Przewodnik prawdziwej pobożności
Brunon Vercruysse SI
1886 rok.
czyli
NOWE PRAKTYCZNE ROZMYŚLANIA
na każdy dzień roku
O Życiu Pana naszego Jezusa Chrystusa ku użytkowi wiernych,
którzy żyjąc wśród świata, dążą do doskonałości.
TOM I
(od 1 Stycznia do 30 czerwca)
NIHIL OBSTAT.
Gdy książka pod tytułem: „Przewodnik prawdziwej pobożności czyli Nowe, praktyczne rozmyślania na każdy dzień roku Życia Pana naszego Jezusa Chrystusa zgodną jest we wszystkim z przepisami Wiary Świętej Katolickiej i moralności i bardzo pożyteczną tak dla osób duchownych jako też świeckich, przeto daje jej Ordynariat Metropolitalny najchętniej aprobatę i zaleca ją wiernym do czytania.
OD OBDYNABTATD METBOPOL. O. Ł.
Lwów, dnia 11 sierpnia 1885.
+ Seweryn
Arcybiskup.
Modlitwa przed rozmyślaniem.
O Panie mój i Boże! Wierzę mocno, iż jesteś tutaj obecny i iż Oczy Twoje ku mnie są zwrócone; upadam przed Tobą na kolana, czując się niegodnym stanąć przed Obliczem Twoim, pełen jednak ufności w Twą nieskończoną Dobroć, błagam Cię pokornie o Łaskę, bym to rozmyślanie odprawił na Twoją większą Chwałę i mój duchowny pożytek. Oświeć mój rozum, wzrusz serce moje, wzmocnij mą wolę, abym Cię lepiej poznał, bardziej ukochał i wierniej Tobie służył.
O tę Łaskę proszę za wstawieniem się Najświętszej Panny Maryi, moich Świętych Patronów i Patronek, i mego Anioła Stróża. Amen.
Modlitwie tej towarzyszyć musi nasza własna wewnętrzna praca, — niemniej sumiennie zachować należy pobożne praktyki i przepisy, podane przez mistrzów życia duchownego, od których zachowanie prawie cała wartość rozmyślania zależy.
Przepisy te są:
1) Wieczorem zastanowić się dobrze nad punktami rozmyślania i to tak, jak gdybyśmy je mieli nazajutrz innym powtórzyć — zajmować należy nimi myśli nasze, kładąc się do snu i ze snu się budząc — w modlitwie też porannej prosić o Łaskę dobrego rozmyślania.
2) Przed modlitwą przygotowawczą spytać się samego siebie: W czyjejże obecności mam stanąć za chwilę?…. i dlaczego?…
3) Przy końcu rozmyślania zmówić: „Ojcze nasz” lub „Zdrowaś Marya“ i zrobić krótki jakby egzamin, jak też to rozmyślanie odprawiłem? o ile dobrze, podziękuję Panu Bogu za to, o ile źle, zastanowię się, z jakiej to przyczyny, aby je na przyszły raz usunąć.
4) o ile dla wielkiego osłabienia ciała lub znużenia umysłu czujemy się niezdolnymi do odprawienia rozmyślania, to przejdźmy przynajmniej w myśli wszystkie czynności, które w tym dniu nas czekają. Pomyślmy nad tym, jak dobrze je wypełnić — dobrze wobec Pana Boga i wobec ludzi — postanówmy silnie tak je wykonać i prośmy Pana Boga, by raczył każdą czynność nasze pobłogosławić.
5) Możemy także oskarżać się przed Panem Bogiem z dziecięcą prostotą i ufnością, tak jak się oskarżamy przy Świętej Spowiedzi…. z naszej nieudolności w rozmyślaniu, z naszej nędzy duchowej, z naszych błędów i braków, wyliczając je szczegółowo.
Uniżmy, upokórzmy się w ten sposób przed Panem Bogiem i po tej modlitwie bądźmy cierpliwszymi, zgodniejszymi z Wolą Bożą i gorliwymi w wypełnianiu dobrych uczynków — oto co nazywamy także rozmyślaniem bardzo dobrze odprawionym. „Z owocu drzewo bywa poznane”, powiedział Pan Jezus. „Ex fructu arbor agnoscitur” (Mat. XII, 33).
I. Widzę Chrystusa Pana, mówiącego do mnie: Pójdź za Mną.
II. Prosić będę o coraz gorliwsze naśladowanie Chrystusa Pana.
I. Punkt.
Pan Jezus opuszcza Matkę Swoją. — Jego zupełne zaparcie Siebie.
ROZWAŻANIE DUCHOWNE [*]. Jezus wyszedłszy z Kany, zstąpił do Kafarnaum, on i Matka jego, i bracia[*]) jego i uczniowie jego, a zamieszkali tam kilka dni (Jan II). Słowa: a zamieszkali tam kilka dni, godne są uwagi, były to w istocie ostatnie dni, które nasz Zbawiciel przepędził pod jednym dachem z Najświętszą Matką Swoją i krewnymi. Odtąd nie miał już tutaj ani matki, ani domu, ani żadnej rzeczy, która by Go przywiązywała do ziemi. Odtąd, jak się Sam wyraża, był tylko Synem Człowieczym, posłanym przez Ojca Niebieskiego; oddany całą Swą Istotą Boskiemu posłannictwu, przechodził nieustannie z miejsca na miejsce, szukając wszędzie większej Chwały Pana Boga i zbawienia dusz.
ZASTOSOWANIE. Nie ma nic stałego w życiu człowieka; może się więc łatwo zdarzyć, iż położenie twoje teraz szczęśliwe, w niedalekiej przyszłości już nie będzie takim. Śmierć może ciężkim ciosem ugodzić w najbliższe sercu twemu osoby i zostaniesz sierotą; niepowodzenia majątkowe, nieporozumienia w rodzinie mogą cię zmusić do tułactwa, do rozłączenia się z ukochanymi. Gdybyś kiedy wystawiony miał być na tak ciężkie próby, przygotuj się na nie wcześnie aktem poddania się zupełnego na Wolę Bożą. To ci się przyczyni do przymnożenia chwały i szczęścia w Niebie.
UCZUCIA [**]. Proś o Łaskę oderwania się od wszystkich rzeczy znikomych, przemijających wraz z krótkim życiem, abyś goręcej tęsknił do niezmiennych dóbr Ojczyzny Niebieskiej.
POSTANOWIENIE [***]. Oprę się pokusom znużenia i zwątpienia, które by mogły czasem ogarnąć mnie i osłabić moją wiarę.
[*] Hebrejczykowie nazywali braćmi ciotecznych krewnych. W takim związku powinowactwa byli z Panem Jezusem.
II. Punkt.
Pan Jezus zachęca Piotra i Andrzeja do naśladowania zaparcia się Swego.
ROZWAŻANIE DUCHOWNE. Dawszy Przykład zupełnego wyrzeczenia się wszystkich uczuć ziemskich i wyłącznego oddania się Boskiemu posłannictwu, zachęcał Pan Jezus do podobnego czynu i tych spośród Uczniów, którzy mieli z nim dzielić wielkie posłannictwo i po Jego Wniebowstąpieniu dalej je prowadzić. Gdy Jezus chodził nad morzem Galilejskim, ujrzał dwu braci: Szymona, którego zowią Piotrem i Andrzeja, brata jego, zapuszczających sieci w morze, i rzekł im: Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi. A oni natychmiast opuściwszy sieci, szli za Nim (Jan IV). Nie tylko sieci opuścili ale zerwali wszelkie związki z rodziną i zrzekli się wszelkiej własności, a choćby wolności rozporządzania własną osobą, zgodzili się na dobrowolne ubóstwo, na doskonałą wstrzemięźliwość i czystość i na prace swego Boskiego Mistrza.
ZASTOSOWANIE. Widzimy tutaj pierwszy przykład wykonania rad ewangelicznych tak wstrętnych przesądom świata i skłonnościom natury. Któżby kiedy obrał rodzaj życia wymagający tyle poświęceń, gdyby Bóg-Człowiek nie uczynił tego pierwszy? Zaprawdę, skoro pierwsi Uczniowie Zbawiciela podjęli się tego z taką gotowością, to tylko przykładowi Jego i szczególniejszej Łasce, którą Łaską powołania nazywamy, przypisać należy. o ile chcesz innych nakłonić do cnoty, o ile chcesz, aby szli za twymi dobrymi radami, to przede wszystkim nauczaj ich przykładem. Czy tak czyniłeś?
UCZUCIA. Proś o Łaskę, abyś nigdy nie zasłużył na naganę Pana Jezusową, daną uczonym w Piśmie: Mówią, a nie czynią (Mat. XXIII).
POSTANOWIENIE. Chcąc uniknąć owej nagany, będę czuwał nad czynami i słowami moimi, abym mógł zawsze powiedzieć do podwładnych moich to, co mówi do mnie mój Boski Mistrz: Dałem wam przykład (Jan XIII).
III. Punkt
Pan Jezus zachęca Jana i Jakuba do naśladowania Siebie.
ROZWAŻANIE DUCHOWNE. A postąpiwszy stamtąd, ujrzał innych dwu braci, Jakuba Zebedeuszowego i Jana, brata jego w łodzi z Zebedeuszem, ojcem ich, naprawiających sieci w łodzi i wezwał ich. A oni natychmiast, zostawiwszy ojca swego Zebedeusza w łodzi z najemnikami, poszli za Nim (Mat. IV., Marek 1).
ZASTOSOWANIE. Podziwiaj gotowość i przedziwne posłuszeństwo na głos Łaski Bożej i w ojcu, i w synach. Ani tam wymówek u synów, ani oporu lub skargi u ojca, a jednak domagano się od nich ofiary bardzo wielkiej i bardzo ze swej natury bolesnej. Naśladuj tę gotowość, odpowiadaj natychmiast natchnieniom Łaski, a prędko postąpisz w doskonałości chrześcijańskiej, zbierzesz skarb zasług dla wieczności.
ROZMOWA DUSZY [****] z pierwszymi czterema Uczniami Pana Jezusa albo z Samym Boskim Zbawicielem.
[*] Ażeby ta książka rozmyślań nie stała się tylko książką czytań duchowych, należy zatrzymać się chwilkę i celem jasnego zrozumienia zastanowić się dobrze nad każdym głównym zdaniem rozważania i zastosowania, tak jak gdyby każde zdanie tworzyło osobny ustęp. Twoje własne myśli i uwagi oświecą cię i wzruszą więcej, niż wszystkie inne, podane przez innych. Bylibyśmy użyli tej formy zdań oddzielonych ustępami, gdyby nie to, iż wtedy objętość książki stałaby się o wiele obszerniejszą, a tym samym i cena wyższą.
[**] Wzbudzaniu uczuć należy poświęcić jak najwięcej czasu, gdyż przez nie tylko rozmyślanie, czyli medytacja staje się modlitwą. One zapalą i rozniecą w nas ogień Miłości Bożej. One rozmyślaniu naszemu nadadzą pewnego namaszczenia i utrzymają nas przez cały dzień w gorącości ducha. Niepodobna też, aby w ciągu rozmyślania nie obudziło się w nas wiele innych uczuć, które, jak już wspomnieliśmy, są nierównie skuteczniejsze, bo pochodzą z głębi własnej duszy lub z natchnienia Bożego.
[***] Nie dosyć jest czynić dobre postanowienia, należy przede wszystkim zachęcić się i zmusić moralnie do wykonania powziętych postanowień. W tym celu należy uważnie rozbierać motywy czyli pobudki, jakimi są:
1) Wielkie korzyści, wypływające z wiernego wypełnienia dobrych postanowień w tym i przyszłym życiu.
2) Słuszność i sprawiedliwość. Czegóż bowiem wymagają od nas przyrzeczenia dane na Chrzcie Świętym?… sama nazwa Chrześcijanina…. ucznia i naśladowcy Jezusa Chrystusa? Jako też krótkość i wartość czasu?
3) Wielka łatwość wykonania… wszystko się ogranicza na kilku niewielkich usiłowaniach, na kilku umartwieniach, które Łaska Boża jeszcze łatwiejszymi czyni.
4) Radość. Jakże gładkim zadowoleniem napełnia nas trud lub ofiara podjęta z miłości ku Panu Bogu. A przede wszystkim jakąż to pociechę będziemy z tego mieli w godzinę śmierci.
5) W końcu konieczność dobrych postanowień wykonanych czynem. Ale jednego potrzeba (Łuk. X. 42), powiedział Pan Jezus, jednej tylko rzeczy, tj. bym się uświęcił i zbawił, a do tego konieczne mi są dobre, a silne i skuteczne postanowienia.
Częstokroć tracimy cały owoc rozmyślania, jeżeli nie czynimy praktycznych postanowień na ten właśnie dzień, w którym rozmyślamy, albo nie prosimy gorąco o pomoc z Nieba, do wykonania dobrych postanowień, rachując zbyt wiele na własne siły.
[****] Rozmowa duszy czyli adekwatna modlitwa jest bardzo zaleconą przez mistrzów życia duchownego. Uczucia i postanowienia, podane w punktach rozmyślania, dostarczą zawsze obfitego do niej przedmiotu. Można ją częściej powtarzać prowadząc raz z tą, drugi raz z inną osobą Trójcy Przenajświętszej, albo z Przeczystą Boga Rodzicielką. Albo z którym ze Świętych Patronów swoich, według własnej pobożności i natchnienia. W rozmowie duszy, czyli w modlitwie, zakończającej rozmyślanie, jest rzeczą bardzo pożyteczną ofiarować Panu Bogu praktyczne postanowienia na ten dzień i prosić Go usilnie o Łaskę wytrwania.
Rozważania duchowe należy zakończyć odmówieniem „Ojcze nasz“ lub „Zdrowaś Marya”.
