10 faktów o agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 r. + VIDEO

Dziś obchodzimy 86. rocznicę agresji sowieckiej na Polskę oraz Dzień Sybiraka. 17 września 1939 r. Armia Czerwona bez wypowiedzenia wojny wkroczyła na ziemie II RP, rozpoczynając falę represji, deportacji i zbrodni. Pamięć o Sybirakach to nie tylko hołd ofiarom Golgoty Wschodu, ale i przestroga dla kolejnych pokoleń przed skutkami totalitaryzmu.

źródło: IPN | wrzesień 2025 |
fot. IPN
Tekst został opracowany na podstawie oryginalnych materiałów źródłowych przez EWTN Polska.

Dziękujemy, iż czytasz ten artykuł. jeżeli chcesz być na bieżąco zapraszamy do zapisania się do newslettera.

.

10 faktów o agresji sowieckiej na Polskę (1939)

1. Dlaczego pamięć jest ważna dziś – Dzień Sybiraka (17 września) upamiętnia ofiary i ocalałych. To nie tylko historia, ale także przestroga przed totalitaryzmem i świadectwo siły Polaków, którzy choćby na zesłaniu kultywowali polskość.

2. Agresja bez wypowiedzenia wojny – 17 września 1939 r. Armia Czerwona przekroczyła wschodnią granicę II RP, łamiąc traktat ryski (1921) i pakt o nieagresji (1932). Było to uderzenie w sojuszu z Niemcami, potwierdzające tajny protokół paktu Ribbentrop-Mołotow.

17 września 1939 r. Sowieci mścili się na tych, którzy walczyli o niepodległość Polski. Obejrzyj reportaż o dokonaniach płk Władysława Obuch-Woszczatyńskiego (1877-1941?), jednego z bohaterów wojny polsko-bolszewickiej, po którym ślad zaginął 17 września 1939 r.

3. Sowiecka propaganda – ambasador Wacław Grzybowski w Moskwie usłyszał, iż Polska „przestała istnieć”, a ZSRS rzekomo „chroni ludność”. W rzeczywistości był to pretekst do podziału Polski i realizacji planów Stalina.

4. Opór polskich żołnierzy – Korpus Ochrony Pogranicza i Wojsko Polskie walczyły m.in. pod Sarnami, Dubnem, Tarnopolem. Grupa gen. Orlika-Rückemanna zwyciężyła pod Szackiem, a gen. Kleeberg prowadził boje pod Jabłonią, Milanowem i Wytycznem.

5. Obrona Grodna i Wilna – szczególną symbolikę miała obrona Grodna (20–21 września), gdzie cywile i młodzież walczyli z czołgami. Wilno padło 19 września, a Lwów przekazano Sowietom 22 września – mimo gwarancji bezpieczeństwa oficerowie zostali aresztowani.

6. Zbrodnia Katyńska – polscy oficerowie i przedstawiciele elit, wywiezieni do obozów w Starobielsku, Katyniu, Charkowie i Kalininie, zostali zamordowani decyzją władz ZSRS z 5 marca 1940 r. – 22 tysiące ludzi zabito strzałem w tył głowy.

7. Defilada w Brześciu – 22 września 1939 r. Wehrmacht i Armia Czerwona zorganizowały wspólną defiladę, symbol braterstwa dwóch agresorów. 28 września podpisano drugi pakt Ribbentrop-Mołotow, dzielący Polskę i strefy wpływów.

8. Rola NKWD – wraz z Armią Czerwoną weszły oddziały specjalne NKWD. Zaczęły się aresztowania, egzekucje i deportacje. Na przygotowanych listach proskrypcyjnych figurują przedstawiciele polskiej inteligencji, urzędnicy, nauczyciele, duchowni.

9. Deportacje Polaków – w czasie II wojny światowej ponad 320 tysięcy obywateli polskich wywieziono do ZSRS. Na Syberii i w Kazachstanie zmuszano ich do katorżniczej pracy w nieludzkich warunkach.

10. Golgota Wschodu – represje, grabieże i wywózki naznaczyły pamięć całych pokoleń. W 2009 r. Sejm RP określił te wydarzenia mianem „Golgoty Wschodu”, podkreślając skalę cierpienia i zbrodni sowieckich.