ponad 5 proc. „To ogromne wyzwanie dla rodziców zastępczych i placówek” – podkreślał Michał Guć. Od 2026 roku w każdym województwie mają powstać centra wspierania rodzin zastępczych, a wszystkie dzieci z pieczy mają zyskać bezkolejkowy dostęp do publicznej opieki zdrowotnej.
Orzecznictwo: „musimy oszukiwać system”
Najwięcej emocji budzi brak jasnych zasad w szkolnictwie. Wiceminister edukacji Izabela Ziętka podkreślała, iż pomoc psychologiczno-pedagogiczna przysługuje każdemu dziecku, jednak alkoholowy zespół płodowy oraz spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych nie figurują w katalogu niepełnosprawności. „Jeśli uczeń z FASD ma dodatkową diagnozę, np. autyzmu czy niepełnosprawności intelektualnej, wówczas może otrzymać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego” – wyjaśniła.
W ten sposób dzieci z rozpoznanym FAS/FASD nie dostają orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego. Dlatego rodzice są zmuszeni do – jak mówią – okłamywania państwa i przypisywania dziecku zaburzeń, które nie dotyczą w 100 proc. ich dzieci. „Nie może być tak, iż my oszukujemy system, tylko ten system powinien odpowiadać na potrzeby naszych dzieci” – mówiła Katarzyna Krupa-Walkowiak, mama zastępcza dziecka z alkoholowym zespołem płodowym. „Orzecznictwo to jest klucz. Lepiej wydać pieniądze teraz niż później utrzymywać dorosłych ludzi w systemie opieki społecznej czy penitencjarnym” – dodawała Dorota Polańska z Fundacji Rodzin Adopcyjnych.
Rodzice relacjonowali, iż w poradniach diagnoza FAS/FASD jest kompletnie bezwartościowa, a dzieci bywają karane w szkołach za objawy choroby. „Usłyszeliśmy, iż dzieci są ‘za mało uszkodzone’” – mówiła Małgorzata Karolczuk z FASmisji, mama adopcyjna dwójki dzieci z FAS.
System wciąż dziurawy
Dyskusja w Sejmie ujawniła poważne braki: nieskuteczną profilaktykę, brak jasnych procedur diagnostycznych i orzeczniczych, a także niewystarczające wsparcie rodzin zastępczych i adopcyjnych. Choć rząd zapowiada zmiany legislacyjne, uczestnicy spotkania podkreślali, iż bez jednoznacznego uznania skutków alkoholu w ciąży FAS i FASD pozostaną problemem spychanym na margines. Posłowie z koalicji rządzącej i prezydium sejmowej Komisji ds. Dzieci i Młodzieży zapowiedzieli kontynuację prac. W tej sprawie ma zostać wypracowany dezyderat Komisji.
Family News Service
